Dự thảo luật mới về việc xử lý hình sự với doanh nghiệp về hối lộ và tham nhũng

Thông tin này được nêu trong dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) do Bộ Công an chủ trì soạn thảo. Theo đó, dự thảo giữ nguyên 181 điều, sửa đổi 245 điều, bổ sung 6 điều và bãi bỏ 18 điều hiện có.

Pháp nhân thương mại được định nghĩa là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận, lợi nhuận này được chia cho các thành viên. Nhóm này bao gồm các doanh nghiệp và tổ chức kinh tế khác. Hiện nay, Bộ luật Hình sự quy định pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự với 33 tội danh, thuộc ba nhóm chính: xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, môi trường và trật tự công cộng. Một số tội danh điển hình như: Buôn lậu, Đầu cơ, Trốn thuế, Thao túng thị trường chứng khoán, Rửa tiền, Tài trợ khủng bố,...

Trong dự thảo sửa đổi, Bộ Công an đề xuất bổ sung thêm 35 tội danh mà pháp nhân thương mại sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự. Những tội danh mới này bao gồm các hành vi liên quan đến tham nhũng như: Tham ô tài sản (Điều 353), Nhận hối lộ (Điều 354), Đưa hối lộ (Điều 364), Môi giới hối lộ (Điều 365), và Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng để trục lợi (Điều 358). Ngoài ra, còn có 7 tội liên quan đến hành vi về ma túy, từ Điều 248 đến 254.

Các hành vi được đề xuất bổ sung khác bao gồm: mua bán người, làm giả tài liệu trong hồ sơ chào bán, niêm yết chứng khoán, gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm y tế.

Điều 75 Bộ luật Hình sự hiện hành quy định rằng pháp nhân thương mại chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự nếu thỏa mãn các điều kiện: hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân, vì lợi ích của pháp nhân, có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân, và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cơ quan soạn thảo nhấn mạnh, việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân. Nghĩa là khi áp dụng hình phạt với pháp nhân thương mại, các cá nhân liên quan vẫn có thể bị xử lý hình sự nếu thỏa mãn yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định hiện hành. Điều này cũng không vi phạm khoản 3 Điều 31 Hiến pháp 2013 về nguyên tắc "không ai bị kết án hai lần vì một tội phạm".

Các hình phạt dành cho pháp nhân thương mại bao gồm: Hình phạt chính là phạt tiền, đình chỉ hoạt động có thời hạn hoặc vĩnh viễn; Hình phạt bổ sung, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định, cấm huy động vốn; phạt tiền nếu không áp dụng làm hình phạt chính.

Theo đó, với mỗi tội phạm, pháp nhân thương mại phạm tội sẽ chỉ bị áp dụng một hình phạt chính và có thể bị áp dụng một hoặc nhiều hình phạt bổ sung.

Đề xuất bổ sung 2 tội danh áp dụng cho người 14-16 tuổi

Điều 12 Bộ luật Hình sự quy định rằng "người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác". Với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, luật hiện hành quy định 28 tội rất nghiêm trọng (khung hình phạt từ 7-15 năm tù) và đặc biệt nghiêm trọng (khung hình phạt từ 15-20 năm, chung thân hoặc tử hình) mà nhóm tuổi này phải chịu trách nhiệm hình sự.

Những tội phạm này bao gồm: Giết người, Hiếp dâm, Cướp giật tài sản, Mua bán người, Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy, Đua xe, Tổ chức đua xe trái phép, Khủng bố...

Trong dự thảo sửa đổi, Bộ Công an đề xuất bổ sung thêm hai tội danh mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự: Tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 253); Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển hoặc mua bán phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 254).

Cụ thể, khoản 1 Điều 253 được đề xuất tăng hình phạt từ 1-6 năm lên 2-7 năm tù; mức phạt cao nhất tăng từ 20 năm đến chung thân lên thành 20-30 năm tù hoặc tù chung thân.

Tại Điều 254, dự thảo đề xuất tăng mức phạt tù thấp nhất từ 1 năm lên 2 năm; mức phạt tiền tăng từ 5-50 triệu đồng lên thành 10-100 triệu đồng.

Để đảm bảo triển khai thi hành Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ Công an đề xuất cần khoảng 3 tỷ đồng cho công tác tuyên truyền và phổ biến luật. Số tiền này sẽ chi cho các hoạt động như biên soạn tài liệu, tổ chức hội nghị tập huấn trong các cơ quan quản lý nhà nước và phổ biến rộng rãi đến người dân.

Về nhân lực, Bộ Công an cho biết sẽ sử dụng đội ngũ hiện có, không tăng biên chế hay tổ chức bộ máy mới hưởng lương từ ngân sách Nhà nước.