Sẽ xóa bỏ nhiều cơ quan thanh tra cấp sở và huyện

Theo hồ sơ dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) do Thanh tra Chính phủ trình Bộ Tư pháp, nhiều cơ quan thanh tra hiện tại sẽ được lược bỏ, bao gồm: 12 cơ quan thanh tra bộ, 5 thanh tra tổng cục, cục thuộc bộ, cơ quan thanh tra của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, 696 cơ quan thanh tra cấp huyện, 1.001 cơ quan thanh tra sở và 53 cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.

Đại diện Thanh tra Chính phủ cho biết, Luật Thanh tra năm 2022 đã quy định cụ thể về các cơ quan thanh tra này, nhưng dự thảo sửa đổi hiện tại đã đề xuất loại bỏ để tối ưu hóa hệ thống thanh tra và giảm thiểu thủ tục hành chính.

Cụ thể, việc xóa bỏ các cơ quan thanh tra như trên sẽ giúp loại bỏ nhiều thủ tục mà trước đây các cơ quan này thực hiện. Thay vào đó, chức năng thanh tra sẽ được tập trung vào các cơ quan gồm: Thanh tra Chính phủ, thanh tra cấp tỉnh, các cơ quan thanh tra thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Thanh tra Cơ yếu và các cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên (Thanh tra Cục An toàn bức xạ và hạt nhân, Thanh tra Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam và Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước).

Dự thảo luật cũng mở rộng đáng kể quyền hạn và nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ và Thanh tra cấp tỉnh để đảm nhiệm các chức năng thanh tra trước đây do các cơ quan thanh tra cấp bộ, thanh tra huyện và thanh tra sở thực hiện.

Tăng cường vai trò của Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh

Theo dự thảo, Thanh tra Chính phủ sẽ tiếp nhận thêm chức năng và nhiệm vụ từ 12 cơ quan Thanh tra Bộ. Tương tự, Thanh tra cấp tỉnh sẽ đảm nhiệm các chức năng thanh tra trước đây thuộc về các cơ quan thanh tra cấp huyện và thanh tra sở.

Ngoài ra, dự thảo cũng đề cập đến việc quy định cụ thể vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, Thanh tra Cơ yếu và các cơ quan thanh tra theo điều ước quốc tế, nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý rõ ràng cho hoạt động của các cơ quan này.

Đáng chú ý, dự thảo đề xuất bãi bỏ cụm từ "thanh tra sở, thanh tra huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh" trong khoản 3 Điều 63 của Luật Khiếu nại năm 2011 để phù hợp với việc tái cơ cấu hệ thống thanh tra.

Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tư pháp xây dựng Luật Xử lý vi phạm hành chính (sửa đổi) để trình cấp có thẩm quyền cùng thời điểm với dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi). Mục tiêu là bổ sung quy định về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động kiểm tra chuyên ngành, nhằm tăng cường khả năng xử lý vi phạm và đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước.

Dự thảo quy định rằng, chậm nhất vào ngày 30/9 hàng năm, Tổng Thanh tra Chính phủ phải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt định hướng chương trình thanh tra của năm sau. Sau đó, trước ngày 15/10, Thanh tra Chính phủ có trách nhiệm hướng dẫn Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, Thanh tra Cơ yếu và các cơ quan thanh tra theo điều ước quốc tế cùng với Thanh tra cấp tỉnh xây dựng kế hoạch thanh tra chi tiết.

"Kế hoạch thanh tra phải dựa trên định hướng chương trình thanh tra, hướng dẫn của Thanh tra Chính phủ, và đặt trong bối cảnh yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội cũng như công tác quản lý của ngành, lĩnh vực và địa phương." - Dự thảo nêu rõ.

Hoạt động thanh tra sẽ được thực hiện theo hai hình thức: theo kế hoạch và đột xuất. Thanh tra đột xuất sẽ được tiến hành khi phát hiện tổ chức, cá nhân có dấu hiệu vi phạm pháp luật, hoặc khi có yêu cầu từ việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, hoặc theo chỉ đạo của các thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.

Với hệ thống thanh tra tinh gọn và nhiều quy định mới, dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) kỳ vọng sẽ cải thiện hiệu quả hoạt động thanh tra, đồng thời giảm bớt gánh nặng hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực.