Thương mại hoá kết quả nghiên cứu công nghệ, tránh 'nghiên cứu rồi để ngăn tủ'

Việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của dự án Luật Chuyển giao công nghệ sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ nội sinh, khơi luồng công nghệ giữa các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và giữa các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở nghiên cứu và doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ (CGCN) nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và triển khai Nghị quyết Quốc hội trong các văn bản gần đây, bao gồm, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Dự thảo Luật mở rộng phạm vi điều chỉnh theo hướng: không chỉ bao quát công nghệ truyền thống mà còn điều chỉnh các lĩnh vực công nghệ mới, công nghệ xanh, công nghệ số; tăng cường ưu đãi, khuyến khích: xây dựng chính sách tài chính, thuế, tín dụng, đầu tư để hỗ trợ doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trung tâm đổi mới sáng tạo tham gia tiếp nhận và chuyển giao công nghệ mới: coi chuyển giao và ứng dụng công nghệ mới như một trụ cột phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, đồng thời, gắn với mục tiêu chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển kinh tế số và kinh tế tuần hoàn.

Theo Tờ trình, các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung vào 06 nhóm chính sách. Cụ thể, chính sách 1: Xác định phạm vi công nghệ điều chỉnh trong Luật để bao quát công nghệ mới theo xu thế trên thế giới và yêu cầu thực tiễn; Chính sách 2: Hỗ trợ, thúc đẩy CGCN nội sinh, bao gồm CGCN giữa các doanh nghiệp/tổ chức, cá nhân trong nước, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và phát triển; Chính sách 3: Phát triển thị trường KH&CN hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch; Chính sách 4: Tạo động lực tài chính, thể chế, pháp lý cho hoạt động CGCN; Chính sách 5: Tăng cường kiểm soát CGCN xuyên biên giới để vừa kiểm soát an ninh công nghệ, vừa thúc đầy CGCN quốc tế hiệu quả; Chính sách 6: Tăng cường năng lực quản lý nhà nước, thực hiện giám sát, thống kê, đo lường hiệu quả CGCN.

Thẩm tra dự thảo luật, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thống nhất quan điểm, mục tiêu, phạm vi sửa đổi của dự thảo Luật. Nội dung dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối đổi mới của Đảng; kịp thời tháo gỡ khó khăn, bất cập trong công tác quản lý nhà nước, đáp ứng yêu thực tiễn, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao Bộ KH&CN đã chủ động, khẩn trương trong việc sửa đổi Luật Chuyển giao công nghệ, đồng thời ghi nhận cơ quan thẩm tra đã tiến hành thẩm định nghiêm túc, trách nhiệm.

Theo Chủ tịch Quốc hội, sửa đổi luật cần đặc biệt lưu ý những nội dung nhằm thúc đẩy năng lực nội sinh và thương mại hóa kết quả nghiên cứu bằng cách giao quyền sở hữu kết quả nghiên cứu cho tổ chức, cá nhân, khuyến khích chuyển giao giữa doanh nghiệp nội địa, các trường đại học, các viện nghiên cứu. Đồng thời lưu ý, phải khắc phục tình trạng “nghiên cứu rồi để trong ngăn tủ” hay “nghiên cứu treo”. Điều này sẽ hỗ trợ khởi nghiệp, góp phần nâng cao năng suất lao động và kinh tế số.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, cần tích hợp mạnh mẽ các chính sách ưu đãi về thuế và hỗ trợ vốn thông qua các quỹ đổi mới sáng tạo và yêu cầu cam kết chuyển giao từ nhà đầu tư quốc tế. Cùng với đó là minh bạch, chuyên nghiệp hóa thị trường, nhất là trong quy định về sàn giao dịch trung tâm và công bố công nghệ giúp cho thị trường khoa học, công nghệ hoạt động hiệu quả hơn, giảm rủi ro và tăng kết nối cung cầu.

Bên cạnh đó, cần đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian cấp phép, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp; hoàn thiện cơ chế đo lường hiệu quả và tỷ lệ thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị thiết kế chính sách ưu đãi hấp dẫn hơn; phân cấp, phân quyền rõ ràng giữa Trung ương và địa phương.

Để Luật khả thi và đáp ứng yêu cầu hội nhập, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh bốn định hướng lớn cần tập trung: hoàn thiện, đồng bộ và đơn giản hóa thủ tục; tăng cường ưu đãi, cân bằng cho cả hai bên để rủi ro cùng chia sẻ, cùng chịu; xây dựng cơ chế đo lường, giám sát; mở rộng hỗ trợ vùng khó khăn và công nghệ chiến lược.