Thi hành án dân sự sẽ chuyển giao quyền quản lý kho vật chứng về Bộ Công an

Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thành Tùng cho biết, một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của đại biểu là giá trị pháp lý của văn bản và dữ liệu điện tử trong thi hành án.

Nhiều ý kiến lo ngại các tổ chức tín dụng, ngân hàng còn trì hoãn việc phong tỏa tài khoản hoặc cung cấp thông tin khi nhận yêu cầu bằng hình thức điện tử.

Tiếp thu đề nghị này, UBTVQH đã chỉnh lý quy định theo hướng khẳng định văn bản, dữ liệu điện tử có ký số có giá trị pháp lý như văn bản giấy; đồng thời bổ sung trách nhiệm bắt buộc của Kho bạc Nhà nước và tổ chức tín dụng trong việc thực hiện yêu cầu của cơ quan thi hành án, không phân biệt hình thức điện tử hay giấy. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm bảo đảm tính kịp thời, minh bạch và hiệu quả của chuyển đổi số trong lĩnh vực thi hành án dân sự.

Quy định hệ thống THADS

Về hệ thống tổ chức thi hành án dân sự, có ý kiến đề nghị quy định mô hình cơ quan THADS theo hướng tổ chức mô hình 2 cấp tại địa phương (cấp tỉnh và khu vực) để tương đồng với mô hình của Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân, thuận lợi cho công tác phối hợp.

Ông Tùng cho biết, thực hiện Kết luận số 162 của Bộ Chính trị, dự thảo Luật quy định hệ thống THADS gồm: cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp, 34 cơ quan THADS cấp tỉnh và 355 Phòng THADS khu vực trực thuộc cơ quan THADS cấp tỉnh.

Dự thảo Luật đã bổ sung chức danh tư pháp "Chấp hành viên trưởng" để bổ nhiệm đối với Trưởng phòng THADS khu vực nhằm bảo đảm thống nhất trong việc chỉ đạo và phối hợp liên ngành trong công tác THADS ở địa phương.

Tại Điều 23. Chấp hành viên, Chấp hành viên trưởng của Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) quy định: Trưởng phòng Phòng Thi hành án dân sự khu vực đồng thời là Chấp hành viên trưởng.

Chấp hành viên trưởng thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Chấp hành viên; hướng dẫn, chỉ đạo hoạt động tổ chức thi hành án của Chấp hành viên Phòng Thi hành án dân sự khu vực và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo phân công, ủy quyền của Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự.

Chấp hành viên trưởng chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao.

Chưa trao quyền cưỡng chế cho Văn phòng thi hành án dân sự và Thừa hành viên

Nội dung về xã hội hóa thi hành án cũng được thảo luận sâu, nhiều ý kiến mong muốn mở rộng thẩm quyền cưỡng chế cho Văn phòng thi hành án và Thừa hành viên nhằm nâng cao hiệu quả xã hội hóa.

Tuy nhiên, UBTVQH khẳng định cưỡng chế thi hành án là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, tác động trực tiếp đến quyền cơ bản của công dân như tài sản và cư trú. Nếu giao cho tổ chức ngoài công lập có thể gây rủi ro lớn về an ninh, trật tự.

Vì vậy, dự thảo Luật chưa trao thẩm quyền cưỡng chế toàn diện cho Văn phòng thi hành án; Thừa hành viên chỉ được quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền phong tỏa tài khoản, tài sản hoặc tạm dừng giao dịch để ngăn chặn việc tẩu tán tài sản. Cách tiếp cận này vừa bảo đảm an toàn pháp lý, vừa tạo dư địa cho xã hội hóa trong phạm vi kiểm soát.

Việc trao quyền này cho Văn phòng THADS là tổ chức ngoài công lập tiềm ẩn rủi ro về an ninh, trật tự nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho phép quy định theo hướng: chưa trao quyền cưỡng chế thi hành án toàn diện cho Văn phòng THADS. Thừa hành viên chỉ có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền thực hiện phong tỏa tài khoản, tài sản, tạm dừng giao dịch để ngăn chặn tẩu tán tài sản.

Chuyển giao kho vật chứng về Bộ Công an quản lý

Về điều khoản chuyển tiếp, Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) quy định: Vật chứng đã được cơ quan thi hành án dân sự tiếp nhận trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì cơ quan thi hành án dân sự tiếp tục bảo quản và xử lý theo quy định của pháp luật.

Đối với vật chứng đã được cơ quan thi hành án dân sự tỉnh, thành phố tiếp nhận và đang bảo quản tại các kho vật chứng không thuộc khuôn viên trụ sở cơ quan thi hành án dân sự thì Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Tài chính phối hợp thực hiện việc chuyển giao các kho vật chứng cùng vật chứng đang bảo quản tại kho về Bộ Công an để quản lý trước ngày 1/7/2028.