ĐBQH góp ý việc chỉ định chức danh chính quyền và quyền dân chủ cử tri
Việc chỉ định lãnh đạo chính quyền cấp tỉnh, cấp xã sau khi sắp xếp đơn vị hành chính được Ủy ban sửa đổi Hiến pháp đánh giá là giải pháp chuyển tiếp, mang tính tình thế, nhằm kiện toàn tổ chức và ổn định bộ máy nhà nước tại các địa phương.
Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ định các chức danh như Chủ tịch, Phó chủ tịch HĐND, Trưởng các Ban HĐND, Trưởng đoàn và Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tại các tỉnh, thành phố mới hình thành sau khi sắp xếp.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội
Thủ tướng Chính phủ sẽ chỉ định Chủ tịch, Phó chủ tịch UBND cấp tỉnh; Thường trực HĐND cấp tỉnh sẽ chỉ định Ủy viên UBND cùng cấp, đồng thời chỉ định các chức danh lãnh đạo HĐND và UBND tại cấp dưới. Đối với cấp xã, thẩm quyền chỉ định Ủy viên UBND thuộc về Thường trực HĐND cùng cấp.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết việc chỉ định nhân sự là giải pháp tạm thời, mang tính chuyển tiếp, nhằm bảo đảm tổ chức bộ máy chính quyền địa phương nhiệm kỳ 2021-2026 được kiện toàn kịp thời sau khi sắp xếp đơn vị hành chính. Ông nhấn mạnh: "Đây là lần sắp xếp quy mô lớn, đồng loạt kết thúc hoạt động gần 700 đơn vị hành chính cấp huyện".
Việc chỉ định này sẽ chỉ áp dụng từ nay đến khi tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội khóa 16 và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031. Sau đó, các chức danh lãnh đạo sẽ được bầu cử theo đúng quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Do đó, Ủy ban sửa đổi Hiến pháp đề nghị giữ nội dung chỉ định trong Nghị quyết như một điều khoản chuyển tiếp, không đưa vào Điều 114 của Hiến pháp để bảo đảm tính ổn định lâu dài của văn bản này.
Tuy nhiên, một số đại biểu Quốc hội đã bày tỏ băn khoăn về các quy định trong dự thảo. Ông Phạm Văn Hòa, Phó chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Đồng Tháp, đề nghị giao thẩm quyền chỉ định Chủ tịch, Phó chủ tịch UBND cấp xã cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh, thay vì Thường trực HĐND tỉnh như dự thảo quy định. Ông lập luận: "HĐND là cơ quan dân cử, có chức năng lập pháp, giám sát, nên không phù hợp khi chỉ định nhân sự thuộc cơ quan hành pháp".
Ông cũng lưu ý rằng dự thảo chưa quy định rõ thẩm quyền đối với cấp phó của HĐND, như Phó trưởng ban HĐND cấp tỉnh hoặc cấp xã, và đề nghị làm rõ vấn đề này. "Nếu Thường trực HĐND cấp tỉnh là cơ quan chỉ định thì ai sẽ có thẩm quyền cho thôi chức hoặc bãi nhiệm Chủ tịch, Phó chủ tịch UBND cấp xã trong trường hợp các chức danh này vi phạm hoặc bị kỷ luật", ông đặt câu hỏi.
Đại biểu Lê Xuân Thân, Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Khánh Hòa, cũng bày tỏ lo ngại rằng việc chỉ định các chức danh chính quyền thay vì bầu cử có thể ảnh hưởng đến quyền dân chủ của cử tri. Ông đề nghị cơ quan soạn thảo giải trình rõ hơn và quy định cụ thể để bảo đảm việc triển khai được minh bạch và dân chủ.
Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp dự kiến sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua vào ngày 16/6.
