Ứng dụng công nghệ số vào nghệ thuật múa rối nước Ngọc Thủy Đình

Với cách tiếp cận di sản bằng tư duy truyền thông hiện đại, dự án “Ngọc Thủy Đình” do nhóm sinh viên chuyên ngành Báo in, Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền thực hiện đã tạo được dấu ấn riêng, qua đó góp phần mở rộng không gian tiếp cận nghệ thuật múa rối nước truyền thống trong đời sống cộng đồng.

Làm mới cách tiếp cận di sản

Ra đời từ nền văn minh lúa nước, múa rối nước là loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của người Việt, gắn bó mật thiết với không gian làng quê Bắc Bộ, với ao làng, thủy đình và những tích trò phản ánh sinh hoạt đời sống dân gian. Trải qua nhiều thế kỷ, múa rối nước vẫn giữ được giá trị riêng, song cũng đứng trước thách thức không nhỏ khi công chúng trẻ ngày càng ít cơ hội tiếp cận, trong bối cảnh các loại hình giải trí hiện đại phát triển mạnh mẽ.

Xuất phát từ thực tế đó, dự án “Ngọc Thủy Đình” được triển khai với mục tiêu tìm kiếm một phương thức truyền thông phù hợp hơn cho nghệ thuật múa rối nước trong đời sống hôm nay. Thay vì “cách tân” theo hướng phá vỡ hình thức truyền thống, nhóm thực hiện lựa chọn giữ nguyên giá trị cốt lõi, đồng thời đổi mới cách kể câu chuyện di sản.

Chia sẻ về định hướng nội dung của dự án, chị Nguyễn Minh Trang, Trưởng Ban Tổ chức Dự án “Ngọc Thủy Đình”, cho biết: “Chúng mình mong muốn dung hòa giữa truyền thống và hiện đại. Những tinh hoa của nghệ thuật múa rối nước vẫn được giữ nguyên, nhưng được truyền tải bằng hình thức gần gũi hơn để công chúng, đặc biệt là người trẻ, có thể tiếp nhận một cách tự nhiên. Đổi mới không đồng nghĩa với làm mất đi cái hồn của di sản, miễn là luôn tôn trọng bản chất và giá trị cốt lõi”.

Công nghệ như một “nhịp cầu” kết nối di sản

Điểm nhấn của dự án “Ngọc Thủy Đình” nằm ở việc ứng dụng công nghệ thực tế tăng cường (AR) trong truyền thông di sản. Thông qua việc số hóa các tích trò rối nước và tích hợp mã QR, dự án tạo điều kiện để người xem tiếp cận thông tin bằng thiết bị di động, đồng thời tìm hiểu sâu hơn về nội dung, nhân vật và ý nghĩa văn hóa của từng màn diễn.

Cách tiếp cận này giúp công nghệ trở thành công cụ hỗ trợ, chứ không lấn át giá trị nghệ thuật. Người xem không chỉ dừng lại ở việc quan sát hình ảnh, mà còn có cơ hội tương tác, khám phá nhiều lớp thông tin khác nhau, từ đó nâng cao trải nghiệm và hiểu biết về múa rối nước.

Triển lãm “THE ARt of WATER”, hoạt động trọng tâm trong khuôn khổ dự án, đã cụ thể hóa tinh thần ấy. Không gian trưng bày được thiết kế như một cuộc đối thoại giữa truyền thống và hiện đại, nơi hình ảnh, chất liệu của múa rối nước truyền thống song hành cùng các yếu tố công nghệ số. Tại đây, nghệ thuật múa rối nước không còn bị giới hạn trong khuôn khổ sân khấu, mà được mở rộng sang một hình thức tiếp cận linh hoạt, phù hợp với thị hiếu của công chúng trẻ.

Giữ “hồn cốt” di sản trong từng sản phẩm truyền thông

“Ngọc Thủy Đình” gợi mở một cách nhìn khác về bảo tồn di sản trong bối cảnh chuyển đổi số. Di sản không chỉ cần được lưu giữ trong bảo tàng hay trên sân khấu, mà còn cần được đặt vào dòng chảy của đời sống đương đại, nơi công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, có thể tiếp cận một cách tự nhiên và chủ động. Khi công nghệ được sử dụng đúng cách, nó không làm mờ đi giá trị truyền thống, mà ngược lại, có thể trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho công tác bảo tồn và lan tỏa di sản.

Thực tế cho thấy, nhiều bạn trẻ đến với triển lãm không chỉ vì tò mò về công nghệ AR, mà từ đó nảy sinh sự quan tâm sâu hơn tới nghệ thuật múa rối nước. Những câu hỏi về tích trò, về nguồn gốc, về đời sống của các nghệ nhân rối nước được đặt ra, cho thấy di sản đã thực sự “chạm” tới người xem, thay vì chỉ dừng lại ở mức trải nghiệm bề nổi.

Có thể nói, giá trị lớn nhất mà dự án “Ngọc Thủy Đình” mang lại không nằm ở quy mô hay hình thức thể hiện, mà ở cách tiếp cận. Dự án cho thấy, nếu được nghiên cứu nghiêm túc, tôn trọng giá trị truyền thống và linh hoạt trong phương thức truyền thông, nghệ thuật dân gian hoàn toàn có thể tìm được vị trí trong không gian số.