Viên uống được quảng cáo giải độc phổi: Bác sĩ cảnh báo hiểm họa

Trong bối cảnh không khí tại nhiều đô thị liên tục ở mức ô nhiễm nghiêm trọng, nỗi lo bụi mịn đang khiến không ít người tìm đến các sản phẩm được quảng cáo là có khả năng “thải độc”, “làm sạch” phổi. Theo bác sĩ Đoàn Dư Mạnh (Hội Bệnh mạch máu Việt Nam), chính tâm lý hoang mang này đã vô tình nuôi dưỡng một thị trường thực phẩm chức năng hỗn loạn, nơi những lời hứa hẹn mang tính tiếp thị đang lấn át hoàn toàn cơ sở khoa học.

Bác sĩ Mạnh nhấn mạnh, việc tin rằng một viên uống có thể “hút” hay “rửa” bụi mịn khỏi phổi là một ngộ nhận nguy hiểm. Về mặt sinh học, bụi mịn PM2.5 sau khi xâm nhập sẽ lắng sâu tại phế nang hoặc đi thẳng vào máu, trong khi thực phẩm chức năng lại đi qua hệ tiêu hóa.

“Không tồn tại cơ chế nào cho phép một sản phẩm uống vào dạ dày có thể tác động trực tiếp để loại bỏ bụi mịn trong phổi”, ông khẳng định.

Sáng sớm tại một công viên ở phường Hoàng Mai, nhiều người dân vẫn duy trì thói quen đi bộ, tập thể dục dù bầu không khí phủ một lớp sương mờ đục. Anh Minh (42 tuổi) vừa hoàn thành vài vòng chạy chậm đã phải dừng lại vì cảm giác nặng ngực, cổ họng khô rát. “Mấy ngày nay tập xong là ho liên tục, nhưng bỏ tập thì cũng sốt ruột”, anh nói.

Theo dữ liệu từ IQAir, những ngày gần đây Hà Nội thường xuyên ghi nhận chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức xấu đến rất xấu. Nhiều khu vực vượt ngưỡng 200, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người dân khi vận động ngoài trời. Tuy vậy, không ít người vẫn chọn ra ngoài tập luyện do lo ngại thiếu vận động sẽ ảnh hưởng đến thể lực lâu dài.

Trong bối cảnh đó, các sản phẩm được quảng cáo là “bổ phổi”, “giải độc phổi” bắt đầu thu hút sự quan tâm. Chị Lan (38 tuổi), một người thường xuyên tập thể dục buổi sáng, cho biết đã được giới thiệu sử dụng viên uống thực phẩm chức năng nhằm “làm sạch phổi sau khi hít phải bụi mịn”. Chỉ cần tìm kiếm các cụm từ liên quan trên sàn thương mại điện tử, hàng loạt sản phẩm hiện ra với mức giá từ vài trăm nghìn đến hơn một triệu đồng, đi kèm những lời quảng cáo về khả năng “đẩy bụi mịn ra khỏi cơ thể”, “bảo vệ phổi toàn diện”, nhưng không kèm theo bằng chứng khoa học rõ ràng.

Trên nền tảng TikTok Shop, nhiều tài khoản cá nhân công khai rao bán các loại thực phẩm chức năng dạng viên với bao bì in bằng tiếng nước ngoài, kèm theo lời quảng cáo có tác dụng thanh lọc, “giải độc phổi”, làm sạch phổi do tác động của ô nhiễm không khí hoặc khói thuốc lá. Người bán giới thiệu chỉ cần sử dụng 1–2 viên vào buổi sáng là có thể đạt hiệu quả.

Không kiểm chứng nguồn gốc hay hồ sơ chất lượng, một người tiêu dùng cho biết đã đặt mua sản phẩm qua sàn thương mại điện tử sau khi tin vào những lời quảng cáo hấp dẫn. Việc giao dịch diễn ra nhanh chóng, không kèm hóa đơn hay bất kỳ chứng từ nào.

Khảo sát cho thấy, trên các nền tảng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử hiện nay, thị trường thực phẩm chức năng gắn mác “bổ phổi”, “giải độc phổi”, “lọc bụi mịn” đang phát triển mạnh. Chỉ với một thao tác tìm kiếm đơn giản, hàng loạt bài đăng quảng cáo xuất hiện dày đặc, thu hút nhiều bình luận hỏi mua, xin giá và hướng dẫn sử dụng, trong khi phần lớn sản phẩm không công bố rõ căn cứ khoa học cho những công dụng được quảng bá.

Đáng lo ngại, hệ lụy từ việc tin vào các sản phẩm “thải độc phổi” không chỉ là nguy cơ mất tiền, mà còn khiến nhiều người chủ quan, xem nhẹ các biện pháp bảo vệ cần thiết như đeo khẩu trang đạt chuẩn hay kiểm soát chất lượng không khí trong không gian sống.

Theo bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, thị trường thực phẩm chức năng trôi nổi tiềm ẩn nhiều rủi ro khi không ít sản phẩm không rõ nguồn gốc, có thể chứa tạp chất hoặc kim loại nặng. Việc sử dụng tùy tiện các sản phẩm chưa được kiểm chứng có nguy cơ gây tổn thương gan, thận, dị ứng nghiêm trọng; đặc biệt nguy hiểm với người mắc các bệnh hô hấp mạn tính như hen phế quản hay COPD nếu trì hoãn điều trị y khoa.

Cùng quan điểm, TS.BS Ngô Quang Hải, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật cao (Bệnh viện Châm cứu Trung ương), khẳng định “giải độc phổi”, “lọc bụi mịn” chỉ là ngôn ngữ tiếp thị, không phải thuật ngữ y khoa, đồng thời đề nghị siết chặt quản lý quảng cáo y tế sai sự thật.

Thay vì tìm kiếm các sản phẩm được quảng cáo như “thần dược”, các chuyên gia khuyến cáo người dân tập trung vào các biện pháp có cơ sở khoa học như theo dõi chỉ số AQI, hạn chế ra ngoài khi ô nhiễm cao, sử dụng khẩu trang chống bụi mịn đạt chuẩn và cải thiện chất lượng không khí trong không gian sống.