Đề xuất miễn học phí, sách giáo khoa, ký túc xá,... đầu tư toàn diện giáo dục

Quan điểm “đầu tư cho trường học và bệnh viện càng nhiều càng tốt, không bao giờ thừa” tiếp tục nhận được sự đồng thuận cao của nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khi thảo luận về các cơ chế đặc thù nhằm tạo đột phá cho giáo dục, đào tạo và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Trong phiên làm việc sáng 17/11, Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai đã dành thời gian trao đổi tại tổ về dự thảo Nghị quyết quy định cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW liên quan đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; dự thảo Nghị quyết thực hiện Nghị quyết số 72-NQ/TW về các giải pháp đột phá tăng cường bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân; cùng dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi).

Khi tham gia thảo luận, ĐB Lê Kim Toàn nhấn mạnh rằng giáo dục và đào tạo luôn được Đảng và Nhà nước xem là quốc sách hàng đầu, thể hiện qua nhiều nghị quyết, chính sách đặc thù được ban hành trong từng giai đoạn phát triển. Ông bày tỏ sự ủng hộ đối với dự thảo Nghị quyết về cơ chế đặc thù triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, nhưng cho rằng để tạo chuyển biến rõ rệt thì vẫn cần những chính sách mạnh mẽ hơn, đặc biệt trong khâu đào tạo nhân lực. Theo phân tích của ông, muốn nâng chất lượng người học thì trước hết các trường sư phạm – “máy cái” của hệ thống – phải thật sự đảm bảo chất lượng. Đại biểu đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các cơ quan liên quan khảo sát cụ thể mức độ chênh lệch điểm đầu vào giữa sư phạm và các ngành khác để có giải pháp làm tăng sức hút đối với nghề giáo.

Cùng với đó, đại biểu đề xuất việc sắp xếp, xây dựng lại hệ thống các trường và khoa sư phạm theo hướng trọng điểm trong giáo dục đại học, đồng thời áp dụng các chính sách ưu đãi như miễn học phí, cung cấp ký túc xá, cấp học bổng hay tăng cường đào tạo theo địa chỉ đặt hàng của địa phương. Ông Toàn cũng đặt vấn đề về khả năng phân công, điều động giáo viên trong hệ thống công lập theo cơ cấu dân số và nhu cầu phát triển của từng địa phương sau khi hoàn tất đào tạo. Về chính sách đãi ngộ, đại biểu cho rằng thay vì chỉ quy định mức phụ cấp theo vùng hay chức danh, nên tính trực tiếp các khoản này vào lương để người lao động được hưởng trọn vẹn quyền lợi bảo hiểm xã hội. Ông nhấn mạnh cần có sự phối hợp giữa ngân sách trung ương và địa phương nhằm tăng sức hấp dẫn cho ngành sư phạm, hướng tới việc thay đổi nhận thức về nghề giáo, đảo ngược tình trạng được mô tả trong câu nói: “Nhất y nhì dược, tạm được bách khoa, chuột chạy cùng sào mới vào sư phạm”. Đánh giá cao quy định miễn học phí và miễn sách giáo khoa cho học sinh phổ thông, ĐB Lê Kim Toàn cho rằng cần mở rộng ưu đãi trong giáo dục và y tế, bao gồm miễn tiền thuê đất, ưu đãi thuế hay vay vốn lãi suất thấp với thời hạn dài cùng cơ chế hỗ trợ từ Nhà nước. Ông Toàn nhấn mạnh thêm: “Đầu tư cho trường học và bệnh viện càng nhiều càng tốt, không bao giờ thừa”.

Trong phần thảo luận về dự thảo Nghị quyết thực hiện Nghị quyết 71-NQ/TW, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai Lý Tiết Hạnh nhìn nhận rằng một cơ chế đặc thù và vượt trội phải có trọng tâm, tập trung và không trùng lặp với các quy định hiện hành. Bà dẫn chứng rằng Luật Giáo dục đại học và các luật chuyên ngành đã phân định rõ trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, kể cả trong vấn đề tổ chức nhân sự, nên những nội dung này không cần thiết phải đưa thêm vào Nghị quyết. Từ góc độ đào tạo nguồn nhân lực, ĐB Lý Tiết Hạnh nêu thực tế nhiều trường đại học, cả công lập lẫn ngoài công lập, có khả năng thu hút giảng viên rất giỏi và đề xuất cần cơ chế đào tạo đội ngũ nhà giáo giỏi về sư phạm từ lực lượng chuyên gia, nhà khoa học này.

Liên quan đến đề xuất cho phép địa phương “có điều kiện” được miễn phí sách giáo khoa từ năm học tới, ĐB Đinh Ngọc Quý cho rằng cần cân nhắc để đảm bảo sự công bằng trong giáo dục giữa vùng thuận lợi và khu vực khó khăn, miền núi, vùng sâu, vùng xa. Theo ông, nếu đây được coi là chính sách ưu tiên thì trước hết cần tập trung cho các địa bàn khó khăn. Về ưu đãi đầu tư trong giáo dục, dự thảo Nghị quyết cho phép cấp tỉnh quyết định chủ yếu ở lĩnh vực đất đai. Tuy nhiên, ĐB Quý nhận định nội dung này nên được tích hợp vào dự thảo Nghị quyết về các cơ chế tháo gỡ trong thi hành Luật Đất đai đang được xem xét cùng kỳ họp để bảo đảm thống nhất và đồng bộ. Ở một góc nhìn khác, ông nhận xét rằng vấn đề tuyển dụng giáo viên đã có quy định trong Luật Nhà giáo và được giao Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn, nhưng thực tế còn nhiều vướng mắc. Lần này, dự thảo Nghị quyết đề xuất trao quyền cho Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo trong việc tuyển dụng, điều động, luân chuyển giáo viên thuộc hệ thống giáo dục mầm non và phổ thông. Ông cho rằng cần tiếp tục thảo luận, đặc biệt từ phía các ĐBQH địa phương để đánh giá mức độ phù hợp và khả thi của cơ chế này.

Khi góp ý đối với dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi), ĐB Lê Hoàng Anh nêu ra những vấn đề cần được ban soạn thảo nghiên cứu kỹ hơn. Ông chỉ ra rằng dự thảo đã mở rộng khái niệm dự trữ từ ứng phó khẩn cấp đến dự trữ chiến lược nhằm bảo đảm tự chủ và điều tiết thị trường, nhưng ranh giới giữa dự trữ quốc gia theo luật hiện hành và dự trữ chiến lược vẫn chưa rõ ràng. Ngoài ra, dự thảo có sự liên quan đến nhiều luật như Luật Phòng thủ dân sự, Luật Tình trạng khẩn cấp (đang được thảo luận), Luật Giá, Luật Địa chất và Khoáng sản cùng các luật chuyên ngành khác. Theo phân tích của ĐB Hoàng Anh, nếu không phân định rõ thì lúc vận hành rất dễ dẫn đến chồng chéo, thậm chí xung đột thẩm quyền. Đại biểu đề nghị chỉnh lý theo hướng phân tầng rõ ràng giữa dự trữ phục vụ ứng phó thiên tai khẩn cấp, dự trữ chiến lược quốc gia và dự trữ điều tiết thị trường. Đồng thời cần bổ sung một điều khoản riêng về nguyên tắc áp dụng ưu tiên các nội dung của Luật Dự trữ quốc gia so với quy định trong các luật chuyên ngành khác, đồng thời khẳng định luật này chỉ điều chỉnh dự trữ vật chất, không bao gồm các công cụ tài chính hay dự trữ chuyên ngành như quỹ ngoại hối hay các dạng quỹ gen, phôi, tế bào.