Quân Đội Nhân Dân Việt Nam từ thô sơ tới chính quy, hiện đại

Vũ khí của mùa thu

Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam, được thành lập theo chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ban đầu chỉ có 34 chiến sĩ cùng với số vũ khí thô sơ thu được của địch, nhưng với sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, lực lượng này nhanh chóng phát triển thành một quân đội chính quy, kỷ luật và mạnh mẽ.

Ngay sau khi thành lập, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân đã tiến hành hai trận đánh vào hai đồn Phai Khắt và Nà Ngần của địch ở Cao Bằng. Hai trận đánh đã mở đầu cho truyền thống lịch sử hào hùng “trăm trận trăm thắng” của Quân đội ta. Sau thắng lợi Phai Khắt, Nà Ngần, Ban Chỉ huy Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân quyết định chấn chỉnh, củng cố lực lượng và huấn luyện bổ sung. Chỉ sau một tuần, việc bổ sung đã hoàn thành và đội đã phát triển thành một đại đội gồm 4 trung đội. Tận dụng vũ khí thu được của địch để đánh địch, tạo nên những trận đánh khiến quân địch khiếp sợ.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Quân đội Nhân Dân (QĐND) ta từ đội quân nhỏ, lẻ, trang bị giáo mác nhiều hơn súng đạn đã phát triển thành một tổ chức vũ trang; cơ cấu tổ chức của lực lượng vũ trang ba thứ quân bao gồm: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân tự vệ. Từ một đội quân “đầu trần chân đất”, từ những đội Dân quân tự vệ, QĐND Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, từ du kích chiến tiến lên vận động chiến, công kiên chiến, vừa đánh vừa bổ sung, phát triển nghệ thuật quân sự, từ đánh nhỏ lên đánh lớn, từ đánh du kích lên đánh chính quy. Trang bị vũ khí, khí tài cũng được nâng lên đáng kể theo từng thời kỳ.

Những vũ khí, khí tài ấy một phần từ việc thu được của địch qua từng trận đánh, một phần khác được viện trợ bởi các nước bạn bè như Trung Quốc, Liên Xô... đồng thời cũng tự nghiên cứu, chế tạo để trang bị cho quân đội. Trong đó, Thiếu tướng, Giáo sư, Viện sĩ, AHLĐ Trần Đại Nghĩa là người đã gieo mầm thuật phóng cho ngành Quân giới - Công nghiệp quốc phòng Việt Nam. Ông là một huyền thoại trong việc chế tạo vũ khí quân sự. Ông luôn gắn liền với lịch sử ngành quân giới Việt Nam. 

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân đội ta từng bước phát triển thành một quân đội chính quy, vững mạnh, có đủ các trung đoàn, sư đoàn bộ binh mạnh và các quân chủng, binh chủng với vũ khí hiện đại bậc nhất thời bấy giờ trên thế giới. Trong chiến dịch Hồ Chí Minh, so với Mỹ và quân ngụy, trang bị vũ khí của quân đội Việt Nam kém xa. Tuy nhiên, với ý chí sắt đá, với nghệ thuật quân sự tài tình dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, nhân dân ta đã giành chiến thắng, Tổ quốc ta đã hoàn toàn thống nhất.

Trong suốt chiều dài lịch sử, Quân đội Nhân dân Việt Nam đã kiên cường trong nhiều cuộc chiến tranh chống xâm lược để bảo vệ đất nước, nổi bật là các cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Sau ngày thống nhất đất nước, quân đội tiếp tục đóng góp vào công cuộc bảo vệ biên giới, xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ hòa bình. Sứ mệnh cao cả của QĐND Việt Nam là bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân đội luôn trung thành với lý tưởng cách mạng, với chủ nghĩa xã hội, luôn sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ sự bình yên của nhân dân. Trước sự phát triển của khoa học kỹ thuật trong thế kỷ mới, đặc biệt là với khoa học quân sự, QĐND Việt Nam cũng ngày càng được trang bị những vũ khí, khí tài hiện đại.

Xây dựng quân đội hiện đại  để bảo vệ Tổ quốc và nhân dân

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Chúng ta phải ra sức xây dựng quân đội ta thành một quân đội nhân dân hùng mạnh, một quân đội cách mạng tiến lên chính quy và hiện đại, để giữ gìn hòa bình, bảo vệ Tổ quốc”. Xây dựng Quân đội nhân dân tinh nhuệ là yêu cầu đặt ra trong suốt quá trình tổ chức, xây dựng quân đội, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Trong bối cảnh mới, dự báo tình hình thế giới, khu vực còn có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, tác động trực tiếp tới quá trình đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của nước ta. Do đó, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đặc biệt là vấn đề “hiện đại hóa quân đội” được đặt ra là nhu cầu cấp thiết, là yếu tố quan trọng để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Hiện đại hóa là vấn đề khách quan đối với xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới. 

Trong giai đoạn hiện nay, sự phát triển của cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại, kinh tế tri thức động sâu sắc đến lĩnh vực quân sự, làm thay đổi nhiều vấn đề cơ bản về chiến tranh và quân đội, dẫn đến cuộc "cách mạng quân sự mới". Đặc biệt, với sự xuất hiện của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao, đã và đang đặt ra những yêu cầu, nội dung rất mới đối với vấn đề tiên hiện đại hóa một số đơn vị, lực lượng của quân đội. Bên cạnh việc phát huy, nâng cao chất lượng, hiệu quả sử dụng vũ khí, trang bị hiện có, quân đội cần phải có vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, hiện đại để đủ khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới nhất là tác chiến trên không gian mạng. Hiện đại hóa vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự phải phù hợp với đặc điểm và điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước; phải dựa vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phải coi trọng phát triển công nghiệp quốc phòng.

Để xây dựng quân đội hiện đại, những năm qua, công nghiệp quốc phòng từng bước phát triển theo hướng hiện đại, lưỡng dụng, đáp ứng một phần nhu cầu vũ khí, trang bị kỹ thuật cho lực lượng vũ trang và góp phần tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong đó, nghiên cứu, thiết kế, làm chủ công nghệ chế tạo và sản xuất được một số loại vũ khí chiến lược cần thiết cho phòng thủ đất nước; từng bước bảo đảm đủ số lượng, nâng cao chất lượng, đáp ứng kịp thời vũ khí, trang bị kỹ thuật cho các đơn vị làm nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ biển, đảo,... QĐND Việt Nam đang sở hữu những loại vũ khí được coi là mạnh mẽ nhất của khu vực Đông Nam Á, như súng chống tăng RPG-29, tên lửa đạn đạo chiến dịch – chiến thuật 9K72 Elbrus, tên lửa đất đối không tối tân S-300, tàu tên lửa Molniya, tổ hợp tên lửa phòng không S-300 PMU1, máy bay tiêm kích SU-30MK2, máy bay C-295, SU-22, tên lửa diệt hạm KH-35 Uran E... cùng nhiều vũ khí, khí tài khác. Những kết quả này là tiền đề rất quan trọng để tiếp tục đẩy mạnh xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng; đồng thời, tạo tiền đề vững chắc để phấn đấu từ năm 2030 xây dựng quân đội hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 về đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Theo đó, trong thời gian tới, cần tiếp tục xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng theo hướng tự chủ, tự cường, hiện đại và lưỡng dụng, trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia, đạt trình độ khoa học và công nghệ tiên tiến, hiện đại; có quy mô tổ chức, cơ chế quản lý và hoạt động phù hợp; phát huy tốt vai trò, trách nhiệm và sự tham gia tích cực, có hiệu quả của các thành phần kinh tế, góp phần nâng cao tiềm lực, sức mạnh quân sự, quốc phòng của đất nước. Gắn phát triển công nghiệp quốc phòng với công nghiệp quốc gia, có cơ cấu hợp lý trong tổng thể nền công nghiệp quốc gia, ưu tiên hướng tới những công nghệ hiện đại, có hiệu quả cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu bảo đảm vũ khí, trang bị kỹ thuật cho lực lượng vũ trang nhân dân.

Xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh” là chủ trương lớn, cấp thiết, được Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng hết sức quan tâm, nhằm không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, tạo tiền đề vững chắc để năm 2030 xây dựng Quân đội hiện đại. Do vậy, Quân đội nhân dân Việt Nam được xây dựng vững mạnh toàn diện không chỉ góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ thị, nghị quyết của Đảng; nhất là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, mà còn trực tiếp cụ thể hóa các mục tiêu, quan điểm, chủ trương, nguyên tắc, phương châm, nhiệm vụ, giải pháp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. 

Thực hiện đồng bộ các giải pháp xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; một số quân, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại; tạo tiền đề vững chắc để phấn đấu từ năm 2030, xây dựng Quân đội hiện đại. Cần phải nói thêm rằng, mục tiêu tăng cường sức mạnh quốc phòng, từng bước hiện đại hóa quân đội là nhằm chủ động, tích cực ngăn ngừa, không để đất nước xảy ra chiến tranh; nhưng đồng thời, sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm lược bằng vũ khí công nghệ cao của các thế lực thù địch. Trong đó, Quân đội nhân dân phải thực sự là lực lượng nòng cốt cho toàn dân tiến hành chiến tranh nhân dân, với tư tưởng chỉ đạo là lấy tác chiến trên bộ là nhân tố quyết định giành thắng lợi; đồng thời coi trọng việc giành quyền chủ động tác chiến trên biển, trên không gian mạng, để bảo vệ vững chắc chủ quyền, lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc. Cùng với đó, để hiện đại hóa quân đội, trong thời kỳ mới cần phải khai thác tốt mọi nguồn lực, lấy phát huy nội lực là chính kết hợp với tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài, tạo thành sức mạnh tổng hợp.

Để hiện đại hóa quân đội hơn lúc nào hết cần tiếp tục đẩy mạnh hội nhập quốc tế và thực hiện tốt nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng, góp phần nâng cao vị thế và uy tín của Quân đội nhân dân Việt Nam trên trường quốc tế; chủ động bảo vệ vững chắc Tổ quốc, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc từ sớm, từ xa.