Nộp tiền khắc phục hậu quả là tiêu chí để được xét giảm án, tha tù trước thời hạn

Thảo luận ở Hội trường sáng 12/11 về dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội đề nghị tiếp tục cho phép phạm nhân được nhận quà là đồ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt; xem xét kết quả khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra là tiêu chí để đánh giá, xếp loại chấp hành án phạt tù, xét giảm án tha tù trước thời hạn.

Qua thảo luận, các đại biểu đồng tình dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) đã thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật. Dự thảo luật cũng đã sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm khắc phục những hạn chế, khó khăn, vướng mắc, bất cập qua thực tiễn thi hành Luật Thi hành án hình sự 2019. Đồng tình với tên gọi, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi), đại biểu cũng tán thành với việc luật hóa quy định của Nghị quyết số 54/2022/QH15 của Quốc hội về thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam vào dự thảo luật; quy định về thi hành án tại cộng đồng…

Đề nghị tiếp tục quy định cho phép phạm nhân được nhận quà là đồ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt

Tại Điều 49 dự thảo Luật về Chế độ gặp, nhận quà của phạm nhân, Khoản 5 quy định “Phạm nhân được nhận quà là tiền và đồ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt qua đường bưu chính, qua ngân hàng”. Đồng tình với dự thảo luật, đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp cho rằng, quy định của Bộ Công an về vấn đề này rất phù hợp và nhân văn. “Chúng ta chấp nhận cho người dân gửi quà cho thân nhân của mình trong trại giam. Như vậy, phạm nhân trong trại có thể chia cho những người đang khó khăn”, đại biểu phân tích.

Mặc dù quy định cho phép phạm nhân được nhận quà bằng đồ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt thể hiện tính nhân văn, nhưng đại biểu cũng cho rằng, việc nhận quà phải theo quy định và danh mục cho phép của Bộ Công an và Bộ Quốc phòng.

Cũng đồng ý về việc cho phép phạm nhân được nhận quà là đồ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt, đại biểu Nguyễn Thanh Sang, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, đây không chỉ là việc động viên về vật chất mà còn động viên về tinh thần, giúp phạm nhân cải thiện tâm lý, đáp ứng nhu cầu và thực tiễn. “Thực tiễn trong thời gian qua, việc này không có gì vướng mắc. Các cơ sở giam giữ vẫn đảm bảo việc này. Trong thời đại khoa học công nghệ như hiện nay, thiết bị có thể kiểm tra các đồ vật gửi vào cơ sở giam giữ, nên không khó khăn đối với cơ quan chức năng”, đại biểu Nguyễn Thanh Sang nêu rõ.

Báo cáo tóm tắt thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng nêu rõ: Đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong hoạt động kiểm tra, kiểm soát quà của thân nhân gửi cho phạm nhân.

Kiến nghị cho phép người bị kết án tử hình gặp thân nhân trước khi thi hành án

Góp ý về dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ đồng tình với việc quy định riêng đối với người bị kết án tử hình, nhưng đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung quy định bắt buộc kiểm tra sức khỏe tâm thần và cho phép thân nhân thăm, gặp trước khi thi hành án để tránh trường hợp oan sai, bảo đảm nhân đạo và đúng tinh thần pháp quyền. “Đây là khâu rất quan trọng bảo đảm quyền sống và quyền được bảo vệ danh dự của con người”, đại biểu nêu quan điểm.

Đề nghị xem xét kết quả khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra là tiêu chí để đánh giá, xếp loại chấp hành án phạt tù

Về xếp loại chấp hành án phạt tù, đại biểu Phạm Văn Hòa đồng tình với dự thảo luật bỏ quy định xếp loại theo tuần, 6 tháng nhưng đề nghị giữ lại quy định xếp loại theo tháng, quý và năm, để cuối năm tổng kết xếp loại. Đại biểu cũng cho rằng, việc khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra của phạm nhân là điều rất quan trọng, là tiêu chí hàng đầu trong việc xét ân giảm phạm nhân được tha tù trước thời hạn.

Còn theo đại biểu Nguyễn Thanh Sang, Điều 35 Luật Thi hành án hình sự hiện hành quy định “kết quả khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra để nhận xét, đánh giá và xếp loại chấp hành án phạt tù cho phạm nhân” nhưng dự thảo luật đã bỏ quy định này. Theo đại biểu, việc giữ lại quy định như hiện hành là phù hợp, bởi qua việc thành khẩn khắc phục hậu quả sẽ đánh giá được ý thức chấp hành bản án do hành vi phạm tội gây ra của phạm nhân; đồng thời đảm bảo quyền lợi của người bị hại trong việc được bồi thường; qua đó khuyến khích, động viên người phạm nhân khắc phục hậu quả.

Trong giai đoạn tố tụng gồm điều tra, truy tố, xét xử thì khắc phục hậu quả hay nói cách khác, bồi thường thiệt hại là tình tiết được xem xét giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi Hội đồng xét xử quyết định. Trong giai đoạn thi hành án - giai đoạn rất quan trọng lại không quy định kết quả khắc phục hậu quả là tình tiết để xem xét xếp loại loại chấp hành án phạt tù, tôi cho rằng không công bằng. Quyền lợi của người bị hại sẽ không đảm đảm bảo. Do đó đề nghị thực hiện như quy định hiện hành. - Đó là nhận định của đại biểu Nguyễn Thanh Sang

Khác quan điểm về vấn đề này, đại biểu Tô Văn Tám, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi cho rằng, tình tiết khắc phục hậu quả đã được xem xét giảm án khi lượng hình, nếu phạm nhân có khả năng thì đã khắc phục ở giai đoạn này. “Giờ đưa tình tiết này vào dự thảo luật để xem xét xếp loại chấp hành án phạt tù nữa, như vậy có phải xem xét 2 lần không? Bên cạnh đó, điều này có thể tạo ra tâm lý giữa các phạm nhân có điều kiện và không có điều kiện. Vì vậy theo cá nhân tôi, việc không quy định kết quả khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra để nhận xét, đánh giá và xếp loại chấp hành án phạt tù cho phạm nhân cũng phù hợp”, đại biểu nêu quan điểm.

Phát biểu lần 2 về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thanh Sang, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh khẳng định, khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra không được tính 2 lần. Bởi theo đại biểu, trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử khi Hội đồng xét xử tuyên một bản án đã tính đến việc khắc phục hậu quả nếu bị can, bị cáo khắc phục hậu quả trong giai đoạn đó.

“Ví dụ trong một vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản 10 tỷ đồng, bị can, bị cáo khắc phục trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử 7 tỷ thì Hội đồng xét xử chỉ căn cứ vào hình phạt trên 7 tỷ đó thôi, còn 3 tỷ còn lại nếu trong giai đoạn thi hành án mà phạm nhân khắc phục thì mới tính xét giảm. Ở đây chúng ta đang bàn là có giữ lại tình tiết khắc phục hậu quả để xét giảm thi hành án phạt tù hay không”, đại biểu phân tích.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thanh Sang cũng cho rằng, có rất nhiều tiêu chí trong trong xét giảm thời gian thi hành án phạt tù, như: học tập, cải tạo tốt… Theo ông Sang, kết quả khắc phục hậu quả chỉ là một trong nhiều tiêu chí. Ai đáp ứng được các tiêu chí đó thì được xét giảm. Việc khắc phục hậu quả ở đây, cần nhìn nhận là để trả lại tiền và tài sản cho bị hại. Đó mới là cái quan trọng nhất trong một vụ án hình sự. Nếu chỉ tính đến phần hình phạt, mà phần bồi thường thiệt hại hay nói cách khác là khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra không triệt để, không tối đa thì bản ản cũng chưa thực sự hiệu quả. Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thanh Sang cho rằng, cần giữ lại tiêu chí khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra là một trong những tình tiết để nhận xét, đánh giá và xếp loại chấp hành án phạt tù cho phạm nhân, để đảm bảo quyền lợi cho người bị hại.

Không loại bỏ tiêu chí khắc phục hậu quả khi xét giảm án tha tù trước thời hạn có điều kiện

Thay mặt cơ quan soạn thảo phát biểu, giải trình làm rõ vấn đề mà các đại biểu Quốc hội quan tâm, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) không loại bỏ tiêu chí khắc phục hậu quả khi xét giảm án tha tù trước thời hạn có điều kiện.

Thực tế cho thấy, hiện nay nhiều phạm nhân có kết quả tốt trong học tập, lao động cải tạo nhưng do hoàn cảnh khó khăn chưa có điều kiện để bồi thường, khắc phục hậu quả. Do vậy, quy định tiêu chí khắc phục hậu quả khi xét giảm án tha tù trước thời hạn có điều kiện vừa đảm bảo sự công bằng, vừa khích lệ phạm nhân trong quá trình phấn đấu cải tạo. Bên cạnh đó, việc xếp loại kết quả chấp hành án phạt tù không ảnh hưởng đến khắc phục hậu quả. “Việc khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra đã được quy định tại Điều 23 của dự thảo luật, là tiêu chí bắt buộc phải có khi tiến hành xét giảm án tha tù trước thời hạn có điều kiện hoặc đặc xá khi phạm nhân có đủ các điều kiện về chấp hành án”, Bộ trưởng Công an nêu rõ.

Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an cũng nhấn mạnh, đây là một điều kiện để phạm nhân tích cực vận động người thân, gia đình nộp tiền, tài sản khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra, để được hưởng khoan hồng trong điều kiện thi hành án. Do đó quy định như trong dự thảo luật là nhân văn, khách quan, khả thi và phù hợp với thực tiễn công tác thi hành án phạt tù.