Tọa đàm mô hình ứng dụng P2C trong phát triển kinh tế xanh: Góc nhìn pháp lý và thực tiễn

Buổi tọa đàm được tổ chức bởi Viện pháp luật về Môi trường và Phát triển bền vững phối hợp với Tạp chí Công nghiệp nông thôn. 

Đến dự buổi lễ gồm: TS. Nguyễn Việt Dũng - Viện trưởng Viện pháp luật về Môi trường và Phát triển bền vững. Bà Trần Thị Lan - Ủy viên Hội đồng Quản lý Viện. Ths. Bùi Đức Thiêm - Chánh Văn Phòng, TS. Nguyễn Phương Bắc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện.

Cùng sự tham dự của các chuyên gia kinh tế, pháp lý, đại diện tổ chức tài chính – ngân hàng, doanh nghiệp triển khai mô hình P2C (Sản xuất đến Tiêu dùng) cùng các cơ quan báo chí đã góp phần tạo nên diễn đàn trao đổi chuyên sâu, làm rõ cơ sở pháp lý và giá trị thực tiễn của mô hình tài chính P2C trong bối cảnh chuyển đổi xanh.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng xanh và cam kết vào năm 2050, nhu cầu huy động nguồn lực tài chính cho các dự án năng lượng tái tạo, nông nghiệp sạch và kinh tế tuần hoàn ngày càng lớn. Bên cạnh kênh vốn truyền thống, mô hình tài chính P2C nơi cá nhân đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp thông qua nền tảng số đang trở thành một xu hướng đáng chú ý.

Cơ hội mới cho doanh nghiệp xanh

Mô hình P2C (Sản xuất đến Tiêu dùng) giúp kết nối hàng nghìn nhà đầu tư nhỏ với các doanh nghiệp khởi nghiệp xanh, doanh nghiệp sản xuất sạch hoặc các dự án tiết kiệm năng lượng. Với số vốn linh hoạt chỉ từ vài triệu đồng, nhà đầu tư có thể tham gia vào nhiều mô hình như điện mặt trời áp mái, tái chế rác thải, sản xuất phân hữu cơ hay nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao.

Trong thực tế, nhiều dự án năng lượng tái tạo đã huy động vốn theo hình thức tương tự P2C. Một số nhóm phát triển điện mặt trời mái nhà cho phép người dân góp vốn theo từng “suất đầu tư” và nhận lợi nhuận từ sản lượng điện. Các nền tảng gọi vốn cộng đồng cũng xuất hiện, tạo cơ hội để các xanh tiếp cận nguồn vốn thuận tiện hơn so với vay ngân hàng – lĩnh vực vốn yêu cầu tài sản bảo đảm mà nhiều doanh nghiệp xanh nhỏ không có.

Chia sẽ tại hội thảo ông TS. Nguyễn Việt Dũng - Viện trưởng Viện pháp luật về Môi trường và Phát triển bền vững, chúng ta nhận thấy sự trỗi dậy mạnh mẽ của các mô hình kinh tế kết nối trực tiếp. Nổi bật là mô hình P2C (Sản xuất đến Tiêu dùng). P2C không chỉ là một kênh thương mại điện tử, mà còn có tiềm năng trở thành một cơ chế tài chính độc đáo, nơi người tiêu dùng sử dụng niềm tin và khoản đặt cọc của mình để tài trợ vốn cho chu trình sản xuất xanh, từ đó tạo ra một vòng tuần hoàn vốn khép kín, bền vững.

Khung pháp lý đang từng bước hoàn thiện

Việt Nam chưa ban hành khuôn khổ pháp lý riêng cho P2C, song mô hình này hiện được điều chỉnh gián tiếp bởi các quy định về thương mại điện tử, luật đầu tư và định hướng chung. Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng cơ chế thử nghiệm cho mô hình cho vay ngang hàng, tạo nền tảng để P2C có thể được xem xét quản lý trong thời gian tới.

Cô giáo Vũ Thị Thúy Hường – Đại học Tài Chính - Ngân hàng Hà Nội chia sẻ: “Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững thông qua việc ban hành các chiến lược quốc gia dài hạn. Ngay từ năm 2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh cho giai đoạn 2011-2020, với tầm nhìn đến năm 2050. Kế thừa và phát huy những kết quả đạt được, Việt Nam tiếp tục cụ thể hóa định hướng này bằng chiến lược và kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh cho giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2050”.

Sự thiếu vắng hành lang pháp lý rõ ràng cũng đồng nghĩa với việc thị trường tồn tại rủi ro: các nền tảng cho vay trá hình, dự án không chứng minh được yếu tố “xanh”, hay thiếu minh bạch về dòng tiền. Vì vậy, giới chuyên gia cho rằng muốn P2C phát huy vai trò hỗ trợ kinh tế xanh, cần sớm có tiêu chí đánh giá dự án xanh, cơ chế kiểm soát rủi ro và hệ thống quản lý minh bạch dựa trên công nghệ số.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 21/2025/QĐ-TTg 4/7/2025 xác định tiêu chí môi trường và danh mục dự án xanh, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho phân loại xác nhận dự án. Quyết định 21/2015/QĐ-TTg, có hiệu từ 22/8/2025, đây là một văn bản quan trọng, khắc phục được khó khăn cơ bản phát triển Tài chính xanh trong thời gian qua, văn bản này đã tạo khung pháp lý thống nhất để dự án đủ điều kiện hưởng ưu đãi tín dụng xanh, trái phiếu xanh, dựa trên đánh giá tác động môi trường và lợi ích môi trường cụ thể. 

Động lực thúc đẩy tài chính xanh từ cộng đồng

Dù còn mới mẻ, P2C được đánh giá là kênh huy động vốn hiệu quả, nhất là trong bối cảnh nhu cầu đầu tư vào các dự án xanh ngày càng tăng. Mô hình này không chỉ mở ra nguồn tài chính mới cho doanh nghiệp mà còn tạo cơ hội để người dân trực tiếp tham gia vào quá trình chuyển đổi xanh. Việc đầu tư không còn giới hạn trong tay các tổ chức lớn, mà trở thành hoạt động cộng đồng nơi mỗi cá nhân có thể góp phần giảm phát thải và thúc đẩy các mô hình kinh tế bền vững.

Để mô hình P2C thực sự trở thành động lực tài chính cho kinh tế xanh, các chuyên gia khuyến nghị:

- Hoàn thiện khung pháp lý quản lý hoạt động đầu tư, huy động vốn qua nền tảng số.

- Xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về “dự án xanh đủ điều kiện gọi vốn”.

- Áp dụng công nghệ theo dõi minh bạch: hợp đồng thông minh, hồ sơ tín dụng xanh, đánh giá tác động môi trường theo thời gian thực.

- Khuyến khích doanh nghiệp vi mô, SME và startup xanh tham gia mô hình này.

Với những bước đi phù hợp, P2C có thể trở thành một trong những công cụ quan trọng để huy động lực lượng tài chính xã hội, giúp Việt Nam tiến nhanh hơn trên con đường phát triển kinh tế xanh và bền vững.