Băn khoăn về thẩm quyền xác định giá đất của Chủ tịch UBND cấp xã

Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa và Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh (Tổ 3) thảo luận ở tổ về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế; Về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình.

Cân nhắc kỹ các quy định về thu hồi đất – tránh khiếu nại, khiếu kiện 

Tại buổi thảo luận về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai, cụ thể về vấn đề về cơ chế thu hồi đất khi đạt thỏa thuận 75% (Điểm b, Khoản 2, Điều 3) được nhiều đại biểu quan tâm. Dự thảo quy định: khi hết thời hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận, nếu đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất tán thành, thì Hội đồng nhân dân tỉnh sẽ quyết định chủ trương để Nhà nước thu hồi phần đất còn lại nhằm phát triển kinh tế - xã hội.

Đại biểu Võ Mạnh Sơn (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) đánh giá cao việc quy định yêu cầu phải đạt trên 75% về diện tích và số lượng người sử dụng đất đồng thuận trong một số trường hợp là cần thiết. Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh: “Đối với các quy định về thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cần phải có một cơ chế kiểm soát chặt chẽ hơn để tránh tình trạng thu hồi đất một cách tùy tiện”.

Đồng quan điểm trên, đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh) cho rằng việc thu hồi phần đất của nhóm 25% chưa đạt thỏa thuận dễ dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện, và thậm chí là xung đột xã hội do người dân cảm thấy bị cưỡng ép.

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương đề xuất hai phương án:

• Phương án 1 (Ưu tiên): Nâng tỷ lệ đồng thuận lên 80% đến 85% diện tích hoặc số lượng người sử dụng đất (chỉ cần đạt một trong hai điều kiện). Điều này sẽ đảm bảo tính đồng thuận xã hội cao hơn, đồng thời cân bằng quyền lợi giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước.

• Phương án 2 (Kèm điều kiện): Giữ theo dự thảo (75% diện tích và số lượng người sử dụng đất) nhưng phải kèm theo điều kiện ràng buộc chặt chẽ. Cụ thể, chỉ được xem xét thu hồi khi dự án thuộc loại hình quan trọng phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích dân sinh, và phải có sự đánh giá, giám sát của cơ quan có thẩm quyền về tính tự nguyện và đúng pháp luật của các thỏa thuận.

Đề xuất về cơ chế thu hồi đất, đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) đánh giá cao vai trò của Nhà nước: “Nhà nước tiến hành thu hồi đất là chủ yếu. Nhà nước phải làm đối với các dự án lớn, bởi lẽ giải phóng mặt bằng là vấn đề rất khó và khó thì Nhà nước nên làm. Đối với những dự án mà doanh nghiệp đề xuất để được thỏa thuận với người dân, thì chúng ta cho phép họ chủ động”.

Khắc phục bất cập về bảng giá đất

Cho rằng bảng giá đất là một vấn đề còn bất cập trong Luật Đất đai và cần phải tiếp tục sửa đổi, đại biểu Võ Mạnh Sơn đánh giá: việc quy định bảng giá đất để tính các nghĩa vụ tài chính như tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế, phí, lệ phí, và tiền bồi thường thu hồi đất là cần thiết. Điều này tạo cơ sở thống nhất cho việc tính toán giá trị đất đai cụ thể. “Quan điểm của tôi là bảng giá đất phải phản ánh đúng giá trị thị trường và có thể điều chỉnh theo thời gian, phù hợp với biến động của kinh tế - xã hội”, đại biểu đề xuất.

Về xác định giá đất cụ thể (Khoản 5, Điều 7), đại biểu Huỳnh Thanh Phương nhận định, công tác xác định giá đất cụ thể theo Luật Đất đai hiện hành gặp rất nhiều khó khăn tại địa phương do thiếu đơn vị tư vấn. Bên cạnh đó trình tự, thủ tục phức tạp và kéo dài: Gồm nhiều bước như lập dự toán, đấu thầu/chỉ định thầu đơn vị tư vấn, hoàn chỉnh hồ sơ, trình hội đồng thẩm định giá đất, và trình Chủ tịch tỉnh ban hành quyết định. “Do đó, tôi đề nghị các đại biểu Quốc hội ủng hộ cho áp dụng Nghị quyết này (tức là không thực hiện theo quy định của Luật Đất đai) đối với việc xác định giá đất cụ thể trong các trường hợp thuộc Khoản 2 Điều 257 Luật Đất đai, nhằm giúp các địa phương triển khai nhanh các dự án đang tồn đọng”, đại biểu Huỳnh Thanh Phương nói.

Băn khoăn về thẩm quyền xác định giá đất của Chủ tịch cấp xã (Khoản 6, Điều 3), đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh) cho rằng, theo quy định thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ căn cứ vào giá đất trong bảng giá đất tại vị trí tương tự để quyết định giá đất bồi thường hỗ trợ trong phương án của mình. Sau đó, Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh bổ sung vào bảng giá đất.

Tuy nhiên, việc giao toàn quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định giá đất bằng cách lấy vị trí tương tự là vô cùng khó. Thế nào là "tương tự"? Giá đất phải tính toán nhiều yếu tố như hình dạng, giáp mặt đường loại nào, nằm trong khu dân cư, vị trí nào, v.v..

“Tôi đề nghị phải tính toán đến tính khả thi của quy định này và làm rõ hơn để Nghị quyết không chỉ mang tính tháo gỡ trên lý thuyết mà còn thực thi được”, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung kiến nghị.

Cũng trong sáng nay, các đại biểu tại tổ 3 cũng thảo luận về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế; Về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình.