Quá tải bệnh viện trung ương và đề xuất mô hình sắp tới cho trạm y tế xã

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội, nhiều đại biểu Quốc hội tranh luận về nguyên nhân dẫn đến tình trạng quá tải tại các bệnh viện chuyên sâu tuyến trung ương. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Đỗ Thị Lan cho rằng tình trạng này chủ yếu xuất phát từ việc thiếu thiết bị, vật tư y tế và nhân lực, dẫn đến việc chưa thể giải quyết triệt để. Bà nhấn mạnh: "Nhiều bệnh nhân phải nằm ghép, chờ đợi lâu vì thiếu máy móc, đặc biệt là thiết bị xạ trị khiến người bệnh ung thư lỡ mất thời gian vàng điều trị".

Bà Lan chia sẻ từng đến Bệnh viện K và chứng kiến cảnh người bệnh ung thư mòn mỏi chờ đến lượt khám và xạ trị. Đặc biệt, bà nhấn mạnh, nhiều bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn, thời gian điều trị kéo dài khiến chi phí tăng cao. Theo thống kê, mỗi ngày Bệnh viện K tiếp nhận hơn 2.000 người đến khám chữa, nhưng lại thiếu nhiều thiết bị như máy siêu âm, máy chụp CT. Việc thiếu máy móc không chỉ khiến bệnh nhân phải chờ đợi lâu mà còn làm lỡ cơ hội điều trị kịp thời, nhất là với các bệnh ung thư có "thời gian vàng" để kéo dài sự sống.

Bà Lan nhận định nguyên nhân của những bất cập này là do nhu cầu đầu tư cho y tế ngày càng tăng, đặc biệt trong các lĩnh vực nhân lực, thiết bị, hạ tầng và công nghệ. Tuy nhiên, giá dịch vụ y tế chưa được tính đúng, tính đủ. Bà cũng chỉ ra rằng nhiều bệnh viện công lập tự chủ không đảm bảo được nguồn thu để chi trả lương và đảm bảo thu nhập cho y bác sĩ. Nếu bệnh viện tập trung chi trả lương đủ cho đội ngũ y bác sĩ, lại không thể đảm bảo các khoản chi thường xuyên khác. Thêm vào đó, cơ chế đấu thầu, mua sắm trang thiết bị và xã hội hóa đầu tư trong bệnh viện công lập còn nhiều vướng mắc, khiến việc đáp ứng nhu cầu về trang thiết bị cho khám chữa bệnh gặp không ít khó khăn.

Đại biểu tỉnh Quảng Ninh đề nghị Chính phủ rà soát tổng thể tình trạng quá tải tại các bệnh viện chuyên sâu, đặc biệt là tình hình tiếp nhận và điều trị bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện K. Một trong những giải pháp quan trọng được bà đề xuất là tăng cường đầu tư cho y tế dự phòng và chăm sóc sức khỏe ban đầu, đồng thời hỗ trợ bệnh viện về trang thiết bị, nhân lực và chi trả lương hợp lý để giữ chân đội ngũ bác sĩ làm việc trong khu vực công. Bà nói: "Chính phủ cần rà soát cơ chế tự chủ bệnh viện công lập cũng như cơ chế hợp tác công tư để khắc phục tình trạng thiếu thiết bị, vật tư y tế, nhân lực, nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh".

Đại biểu Nguyễn Quang Huân - Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam - đồng tình với ý kiến của bà Lan về tình trạng quá tải nhưng cho rằng thiếu thiết bị hay giá dịch vụ y tế thấp chỉ là một phần nguyên nhân. Ông chỉ ra rằng sau đại dịch Covid-19, nhiều thiết bị của bệnh viện bị niêm phong phục vụ điều tra, thanh tra nên không thể sử dụng. Thậm chí, các thiết bị do doanh nghiệp tư nhân tài trợ cũng không được đưa vào vận hành vì vướng cơ chế. Ông Huân nhấn mạnh: "Bệnh viện đã được đầu tư không đầy đủ, lại còn bị hạn chế bởi các thủ tục kiểm tra, điều tra, khiến năng lực khám chữa bệnh càng thêm bị bóp nghẹt". Ông đề xuất cần có cơ chế đặc thù cho ngành y tế, cho phép sử dụng thiết bị trong quá trình thanh tra, điều tra. Đồng thời, cần chính sách động viên và hỗ trợ y bác sĩ tuyến đầu vốn đang làm việc trong môi trường nhiều áp lực.

Cùng quan điểm với ông Huân, PGS Nguyễn Lân Hiếu - Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội - đồng tình rằng thiếu thiết bị không phải nguyên nhân chính gây quá tải. Theo ông, nguyên nhân sâu xa là do "người dân mất niềm tin vào y tế tuyến cơ sở" nên đổ dồn về các bệnh viện tuyến trung ương, kể cả khi mắc các bệnh lý đơn giản. Ông cho rằng để giải quyết tình trạng này cần tập trung nâng cao chất lượng y tế cơ sở. Từ ngày 1/7, khi không còn chính quyền cấp huyện, việc phát triển hệ thống y tế tuyến xã càng trở nên cấp thiết. Ông đề xuất: "Cần tổ chức lại trạm y tế xã theo mô hình phòng khám của tuyến huyện, định kỳ có bác sĩ từ tuyến tỉnh, huyện về khám chữa bệnh, từ đó tạo dựng lại niềm tin của người dân".

Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cũng cho rằng cần dừng cơ chế tự chủ với bệnh viện tuyến huyện. Ông nhận định, cơ chế này khiến các bệnh viện gánh nặng chi thường xuyên, đặc biệt là tiền lương, dẫn đến việc không thể tập trung vào chuyên môn, phát triển kỹ thuật và nâng cao đời sống cán bộ y tế. Ngoài ra, ông cho rằng bệnh viện tuyến tỉnh nên tập trung điều trị các bệnh thông thường, trong khi tuyến trung ương cần tổ chức theo mô hình viện chuyên khoa trong bệnh viện đa khoa để đáp ứng toàn diện hơn nhu cầu người bệnh. Ông khẳng định: "Chỉ khi nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ở tuyến cơ sở thì mới có thể giải quyết tận gốc tình trạng quá tải ở tuyến trên".