Luật An ninh mạng nói rõ về tội phạm lan truyền thông tin gây hoang mang dư luận

Qua thảo luận về dựán Luật An ninh mạng, nhiềuđại biểu Quốc hộiđề nghị bổ sung vào dự thảo luật nội dung nghiêm cấm hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI)để tạo dựng, chỉnh sửa và lan truyền thông tin sai sự thật, giả mạo danh tính nhằm vu cáo, lừađảo, xâm phạm quyền lợi hợp pháp hoặc gây tổn hạiđến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Cácđại biểu cho rằng, dự thảo Luật An ninh mạngđược xây dựng trên cơ sở hợp nhất của Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng, thể hiện rõ nỗ lực của Ban soạn thảo trong việc hoàn thiện khung pháp lý, bảo vệ không gian mạng quốc gia. Việc kịp thời cập nhật, bổ sung các hành vi vi phạm là cần thiết nhằm khắc phục các khoảng trống pháp lý, bảo vệ người dân và củng cố niềm tin vào môi trường công nghệ số.

Qua đó,đại biểu cũng thống nhất với nhiều nội dung của dự thảo luật và đánh giá cao sự tiếp thu, chỉnh lý của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra, trong đó, quy định một số hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng tại Điều 9 nhằm tránh bỏ sót các loại tội phạm dẫn đến những hệ lụy xã hội nghiêm trọng như: lan truyền thông tin giả mạo, sai sự thật, gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến ổn định chính trị, xã hội và quyền lợi của tổ chức, cá nhân.

Tại Phiên thảo luận, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an khẳng định, dự án Luật An ninh mạng trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 là một bước quan trọng để tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý trong lĩnh vực bảo vệ an ninh mạng; tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong hoạt động bảo vệ an ninh mạng, phù hợp với cam kết và chuẩn mực quốc tế về an ninh mạng; đồng thời bảo đảm yêu cầu quản lý và bảo vệ không gian mạng, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng.

Theo nguyên tắc không làm thay đổi chức năng, nhiệm vụ của các bộ, ngành, không tạo ra chính sách mới, đảm bảo thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương “một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì chịu trách nhiệm chính”; phân công, phân cấp rõ ràng, tránh chồng chéo chức năng nhiệm vụ, phạm vi quản lý, bỏ sót địa bàn.

“Do vậy trong quá trình xây dựng dự án luật, chúng tôi cũng bám sát Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chỉ quy định trong luật này những nội dung đúng thẩm quyền của Quốc hội, không quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các bộ và các cơ quan khác; không quy định lại những nội dung đã được quy định trong các luật khác. Với những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên, chưa ổn định thì chỉ quy định khung, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ, các bộ quy định”, Đại tướng Lương Tam Quang nhấn mạnh.

Bởi vậy, trong giai đoạn hiện nay, không một quốc gia nào có thể tự mình bảo đảm an ninh mạng bởi vì đây là thách thức mang tính toàn cầu. Vấn đề tăng cường hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin, phối hợp hành động giữa các quốc gia là yêu cầu tất yếu để bảo vệ năng lực này.

Ở Việt Nam, không một bộ ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp nào có thể tự mình bảo vệ an ninh mạng, cần phải có sự tham gia phối hợp, cộng tác, trách nhiệm của tất cả các bộ ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân dưới sự chủ trì điều phối của một đầu mối thống nhất. Hiện nay, hệ thống thông tin liên quan đến dân sự (cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp) có sự kết nối liên thông với nhau để thực hiện các giao dịch. 

Do vậy, hệ thống thông tin của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp chỉ được đảm bảo an ninh, an toàn khi tất cả các hệ thống thông tin phải được đảm bảo an ninh, an toàn. Chỉ một hệ thống thông tin bị tấn công, chiếm quyền điều khiển không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống thông tin của cơ quan tổ chức, doanh nghiệp đó mà còn ảnh hưởng đến an ninh, an toàn của toàn hệ thống thông tin trong phạm vi cả nước và toàn cầu.

Để đảm bảo an ninh mạng, tất cả các hệ thống thông tin liên quan đến dân sự của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đều phải kết nối về Trung tâm An ninh quốc gia để giám sát, kịp thời phát hiện, cảnh báo, hướng dẫn khắc phục, bảo vệ ngay từ khi có dấu hiệu bị tấn công, không để bị lan rộng làm tê liệt cả hệ thống thông tin. “Công ước Hà Nội vừa qua, với tính ràng buộc pháp lý trên toàn cầu, đã ghi nhận mỗi quốc gia thành viên chỉ định một đầu mối liên lạc sẵn sàng 24/7 nhằm đảm bảo việc cung cấp, hỗ trợ ngay lập tức cho hoạt động điều tra, truy tố, xét xử hoặc cho việc thu thập chứng cứ, dữ liệu và chúng tôi được phân công cái này”, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh.

Với vai trò là cơ quan đầu mối, Bộ Công an có trách nhiệm quản lý và bảo vệ an ninh mạng trong phạm vi cả nước. Bộ sẽ xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hướng dẫn các tổ chức, cá nhân đảm bảo an ninh mạng của hệ thống quan trọng về an ninh quốc gia thuộc các lĩnh vực, trừ các hệ thống quân sự.

Bản chất của đảm bảo an ninh mạng là đấu tranh phòng chống tội phạm trên không gian mạng. Trong khi đó, việc chia sẻ thông tin, thu thập chứng cứ, dữ liệu điện tử giữa các quốc gia là yếu tố quyết định hiệu quả của công tác này. Nhiều ứng dụng nền tảng xuyên biên giới mà Việt Nam đang sử dụng có máy chủ đặt ở nước ngoài. Cơ quan đầu mối của Việt Nam về đấu tranh, phòng chống tội phạm cần phải phối hợp chặt chẽ với các quốc gia khác để chia sẻ thông tin, thu thập chứng cứ, dữ liệu điện tử để tổ chức công tác phòng ngừa, điều tra, khám phá tội phạm trên không gian mạng. Theo quy định của Công ước Hà Nội, cơ quan chủ trì về phòng ngừa và điều tra tội phạm mạng được công nhận, sử dụng những tài liệu được thu thập của các cơ quan chức năng, ngoài khắc phục còn phải điều tra làm rõ bản chất hoạt động này để đấu tranh, xử lý phòng ngừa.

Chính vì thế, hiện nay dự thảo Luật đã nội luật hóa một số quy định trong Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát để nội luật hóa các quy định của Công ước Hà Nội cho phù hợp với tình hình thực tiễn nước ta hiện nay.

Tiếp thu các ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ chỉnh lý dự thảo luật, báo cáo Chính phủ, chỉnh lý dự thảo luật theo hướng giao Ban Cơ yếu Chính phủ giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện quản lý nhà nước về mật mã dân sự. Bộ Công an sẽ quy định chi tiết quản lý đối với các sản phẩm dịch vụ an ninh mạng, mã hóa an ninh nhằm bảo vệ bí mật nhà nước, mở rộng không gian kết nối các hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu nhằm phát triển kinh tế-xã hội, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia theo tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cho biết, qua thảo luận đa số đại biểu Quốc hội nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật An ninh mạng, qua đó đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của Chính phủ, cơ quan soạn thảo và các cơ quan của Quốc hội đã phối hợp để hoàn thiện dự án luật. Các đại biểu cũng thống nhất với nhiều nội dung của dự án luật, đồng thời đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, làm rõ những vấn đề mà đại biểu Quốc hội nêu.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương nêu rõ, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội sẽ có Báo cáo tổng hợp gửi các đại biểu Quốc hội và chuyển cơ quan trình dự án luật để nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý, báo cáo Chính phủ. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với các bộ, ngành và cơ quan chủ trì thẩm tra giải trình, hoàn chỉnh dự thảo luật. Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nội dung tiếp thu, giải trình và cho ý kiến trước khi trình Quốc hội thông qua.