Vi phạm sở hữu trí tuệ: Những vụ tranh chấp nhãn quyền gây hack não

8 tháng có 1.430 vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt trong lĩnh vực nhãn hiệu khi có 1.430 vụ xâm phạm được xử lý từ đầu năm đến nay.

Mới đây, phát biểu tại diễn đàn "Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ - Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo" do VCCI tổ chức, ông Nguyễn Thành Nam, Cục phó Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết sở hữu trí tuệ (SHTT) ngày càng đóng vai trò quan trọng, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp và quốc gia. Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế số, SHTT không chỉ là công cụ bảo vệ sáng tạo mà còn là nền tảng cho đổi mới, giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đến SHTT, dẫn đến tình trạng vi phạm quyền SHTT chưa có chiều hướng thuyên giảm. Các vụ việc xâm phạm có xu hướng tăng cả về quy mô và độ phức tạp.

Thống kê từ các lực lượng chức năng cho thấy, trong 6 tháng đầu năm nay, cả nước đã kiểm tra và xử lý hơn 50.400 vụ việc liên quan đến buôn lậu, hàng giả và vi phạm SHTT, với giá trị hàng hóa vi phạm lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Riêng lĩnh vực nhãn hiệu, có 1.430 vụ xâm phạm được xử lý, phạt hơn 18 tỷ đồng, tăng gần 30% so với cùng kỳ năm trước.

Các vụ việc vi phạm sở hữu trí tuệ ngày càng tinh vi, đặc biệt trên thương mại điện tử và mạng xã hội, với quy mô và mức độ phức tạp gia tăng.

Nhiều vụ tranh chấp nhãn quyền gây xôn xao dư luận

Cũng là một vấn đề liên quan đến sở hữu trí tuệ, từ trước đến nay, tại Việt Nam đã có rất nhiều vụ việc tranh chấp nhãn quyền, hay quyền sở hữu nhãn hiệu gây xôn xao dư luận.

Vào năm 2015, Acecook phát hiện một sản phẩm của Asia Foods là “Mì Hảo hạng, Tôm chua cay” có dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu “Hảo hảo, Tôm chua cay” được bảo hộ theo Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu số 62360 ngày 29/04/2005 của Công ty cổ phần Acecook Việt Nam (Acecook). Cho rằng thiết kế của mì Hảo Hạng giống hệt với bao bì mì Hảo Hảo của mình, Acecook Việt Nam quyết định đã kiện ra tòa và gửi văn bản khuyến cáo Asia Foods.

Tại phiên sơ thẩm, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Dương đã tuyên Asia Foods có hành vi xâm phạm sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu “Hảo Hảo, mì tôm chua cay, hình” của Acecook. Do đó, buộc Asia Foods chấm dứt hành vi xâm phạm. Tuy nhiên, tại phiên phúc thẩm, Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP.HCM xét xử phúc thẩm đã nhận định Asia Foods không có hành vi xâm phạm sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu “Hảo Hảo, mì tôm chua cay” của Acecook và ra phán quyết bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của Acecook Việt Nam.

Gần đây nhất, vụ lùm xùm giữa ông Nguyễn Trọng Thìn ("cha đẻ" của Phở Thìn 13 Lò Đúc) với “truyền nhân” xung quanh thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc khiến dư luận quan tâm. Ông Thìn khẳng định không triển khai mô hình nhượng quyền kinh doanh và cũng không sở hữu công ty nào. Ở chiều ngược lại, ông Đoàn Hải Trung, người từng được ông Thìn cho phép sử dụng thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc để kinh doanh chi nhánh tại Hải Dương chia sẻ với báo chí rằng mình là "giám đốc điều hành thương hiệu Phở Thìn". Được biết, thương hiệu Phở Thìn Lò Đúc chưa được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ do văn bằng nhãn hiệu này đã được cấp cho một quán phở trên phố Đinh Tiên Hoàng (TP.Hà Nội), được biết đến với tên Phở Thìn Bờ Hồ.

Một trong những vụ tranh chấp nhãn quyền dai dẳng nhất có lễ phải kể đến nhãn hiệu Quê tôi. Mới đây, Công ty cổ phần Tư vấn Đầu tư và Xây lắp Bình Minh (Công ty xây lắp Bình Minh) cho biết đã nhận được thông báo của Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) về việc Công ty TNHH Quê Tôi Việt Nam (Công ty Quê Tôi Việt Nam) gửi đơn yêu cầu chấm dứt hiệu lực nhãn hiệu Quê tôi của mình.

Lý do Công ty Quê Tôi Việt Nam đưa ra là nhãn hiệu Quê tôi không được khai thác trong 5 năm liên tục. Tuy nhiên, đại diện sở hữu công nghiệp của Công ty xây lắp Bình Minh - Công ty TNHH Sở hữu trí tuệ HAVIP - cho biết có đủ bằng chứng sử dụng ít nhất 3 tháng trước ngày 26/11/2024 - thời điểm đơn được gửi. Ngoài ra theo HAVIP, thời gian dừng khai thác nhãn hiệu Quê tôi chưa đủ 5 năm liên tục với lý do bất khả kháng.

Theo đó, ngày 26/7/2024, Công ty xây lắp Bình Minh ký hợp đồng với Công ty cổ phần Gia vị Nông sản Việt Nam (Công ty Nông sản Việt Nam) để cùng sản xuất và kinh doanh sản phẩm chế biến mang nhãn hiệu Quê tôi. Ngày 1/8/2024, Công ty Nông sản Việt Nam ký hợp đồng với Công ty TNHH Đức Tấn Sài Gòn chế tạo khuôn mẫu chai đựng sản phẩm và được bàn giao ngay trong tháng 8/2024.

Tiếp đó, ngày 20/8/2024, Công ty Nông sản Việt Nam ký hợp đồng với Hợp tác xã Nam Hải (Quảng Ninh) để gia công nước mắm mang nhãn hiệu Quê tôi. Ngày 22/8/2024, Hợp tác xã Nam Hải xuất kho 125 thùng (1.500 chai) nước mắm, lưu trữ tại kho đối tác và sau đó bán cho các nhà phân phối.

Từ ngày 25/8/2024 đến 27/8/2024, doanh nghiệp này phát hành 5 phiếu hàng cho 4 nhà phân phối, gồm: Chiến Dịu, Đỗ Thúy An, Nguyễn Thị Vân và Mạnh Mơ, tổng giá trị hơn 140 triệu đồng. Một số hóa đơn GTGT đã được phát hành và thanh toán, có thể kiểm chứng trên hệ thống hóa đơn điện tử.

Theo Công ty TNHH Sở hữu trí tuệ HAVIP, với những chứng cứ mà Công ty xây lắp Bình Minh cung cấp cho thấy nhãn hiệu Quê tôi vẫn đang được sản xuất, lưu kho và bán ra thị trường, đúng với quy định pháp luật về “hành vi sử dụng nhãn hiệu”.

Vụ tranh chấp nhãn hiệu này đã được Tòa án Nhân dân Tối cao đưa ra xét xử. Cụ thể, ngày 11/6/2024, TAND Tối cao ban hành Quyết định Giám đốc thẩm số 07/2024/KDTM-GĐT, tuyên vô hiệu hợp đồng chuyển nhượng năm 2013 và hủy Giấy chứng nhận đăng ký hợp đồng chuyển nhượng sở hữu công nghiệp. Quyết định này đã khôi phục quyền sở hữu nhãn hiệu Quê tôi cho Công ty xây lắp Bình Minh.

Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã ban hành quyết định giám đốc thẩm hủy bản án phúc thẩm số 30 ngày 12/11/2020 của TAND cấp cao tại Hà Nội, giữ nguyên bản án sơ thẩm số 02 ngày 27/4/2020 của TAND TP.Hải Phòng. Theo đó, nhãn hiệu hàng hóa "Quê Tôi" được tòa án tuyên thuộc quyền sở hữu của Công ty Xây lắp Bình Minh.

Dựa trên các cơ sở đó, Công ty xây lắp Bình Minh đã kiến nghị Cục Sở hữu Trí tuệ bác yêu cầu chấm dứt hiệu lực số ĐN1-2024-00394 của Công ty Quê Tôi Việt Nam, đồng thời tiếp tục công nhận nhãn hiệu Quê tôi thuộc sở hữu Công ty xây lắp Bình Minh. Tuy nhiên, đến ngày 21/11/2024, Công ty TNHH Quê Tôi Việt Nam được thành lập tại Hải Phòng. Chỉ ít ngày sau, ngày 26/11/2024, Công ty TNHH Quê Tôi Việt Nam gửi công văn đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ chấm dứt hiệu lực của nhãn hiệu Quê tôi. Đến tháng 12/2024, công ty này tiếp tục nộp 2 đơn đăng ký nhãn hiệu Quê tôi tại Cục Sở hữu trí tuệ.

Dưới góc nhìn pháp lý, trao đổi trên Báo Dân Trí, luật sư Trần Tuấn Anh, Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho rằng, Điểm d Điều 95 Luật Sở hữu trí tuệ quy định: Nhãn hiệu không được chủ sở hữu hoặc người được chủ sở hữu cho phép sử dụng trong thời hạn 5 năm liên tục trước ngày có yêu cầu chấm dứt hiệu lực mà không có lý do chính đáng, trừ trường hợp việc sử dụng được bắt đầu hoặc bắt đầu lại trước ít nhất 3 tháng tính đến ngày có yêu cầu chấm dứt hiệu lực.

Luật sư Trần Tuấn Anh cho biết, Điều 124 Luật Sở hữu trí tuệ còn quy định rằng việc bán, lưu kho và vận chuyển hàng hóa là hành vi sử dụng nhãn hiệu.

Cùng quan điểm, luật sư Nguyễn Huy An, Trưởng Văn phòng Luật sư Huy An nhấn mạnh, theo quy định tại Điều 120 Luật Doanh nghiệp năm 2005, khi chuyển nhượng nhãn hiệu, các giao dịch liên quan đến tài sản công ty, đặc biệt là đối với cổ đông sở hữu trên 35% cổ phần, thành viên Hội đồng quản trị (HĐQT), Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc, phải được Hội đồng quản trị thảo luận và chấp thuận. Cụ thể, khi thực hiện chuyển nhượng nhãn hiệu, mà có liên quan đến giao dịch giữa các công ty có sự liên quan về cổ đông thì cần phải tiến hành cuộc họp HĐQT và biểu quyết của các thành viên trong HĐQT, đồng thời phải được phê duyệt bởi HĐQT, để đảm bảo rằng việc chuyển nhượng không gây thiệt hại cho công ty và không nhằm mục đích tư lợi.

“Việc tranh chấp về nhãn quyền (quyền sở hữu nhãn hiệu) là một vấn đề phổ biến trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, đặc biệt trong môi trường kinh doanh cạnh tranh ngày nay. Khi hai hoặc nhiều bên cùng sử dụng hoặc đăng ký một nhãn hiệu tương tự, dẫn đến xung đột về quyền lợi, tranh chấp sẽ xảy ra”, luật sư Huy An nói.