Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi: Nhiều lĩnh vực sẽ tăng mức phạt gấp đôi

Sáng 15/5, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Một điểm đáng chú ý trong dự án này là việc mở rộng các khu vực và lĩnh vực được áp dụng mức xử phạt hành chính cao hơn.

Hiện nay, mức phạt tăng này chỉ áp dụng tại khu vực nội thành của các thành phố trực thuộc trung ương, bao gồm Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, TP HCM và Cần Thơ. Tuy nhiên, theo Luật Thủ đô (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, Hà Nội sẽ được trao quyền ban hành mức phạt cao hơn trong một số lĩnh vực, áp dụng cả với khu vực ngoại thành. Việc sửa đổi lần này nhằm thống nhất với Luật Thủ đô, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để Hà Nội thực thi quyền này.

Ngoài ra, dự thảo luật cũng đề xuất mở rộng danh mục lĩnh vực được áp dụng mức phạt gấp đôi tại các khu vực kể trên. Cụ thể, các vi phạm liên quan đến giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường, an ninh trật tự - an toàn xã hội, văn hóa, quảng cáo, đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy và an toàn thực phẩm sẽ có mức xử phạt cao hơn. Tuy nhiên, mức phạt tối đa vẫn không được vượt quá 2 lần so với quy định hiện hành.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất bổ sung một số lĩnh vực mới vào danh sách được xử phạt hành chính. Ví dụ, các hành vi vi phạm trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh có thể bị xử phạt tối đa 30 triệu đồng. Trong khi đó, các vi phạm liên quan đến công nghiệp công nghệ số, dữ liệu có mức phạt tối đa 100 triệu đồng; vi phạm trong việc quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo có thể bị phạt tối đa 500 triệu đồng. Riêng lĩnh vực bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ được điều chỉnh theo luật chuyên ngành.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng lưu ý rằng việc bổ sung quy định riêng cho Hà Nội là không cần thiết, bởi Luật Thủ đô năm 2024 đã quy định đầy đủ. Theo ông, "Nếu không ghi vào luật này, Hà Nội vẫn có thể áp dụng mức phạt riêng theo luật riêng của mình". Đối với các thành phố trực thuộc trung ương còn lại, Ủy ban đề nghị Chính phủ xem xét cụ thể dựa trên thực tiễn và đánh giá tác động để đảm bảo hiệu quả quản lý mà không ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của người dân và doanh nghiệp.

Đề xuất bán phương tiện vi phạm bị tạm giữ

Chính phủ đề xuất cho phép bán ngay các tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tạm giữ nếu sau thời hạn quy định không có người đến nhận hoặc không xác định được chủ sở hữu, người vi phạm hay người quản lý.

Việc bán sẽ được áp dụng với những phương tiện, tang vật có thời hạn sử dụng ngắn dưới 6 tháng kể từ khi hết thời hạn tạm giữ, hoặc những tang vật dễ hư hỏng, giảm chất lượng nếu không được bảo quản kỹ thuật đúng cách. Ngoài ra, các tang vật có nguy cơ gây cháy nổ, ô nhiễm môi trường hay ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng cũng nằm trong diện này.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, biện pháp này giúp giảm tình trạng tồn đọng tang vật, quá tải kho bãi và hạn chế lãng phí tài sản công. Theo ông, "Quy định này giúp rút ngắn quy trình xử lý tang vật vi phạm, giảm tồn đọng, quá tải kho bãi và hạn chế lãng phí tài sản công".

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp bày tỏ đồng tình với đề xuất này, đánh giá đây là giải pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng thiếu kho bãi và tránh lãng phí do tang vật bị hư hỏng. Tuy nhiên, cơ quan này cũng lưu ý cần rà soát để đảm bảo tính thống nhất với các luật hiện hành, đặc biệt là những quy định yêu cầu tiêu hủy tang vật có nguy cơ gây hại đến sức khỏe và môi trường.

Thẩm quyền xử phạt chuyển từ trưởng công an huyện sang trưởng công an xã

Chính phủ cũng đề xuất trao thẩm quyền xử phạt từ trưởng công an huyện cho trưởng công an xã, nhằm phù hợp với quá trình sắp xếp lại tổ chức bộ máy và chuyển giao nhiệm vụ giữa các cấp. Điều này đặc biệt cần thiết trong bối cảnh bỏ cấp huyện, tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp.

Theo đề xuất, trưởng công an xã (mới) sẽ được trao thẩm quyền xử phạt tương đương trưởng công an huyện. Tương tự, chủ tịch UBND cấp xã (mới) cũng có thể thực hiện thẩm quyền xử phạt ngang với chủ tịch UBND cấp huyện.

Dự thảo luật cũng quy định bổ sung về các chức danh, lực lượng có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết về thẩm quyền áp dụng các hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả tương ứng.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh rằng, "Việc trao thẩm quyền cao hơn cho lực lượng cấp xã là cần thiết trong giai đoạn chuyển tiếp, khi các nghị định hiện hành chưa kịp cập nhật theo nội dung sửa đổi của luật". Ông cũng cho rằng, đề xuất này phản ánh đúng chủ trương phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước, đặc biệt trong việc xử lý vi phạm hành chính.

Theo Chính phủ, đội ngũ ở cấp cơ sở chính là lực lượng trực tiếp tiếp xúc, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm trên địa bàn. Do đó, trao quyền xử phạt cao hơn sẽ giúp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật tại chỗ.