Dự Luật KHCN và Đổi mới sáng tạo: Cần cơ chế cho 'nhà khoa học Hai Lúa'

Quốc hội tiếp tục thảo luận tại Hội trường về dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Góp ý cho dự thảo luật này, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) nhận xét rằng thực tế có nhiều nông dân đã sáng tạo ra những máy móc, thiết bị hữu ích. Ông dẫn chứng, chẳng hạn như nông dân ở đồng bằng sông Cửu Long chế tạo máy hốt lúa đa năng, máy phun thuốc trừ sâu điều khiển từ xa, hay các bạn sinh viên sáng tạo thiết bị cảnh báo lũ lụt,…

“Đó được gọi chung là những nhà "khoa học Hai lúa". Sáng kiến của họ phổ biến, phù hợp với điều kiện thực tiễn và có hiệu quả cao. Do đó, Nhà nước cũng cần có cơ chế hỗ trợ phù hợp cho những cá nhân như vậy”, ông Tám nhấn mạnh.

Ngoài ra, đại biểu Tám cũng lưu ý rằng dự thảo luật chưa quy định rõ ràng cơ chế để đưa các kết quả nghiên cứu về xã hội, nhân văn vào thực tiễn cuộc sống. Theo ông, điều này rất quan trọng nhằm biến tri thức thành giá trị phục vụ sự phát triển xã hội, nâng cao chất lượng sống và hỗ trợ quá trình xây dựng chính sách.

Đại biểu Vương Quốc Thắng (Quảng Nam) cũng đồng tình rằng, ngoài việc thiết kế các chính sách quản lý, phát huy hiệu quả nguồn lực nhà nước, dự thảo luật cần chú trọng hơn đến các chính sách xây dựng đội ngũ nhà khoa học một cách bền vững và sâu sắc.

Theo ông Thắng, điều này không chỉ là cách thúc đẩy phát triển khoa học mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, từ học sinh, sinh viên đến những người có khát vọng trở thành nhà khoa học, tham gia xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước.

Bổ sung trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) viện dẫn báo cáo đánh giá tác động chính sách của dự thảo luật, cho biết hoạt động nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thời gian qua vẫn chưa khai thác hết tiềm năng, chưa thực sự trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

“Một trong những nguyên nhân căn bản được xác định là vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức ở Trung ương và địa phương còn chưa chủ động, chưa quyết liệt”, bà Hà nhận định.

Bà Hà chỉ ra, thực tế cho thấy ở những ngành, lĩnh vực mà người đứng đầu phát huy vai trò tiên phong trong ứng dụng công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thì hoạt động khoa học, công nghệ tại đó có nhiều bước tiến rõ rệt. Vì vậy, bà kiến nghị cần bổ sung quy định trách nhiệm cụ thể của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức trong việc tổ chức, lãnh đạo, chỉ đạo các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời họ phải chịu trách nhiệm trực tiếp trước cấp ủy và cấp trên về kết quả thực hiện.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cũng nhấn mạnh, cần bổ sung cơ chế đối thoại và phối hợp giữa Chính phủ, doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu và tổ chức xã hội. Cơ chế này có nhiệm vụ xác định ưu tiên, đánh giá chính sách, đồng thời đề xuất chiến lược và định hướng phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo gồm 8 chương, 83 điều (tăng 2 điều so với Luật năm 2013 nhờ bổ sung thêm các nội dung về đổi mới sáng tạo), dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9.