Luật Quy hoạch sửa đổi: 34 tỉnh thành chủ động, nhanh chóng điều chỉnh quy hoạch

Trình bày tại phiên thảo luận về dự án sửa đổi Luật Quy hoạch sáng 28/5, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho rằng việc sửa đổi luật lần này nhằm phục vụ cho việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh và chính quyền địa phương hai cấp. Ông nhấn mạnh rằng đây là bước đi cần thiết để các tỉnh, thành phố triển khai các dự án ngay sau khi mô hình hoạt động mới bắt đầu từ ngày 1/7.

Theo Bộ trưởng Thắng, dự luật sửa đổi sẽ tạo cơ sở pháp lý quan trọng, giúp 34 tỉnh, thành phố nhanh chóng điều chỉnh quy hoạch ở tất cả các cấp, đảm bảo nguyên tắc "quy hoạch đang được triển khai tiếp tục được thực hiện cho đến khi quy hoạch điều chỉnh có hiệu lực". Chính phủ cũng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tối đa nhằm tăng cường quyền tự chủ, tính sáng tạo và trách nhiệm của các cấp chính quyền.

Ông Thắng nhấn mạnh rằng theo Luật Quy hoạch hiện hành, việc phân cấp gặp rất nhiều khó khăn khi mọi thay đổi ở cấp địa phương đều phải trình lên Chính phủ hoặc Quốc hội. Việc gỡ bỏ các vướng mắc trong quy trình xây dựng và điều chỉnh quy hoạch sẽ giúp 34 tỉnh, thành phố sau sáp nhập vượt qua các khó khăn thực tiễn, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng 8% vào năm 2025 và đạt mức tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030.

Chính phủ vì vậy đã đề xuất phân cấp, phân quyền "mạnh mẽ và tối đa", để các địa phương chủ động triển khai các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội mà không bị vướng mắc bởi vấn đề quy hoạch. Quan điểm này phù hợp với định hướng "địa phương quyết, địa phương làm và chịu trách nhiệm" của Trung ương.

Ngoài ra, dự luật cũng quy định Bộ trưởng phê duyệt điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia, trong khi Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt điều chỉnh quy hoạch tỉnh sau khi được HĐND thông qua. Các thủ tục hành chính liên quan tới việc điều chỉnh quy hoạch quốc gia, vùng và tỉnh giai đoạn 2021-2030 cũng được cắt giảm. Theo đó, các cơ quan sẽ không phải lập, thẩm định và phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch, đồng thời bãi bỏ quy định xin chủ trương điều chỉnh quy hoạch.

Lo ngại về sự chồng chéo trong quy hoạch

Phát biểu trước đó, đại biểu Nguyễn Duy Thanh, Phó chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Cà Mau, cho rằng hiện nay quy hoạch ngành đang tác động toàn diện vào sự phát triển của quốc gia, vùng kinh tế và từng địa phương. Việc sáp nhập các đơn vị hành chính cũng đòi hỏi quy hoạch phải có yếu tố mới và tầm nhìn chiến lược cao hơn. Tuy nhiên, ông nhận xét rằng quy hoạch hiện nay đang tồn tại nhiều hạn chế, đặc biệt trong tổ chức đô thị, nông thôn, kết cấu hạ tầng, giao thông, bến cảng và sân bay.

Ông Thanh cho rằng: "Quy hoạch quá nhiều. Gần 40 quy hoạch trên một địa phương, thậm chí làm đầy đủ thì khoảng 100 quy hoạch. Điều này làm đứt gãy vùng kinh tế, tạo ra mỗi tỉnh thành một đơn vị kinh tế, nhưng thiếu chuỗi cung ứng hàng hóa quốc gia. Sản xuất không theo chuỗi cung ứng, các ngành không hỗ trợ cho nhau".

Ông cũng cảnh báo rằng hoạt động kinh tế đang gặp nhiều trở ngại vì quy hoạch. "Hoạt động kinh tế đụng đâu cũng vướng quy hoạch, không vướng quy hoạch này thì cũng vướng quy hoạch kia. Nếu chúng ta dùng phương pháp chồng ghép bản đồ lên nhau thì không còn không gian nào để phát triển sáng tạo, phát triển kinh tế", ông nói.

Đại biểu này đề xuất giảm số lượng quy hoạch xuống tối đa 6 loại, gồm: quy hoạch tổng thể quốc gia cho 34 tỉnh, quy hoạch gắn với chuỗi cung ứng hàng hóa quốc gia, quy hoạch tỉnh mới, và quy hoạch ngành kỹ thuật chỉ giữ lại những lĩnh vực liên quan đến lợi ích quốc gia như an ninh quốc phòng, ba loại rừng, giao thông, bến cảng và sân bay. Ông cũng gợi ý Chính phủ nên mạnh dạn bỏ toàn bộ 70 quy hoạch chuyên ngành, thay thế chúng bằng các chiến lược phát triển ngành kỹ thuật để giao cho 34 địa phương tự thực hiện, qua đó giải phóng nguồn lực và không gian phát triển kinh tế.

Vai trò của cấp xã trong hệ thống quy hoạch

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, nguyên Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, nhận xét rằng dự luật chưa làm rõ vai trò, trách nhiệm và cơ chế của chính quyền cấp xã trong công tác quy hoạch. Ông đề nghị bổ sung quy định để chính quyền cấp xã tham gia cung cấp thông tin, đề xuất phương án và phối hợp triển khai quy hoạch trên địa bàn.

Theo ông Hùng, việc ghi nhận vai trò của cấp xã là cần thiết trong bối cảnh chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhằm bảo đảm tính liền mạch và thực tiễn trong tổ chức. Ông cũng nhấn mạnh rằng cơ quan lập quy hoạch cấp tỉnh cần lấy ý kiến chính thức từ UBND cấp xã và yêu cầu cấp xã cung cấp dữ liệu, định hướng phát triển không gian dân cư và hạ tầng sản xuất.

"Lâu nay, nhiều ý kiến ở cấp xã chưa được tích hợp thực chất vào quy hoạch tỉnh dẫn đến bất cập khi triển khai tổ chức thực hiện, nhất là tại các địa bàn nông thôn, miền núi", ông Hùng cho biết.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch dự kiến sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua vào ngày 25/6.