Bộ trưởng Công an: Thực tiễn có rất nhiều loại tội phạm sử dụng không gian mạng

Theo đó, tại Kỳ họp thứ 10, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp thu ý kiến từ các đại biểu Quốc hội để chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi).

Một trong những điểm nổi bật của dự thảo là việc chỉnh lý các quy định về giải thích từ ngữ, bổ sung hình thức dữ liệu điện tử và làm rõ khái niệm về mạng LAN, văn bản điện tử bí mật nhà nước. Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.

Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung thẩm quyền cho sao chép bí mật nhà nước và các hoạt động bảo vệ bí mật nhà nước đối với cấp xã, nhằm tháo gỡ khó khăn trong triển khai công tác chuyên môn liên quan đến bí mật nhà nước.

Về dự thảo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi)

Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, mục tiêu của việc xây dựng luật này là nhằm bảo đảm, góp phần tích cực trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, triển khai chính quyền địa phương 2 cấp. Tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo đã và sẽ thực hiện các nội dung như:

Thứ nhất, chỉnh lý những quy định về giải thích từ ngữ, bổ sung hình thức dữ liệu điện tử, làm rõ khái niệm về mạng LAN, văn bản điện tử bí mật nhà nước, bổ sung vào Nghị định hướng dẫn thi hành Luật đối với quy trình, thủ tục xử lý văn bản chứa nội dung bí mật nhà nước trên môi trường điện tử để đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.

Thứ hai, bổ sung thẩm quyền cho sao chép bí mật nhà nước và các hoạt động bảo vệ bí mật nhà nước đối với cấp xã, nhằm tháo gỡ khó khăn trong triển khai thực hiện công tác chuyên môn có liên quan đến bí mật nhà nước, đáp ứng yêu cầu triển khai chính quyền địa phương 2 cấp.

Thứ ba, tiếp thu, chỉnh lý các quy định của luật theo hướng quy định trực tiếp thẩm quyền cho cấp phó và bỏ thủ tục ủy quyền, nhằm đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong nội bộ.

Thứ tư, bỏ thủ tục xin phép mang tài liệu bí mật nhà nước ra khỏi nơi lưu trữ để phục vụ công tác. Tuy nhiên, để đảm bảo việc bảo vệ bí mật nhà nước, cơ quan soạn thảo sẽ bổ sung việc kiểm soát, biện pháp bảo vệ đối với tài liệu khi mang đi và mang về, hoàn trả trở lại.

Thứ năm, chỉnh sửa các quy định về thời hạn bảo vệ bí mật nhà nước, gia hạn thời hạn bảo vệ bí mật nhà nước, giải mật, tiêu hủy tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước để phù hợp với tình hình thực tiễn, vừa đáp ứng yêu cầu bảo vệ bí mật nhà nước, vừa tạo thuận lợi cho việc triển khai công tác chuyên môn có liên quan đến bí mật nhà nước.

Thứ sáu, bổ sung quy định nhằm phân cấp triệt để cho cấp tỉnh, cấp xã, đặc biệt là cấp xã trong hoạt động bảo vệ bí mật nhà nước nhằm tăng thẩm quyền và trách nhiệm của địa phương trong hoạt động bảo vệ bí mật nhà nước.

Về dự thảo Luật An ninh mạng

Đại tướng Lương Tam Quang khẳng định dự án Luật An ninh mạng trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 là một bước quan trọng để tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý trong lĩnh vực bảo vệ an ninh mạng; tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong hoạt động bảo vệ an ninh mạng, phù hợp với cam kết và chuẩn mực quốc tế về an ninh mạng; đồng thời bảo đảm yêu cầu quản lý và bảo vệ không gian mạng, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng. Bộ trưởng Bộ Công an cũng giải trình làm rõ thêm một số nội dung:

Thứ nhất, Luật An ninh mạng được xây dựng trên cơ sở hợp nhất 2 luật, đó là Luật An ninh mạng 2018 và Luật An toàn thông tin mạng 2015, theo nguyên tắc không làm thay đổi chức năng, nhiệm vụ của các bộ, ngành, không tạo ra chính sách mới, đảm bảo thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương “một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì chịu trách nhiệm chính”; phân công, phân cấp rõ ràng, tránh chồng chéo chức năng nhiệm vụ, phạm vi quản lý, bỏ sót địa bàn. “Do vậy trong quá trình xây dựng dự án luật, chúng tôi cũng bám sát Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chỉ quy định trong luật này những nội dung đúng thẩm quyền của Quốc hội, không quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các bộ và các cơ quan khác; không quy định lại những nội dung đã được quy định trong các luật khác. Với những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên, chưa ổn định thì chỉ quy định khung, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ, các bộ quy định”, Đại tướng Lương Tam Quang nhấn mạnh.

Thứ hai, trong giai đoạn hiện nay, không một quốc gia nào có thể tự mình bảo đảm an ninh mạng bởi vì đây là thách thức mang tính toàn cầu. Vấn đề tăng cường hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin, phối hợp hành động giữa các quốc gia là yêu cầu tất yếu để bảo vệ năng lực này. Ở Việt Nam, không một bộ ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp nào có thể tự mình bảo vệ an ninh mạng, cần phải có sự tham gia phối hợp, cộng tác, trách nhiệm của tất cả các bộ ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân dưới sự chủ trì điều phối của một đầu mối thống nhất. Hiện nay, hệ thống thông tin liên quan đến dân sự (cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp) có sự kết nối liên thông với nhau để thực hiện các giao dịch. 

Do vậy hệ thống thông tin của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp chỉ được đảm bảo an ninh, an toàn khi tất cả các hệ thống thông tin phải được đảm bảo an ninh, an toàn. Chỉ một hệ thống thông tin bị tấn công, chiếm quyền điều khiển không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống thông tin của cơ quan tổ chức, doanh nghiệp đó mà còn ảnh hưởng đến an ninh, an toàn của toàn hệ thống thông tin trong phạm vi cả nước và toàn cầu. Do vậy, để đảm bảo an ninh mạng, tất cả các hệ thống thông tin liên quan đến dân sự của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đều phải kết nối về Trung tâm An ninh quốc gia để giám sát, kịp thời phát hiện, cảnh báo, hướng dẫn khắc phục, bảo vệ ngay từ khi có dấu hiệu bị tấn công, không để bị lan rộng làm tê liệt cả hệ thống thông tin. “Công ước Hà Nội vừa qua, với tính ràng buộc pháp lý trên toàn cầu, đã ghi nhận mỗi quốc gia thành viên chỉ định một đầu mối liên lạc sẵn sàng 24/7 nhằm đảm bảo việc cung cấp, hỗ trợ ngay lập tức cho hoạt động điều tra, truy tố, xét xử hoặc cho việc thu thập chứng cứ, dữ liệu và chúng tôi được phân công cái này”, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh.

Đại tướng Lương Tam Quang cũng cho biết, là cơ quan đầu mối, Bộ Công an có trách nhiệm quản lý và bảo vệ an ninh mạng trong phạm vi cả nước. Bộ sẽ xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hướng dẫn các tổ chức, cá nhân đảm bảo an ninh mạng của hệ thống quan trọng về an ninh quốc gia thuộc các lĩnh vực, trừ các hệ thống quân sự.

Thứ ba, bản chất của đảm bảo an ninh mạng là đấu tranh phòng chống tội phạm trên không gian mạng. Trong khi đó, việc chia sẻ thông tin, thu thập chứng cứ, dữ liệu điện tử giữa các quốc gia là yếu tố quyết định hiệu quả của công tác này. Nhiều ứng dụng nền tảng xuyên biên giới mà Việt Nam đang sử dụng có máy chủ đặt ở nước ngoài. Cơ quan đầu mối của Việt Nam về đấu tranh, phòng chống tội phạm cần phải phối hợp chặt chẽ với các quốc gia khác để chia sẻ thông tin, thu thập chứng cứ, dữ liệu điện tử để tổ chức công tác phòng ngừa, điều tra, khám phá tội phạm trên không gian mạng. Theo quy định của Công ước Hà Nội, cơ quan chủ trì về phòng ngừa và điều tra tội phạm mạng được công nhận, sử dụng những tài liệu được thu thập của các cơ quan chức năng, ngoài khắc phục còn phải điều tra làm rõ bản chất hoạt động này để đấu tranh, xử lý phòng ngừa.

“Tội phạm mạng là khái niệm chuyên ngành quy định trong Luật An ninh mạng. Việc xác định tội phạm cụ thể xâm phạm an ninh mạng căn cứ vào quy định của Bộ Luật Hình sự. Theo quy định Bộ Luật Hình sự Việt Nam, hiện nay có 9 tội danh mà hành vi phạm tội xâm phạm trực tiếp đến khách thể là mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử. Trong thực tiễn còn rất nhiều loại tội phạm khác sử dụng trong không gian mạng để thực hiện hành vi phạm tội”, Đại tướng Lương Tam Quang cho biết.

Thứ tư, hiện nay dự thảo Luật đã nội luật hóa một số quy định trong Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát để nội luật hóa các quy định của Công ước Hà Nội cho phù hợp với tình hình thực tiễn nước ta hiện nay.

Thứ năm, tiếp thu các ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ chỉnh lý dự thảo luật, báo cáo Chính phủ, chỉnh lý dự thảo luật theo hướng giao Ban Cơ yếu Chính phủ giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện quản lý nhà nước về mật mã dân sự. Bộ Công an sẽ quy định chi tiết quản lý đối với các sản phẩm dịch vụ an ninh mạng, mã hóa an ninh nhằm bảo vệ bí mật nhà nước, mở rộng không gian kết nối các hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu nhằm phát triển kinh tế-xã hội, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia theo tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cho biết, qua thảo luận đa số đại biểu Quốc hội nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật An ninh mạng và Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi); đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của Chính phủ, cơ quan soạn thảo và các cơ quan của Quốc hội đã phối hợp để hoàn thiện 2 dự án luật. Các đại biểu cũng thống nhất với nhiều nội dung của 2 dự án luật, đồng thời đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, làm rõ những vấn đề mà đại biểu Quốc hội nêu.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương nêu rõ, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội sẽ có Báo cáo tổng hợp gửi các đại biểu Quốc hội và chuyển cơ quan trình dự án luật để nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý, báo cáo Chính phủ. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với các bộ, ngành và cơ quan chủ trì thẩm tra giải trình, hoàn chỉnh dự thảo luật. Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nội dung tiếp thu, giải trình và cho ý kiến trước khi trình Quốc hội thông qua.