Giải pháp nào đối phó nguy cơ người Việt 'chưa giàu đã già'

Tại Tổ thảo luận số 12, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương – đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi và Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan – đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp đã tham dự, cho ý kiến về dự án Luật Dân số (sửa đổi). Hai Phó Chủ tịch cùng nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến vấn đề thích ứng với già hóa dân số, yêu cầu dự thảo luật phải có chính sách mang tính đột phá và tầm nhìn dài hạn.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương nhấn mạnh, việc xây dựng Luật Dân số từ Pháp lệnh Dân số là cần thiết trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt nguy cơ “chưa giàu đã già”, dù vẫn đang ở thời kỳ “dân số vàng”. Ông cho rằng, dự thảo luật cần rút kinh nghiệm quốc tế trong việc duy trì mức sinh thay thế, phân bố dân cư, đồng thời bổ sung chính sách đột phá về lao động, việc làm, dịch vụ chăm sóc và giáo dục trẻ em.

“Nếu chỉ dùng biện pháp tài chính mà không thay đổi môi trường làm việc, thúc đẩy bình đẳng giới và niềm tin xã hội thì vẫn sẽ loay hoay như một số quốc gia khác”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm.

Ông cũng lưu ý, dự thảo Luật hiện thiếu quy định về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực dân số – một nội dung từng có trong Pháp lệnh Dân số. Ngoài ra, quy định “đình chỉ người hành nghề y tiết lộ giới tính thai nhi” cần được xem xét lại vì “biết giới tính không đồng nghĩa với lựa chọn giới tính”, thay vào đó cần xử lý nghiêm hành vi phá thai chọn giới tính và các cơ sở y tế tiếp tay.

Phát biểu tại tổ, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, vấn đề già hóa dân số cần được nhìn nhận với tư duy phát triển mới. Ở một số quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đã hình thành “nền kinh tế đầu bạc” – nơi người cao tuổi không chỉ là đối tượng thụ hưởng chính sách mà còn là lực lượng tham gia vào sản xuất, dịch vụ và các ngành công nghiệp chăm sóc sức khỏe. Ông nhấn mạnh, Việt Nam cần mạnh dạn đưa tư duy này vào dự thảo Luật, biến thách thức dân số già thành cơ hội cho nền kinh tế năng động và nhân văn.

Đại biểu Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) nhận định, dân số không chỉ là con số thống kê mà là “hồn cốt dân tộc, sức mạnh quốc gia”. Ông đề nghị dự thảo Luật bổ sung ba nhóm giải pháp lớn để thích ứng với già hóa dân số: phát triển hệ thống chăm sóc dài hạn cho người cao tuổi tại cộng đồng theo mô hình hợp tác công – tư; đào tạo nhân lực lão khoa gắn với giáo dục nghề nghiệp; và thiết lập hệ thống giám sát quốc gia về già hóa dân số, tương tự mô hình Nhật Bản, Hàn Quốc.

Ông cũng cho rằng, khái niệm “nâng cao chất lượng dân số” cần được mở rộng, không chỉ về thể chất, trí tuệ, tinh thần mà bao gồm cả phẩm chất đạo đức, kỹ năng sống, năng lực thích ứng xã hội và giá trị văn hóa dân tộc. Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bổ sung, cần có chính sách thúc đẩy xây dựng trung tâm dưỡng lão quy mô, hiện đại, khuyến khích xã hội hóa và đầu tư tư nhân trong lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi.

Từ các ý kiến thảo luận, có thể thấy, dự án Luật Dân số (sửa đổi) không chỉ điều chỉnh hành vi sinh – tử – kết hôn mà còn hướng đến mục tiêu lớn hơn là phát triển con người toàn diện, bảo đảm an sinh xã hội và thích ứng với xu thế dân số già hóa. Đây được kỳ vọng sẽ là đạo luật mang tầm chiến lược nhân văn, góp phần củng cố sức mạnh dân tộc và tạo nền tảng cho một Việt Nam phát triển, hạnh phúc và trường tồn.