Phóng viên VOV Giao thông bị còng tay khi tác nghiệp: Góc nhìn pháp lý

Quyền tác nghiệp báo chí được bảo hộ

Theo Luật Báo chí 2016, phóng viên khi thực hiện nhiệm vụ hợp pháp, có thẻ nhà báo hoặc thẻ hội viên Hội Nhà báo, được pháp luật bảo hộ. Luật cũng nghiêm cấm các hành vi cản trở, xúc phạm, hành hung hay đe dọa phóng viên trong quá trình tác nghiệp.

Điều đó có nghĩa, nếu phóng viên đã tuân thủ đúng quy định khi tác nghiệp, việc ngăn cản hay áp dụng biện pháp cưỡng chế có thể bị xem là vi phạm pháp luật.

Việc sử dụng còng tay cần có căn cứ

Theo quy định về quản lý, sử dụng công cụ hỗ trợ của lực lượng công an, biện pháp còng tay chỉ được áp dụng khi đối tượng có hành vi chống người thi hành công vụ, gây rối trật tự, sử dụng bạo lực hoặc có dấu hiệu bỏ trốn.

Do đó, để xác định việc áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với phóng viên có đúng luật hay không, cần làm rõ: phóng viên có hành vi chống đối không, mức độ nguy hiểm ra sao và cán bộ thực hiện dựa trên căn cứ pháp lý nào.

Những vụ việc tương tự từng xảy ra

Thực tế cho thấy, việc phóng viên bị cản trở, hành hung khi tác nghiệp không phải là hiếm.

Năm 2019, phóng viên báo Lao Động phản ánh bị hành hung khi ghi nhận khai thác khoáng sản ở Nghệ An. Năm 2021, phóng viên tại Bình Thuận bị thu giữ điện thoại khi đang ghi hình tình trạng khai thác titan. Năm 2022, phóng viên VTV tại Quảng Ngãi bị hành hung khi tác nghiệp về an toàn giao thông.

Các vụ việc này cho thấy, quyền tác nghiệp báo chí đôi khi chưa được bảo đảm đầy đủ, dẫn đến những bức xúc trong dư luận.

Kiến nghị và giải pháp

Để hạn chế các trường hợp tương tự, nhiều ý kiến cho rằng cần:

Tăng cường tập huấn pháp luật cho lực lượng chức năng về quyền tác nghiệp báo chí, đồng thời trang bị kỹ năng xử lý tình huống cho phóng viên. Công khai kết quả xử lý những vụ việc liên quan đến cản trở tác nghiệp, nhằm tạo sự minh bạch và củng cố niềm tin xã hội.

Xem xét cơ chế bồi thường và khôi phục uy tín cho phóng viên nếu bị xâm hại quyền tác nghiệp. Hoàn thiện hành lang pháp lý, bổ sung chế tài mạnh hơn với hành vi cản trở báo chí trong tình huống đặc biệt như cháy nổ, thiên tai, tai nạn.

Luật sư Nguyễn Quang Hiếu (đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) cho biết: 

Vụ việc phóng viên VOV Giao thông bị còng tay khi tác nghiệp cần được các cơ quan chức năng làm rõ cả hai khía cạnh: quyền tác nghiệp hợp pháp của phóng viên và tính đúng đắn trong việc áp dụng biện pháp cưỡng chế. Nghị định 119/2020/NĐ-CP Quy định xử phạt hành chính đối với hành vi cản trở trái pháp luật hoạt động báo chí. Mức phạt từ 10 – 20 triệu đồng, kèm biện pháp khắc phục hậu quả.

Cách xử lý minh bạch, khách quan sẽ không chỉ giải tỏa băn khoăn trong dư luận, mà còn góp phần khẳng định nguyên tắc thượng tôn pháp luật và bảo đảm quyền được thông tin của công chúng.