Miễn thuế 3 năm cho doanh nghiệp nhỏ: Doanh nghiệp sẽ tận dụng thời cơ ra sao?

Bài viết lấy góc nhìn của chuyên gia và doanh nhân, chỉ ra những cơ hội, thách thức và rủi ro tiềm ẩn nếu doanh nghiệp không chuẩn bị kỹ cho giai đoạn hậu ưu đãi.

SME được miễn thuế 3 năm: Làm gì để không bỏ lỡ cơ hội?

Ngày 17/5/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết 198/QH15, đồng thời Chính phủ ban hành Nghị định 178 và Quyết định 68 – tạo nên một bộ khung pháp lý mới cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Trọng tâm của gói chính sách này là ưu đãi miễn thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đến 3 năm, nhằm thúc đẩy khu vực tư nhân, hỗ trợ khởi nghiệp và giải bài toán dòng tiền đang nghẹt thở của nhiều SME.

SME nào được “mở khóa” ưu đãi?

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) mới thành lập từ 2025

Miễn 100% thuế TNDN trong 3 năm đầu.
Startup đổi mới sáng tạo: Miễn 2 năm, giảm 50% trong 4 năm tiếp theo.

Điều kiện kèm theo:

Sản xuất/Nông nghiệp/Xây dựng: Doanh thu < 200 tỷ, vốn điều lệ < 100 tỷ, < 200 lao động.
Thương mại/Dịch vụ: Doanh thu < 300 tỷ, vốn điều lệ < 100 tỷ, < 100 lao động.

Hộ kinh doanh, freelancer

Chính sách mở đường cho cá nhân và hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp chính thức — qua đó tiếp cận nguồn vốn, bảo hiểm xã hội và hệ sinh thái hỗ trợ nhà nước.

Nhà đầu tư và quỹ mạo hiểm

Việc miễn thuế giúp cải thiện dòng tiền, làm cho các dự án startup trở nên hấp dẫn hơn. Nhà đầu tư có cơ hội tái đầu tư nhanh, giảm rủi ro giai đoạn đầu.

Góc chuyên gia: Tận dụng chính sách như thế nào?

Miễn thuế 3 năm là cú hích lớn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhưng nếu không có chiến lược tài chính bài bản, SME có thể phải đối mặt với nhiều thách thức sau ưu đãi. Theo ông Hải Lê, Giám đốc Quỹ đầu tư KMG Capital, SME cần xem chính sách này như một khoảng lặng chiến lược – không phải để tiêu dùng, mà để cấu trúc lại toàn bộ vận hành tài chính – kế toán – nhân sự.

“Miễn thuế không đơn thuần là ưu đãi — đó là cơ hội tái cấu trúc tài chính, đầu tư vào hệ thống quản trị, và chuẩn bị cho giai đoạn tăng trưởng bền vững.

Những điểm SME thường bỏ qua:

Không xây dự phòng dòng tiền 36 tháng — dễ rơi vào “cú sốc thuế” khi hết ưu đãi.
Chi tiêu vượt khả năng trong 2 năm đầu — thiếu quỹ dự phòng khi thị trường biến động.
Thiếu nhân sự tài chính chuyên nghiệp — dẫn đến rủi ro pháp lý, sai sót thuế sau này.

Theo ông Hải Lê, chính sách miễn thuế nên được xem như một khoảng thời gian “vàng” để doanh nghiệp củng cố nền móng, chứ không chỉ là thời điểm để cắt giảm chi phí. Do đó, doanh nghiệp cần có chiến lược phát triển theo từng giai đoạn:

Trong 12 tháng đầu tiên, mục tiêu quan trọng nhất là giữ ổn định dòng tiền và tránh rủi ro mở rộng quá sớm. Doanh nghiệp cần tập trung kiểm soát chi phí, rà soát hợp đồng và tối ưu bộ máy vận hành.
Từ tháng thứ 12 đến 24, doanh nghiệp nên bắt đầu tích lũy vốn lưu động và xây dựng nền tảng quản trị – đặc biệt là hệ thống kế toán và công cụ tài chính. Đây là giai đoạn để chuyển từ vận hành theo cảm tính sang quản trị bằng số liệu.
Giai đoạn 24–36 tháng là thời điểm định hướng tăng trưởng. Doanh nghiệp cần lập kế hoạch hậu ưu đãi, tính toán nghĩa vụ thuế sẽ phát sinh sau khi chính sách kết thúc và chỉ mở rộng khi có căn cứ tài chính rõ ràng.
Sau 36 tháng, khi bước ra khỏi vùng ưu đãi, doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm nguồn vốn mới – từ ngân hàng, quỹ đầu tư hoặc đối tác chiến lược – đồng thời đảm bảo hệ thống tài chính đủ năng lực tuân thủ quy định thuế và kiểm toán.

Tóm lại, nếu được sử dụng khôn ngoan, chính sách miễn thuế không chỉ là ưu đãi trước mắt mà còn là bàn đạp để SME xây dựng nền tảng vững chắc cho giai đoạn tăng trưởng bền vững.

Ông Hải Lê nhấn mạnh: SME - ‘nhỏ’ không có nghĩa là làm đơn giản. Ngược lại, SME phải khôn ngoan hơn, kỷ luật hơn — vì biên lợi nhuận thấp, rủi ro cao, và quỹ thời gian miễn thuế ngắn.

Ưu đãi có phải dành cho tất cả?

Chính sách có vẻ phổ quát, nhưng thực tế, nhiều nhóm doanh nghiệp đang cảm thấy “chưa bắt kịp”.

Startup công nghệ được ưu ái?

Nhiều doanh nghiệp truyền thống tỏ ra e ngại rằng chính sách này đang chủ yếu hướng đến các startup công nghệ – vốn có khả năng tăng trưởng nhanh, đón sóng đầu tư và dễ đáp ứng điều kiện tài chính.

Ông Nguyễn Anh Thái, Giám đốc một Công ty Kiến trúc và Xây dựng cho rằng, miễn thuế rất hấp dẫn, nhưng với doanh nghiệp xây dựng, chi phí mặt bằng, máy móc, nhân công cao – trong khi không được hỗ trợ tín dụng, Doanh nghiệp không sống được chỉ bằng ưu đãi thuế.

Nguy cơ bùng nổ doanh nghiệp “ảo”

Một khía cạnh khác đang được các chuyên gia và nhà đầu tư theo dõi sát là khả năng xuất hiện của làn sóng doanh nghiệp đăng ký mới chỉ để tận dụng chính sách miễn thuế, nhưng thiếu định hướng phát triển bền vững.

Ông Tony Trịnh, đồng sáng lập AseanHub – tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam mở rộng ra thị trường Đông Nam Á và quốc tế – chia sẻ mối quan tâm “Tôi cho rằng có thể sẽ xuất hiện tình trạng một số cá nhân thành lập doanh nghiệp với mục đích chính là hưởng ưu đãi, thay vì xây dựng hoạt động kinh doanh thực chất. Những doanh nghiệp như vậy đôi khi chưa có sản phẩm cụ thể, đội ngũ nhân sự ổn định hay kế hoạch phát triển dài hạn.”

Theo ông Tony Trịnh, nếu số lượng doanh nghiệp đăng ký mới tăng mạnh trong thời gian ngắn, nhưng phần lớn trong số đó không có hoạt động rõ ràng, sẽ rất khó để cơ quan hoạch định chính sách đánh giá đúng hiệu quả thực tế của chương trình. Đồng thời, dòng vốn hỗ trợ – bao gồm từ ngân sách nhà nước, các quỹ tư nhân, và nguồn ưu đãi tín dụng – có thể bị dàn trải vào các mô hình chưa đủ năng lực vận hành, ảnh hưởng đến hiệu quả phân bổ nguồn lực.

“Về dài hạn, nếu không có biện pháp sàng lọc và kiểm soát phù hợp, sự phát triển không đồng đều giữa doanh nghiệp thật và doanh nghiệp chỉ tồn tại trên danh nghĩa có thể ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư và cộng đồng khởi nghiệp.”

Để giảm thiểu rủi ro, ông cho rằng nên có cơ chế theo dõi và đánh giá sau thành lập doanh nghiệp, chẳng hạn như yêu cầu báo cáo hoạt động định kỳ, cam kết sản phẩm – thị trường – đội ngũ tối thiểu, hoặc điều kiện tham gia chương trình hỗ trợ có chọn lọc. Theo đó, ưu đãi thuế nên đi kèm với tiêu chí minh bạch và trách nhiệm rõ ràng, nhằm đảm bảo sự công bằng và hiệu quả trong thực thi chính sách.

Cần tránh hiện tượng “sốc tài chính” sau miễn thuế và thiếu hệ sinh thái hỗ trợ đi kèm

Không ít doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng hụt hơi sau giai đoạn ưu đãi. Việc quên lập kế hoạch hậu ưu đãi dẫn đến khủng hoảng dòng tiền, mất khả năng chi trả cho nhân sự và nhà cung cấp.

Miễn thuế là bước khởi đầu, nhưng SME vẫn cần được hỗ trợ về kỹ năng quản trị, vốn ưu đãi, mặt bằng và nhân sự.

Bà Phan Thuý, chuyên gia nhượng quyền giáo dục bày tỏ “Ứớc gì có một chương trình ươm tạo toàn quốc song hành với chính sách này. Nhiều bạn trẻ có ý tưởng tốt, nhưng không biết bắt đầu từ đâu.”

Ngành dịch vụ - du lịch: sẽ có lợi thế gì?

Các doanh nghiệp trong lĩnh vực truyền thông, du lịch và thương mại cho biết họ khó tận dụng ưu đãi, khi vẫn bị ảnh hưởng nặng bởi hậu COVID-19.

Ông Nguyễn Thanh Trọng, Giám đốc Công ty Truyền thông Thương mại và Du lịch TNG: Chúng tôi hoan nghênh chính sách, nhưng vấn đề không chỉ là thuế – mà là dòng tiền, là phục hồi thị trường và chi phí vận hành. Miễn thuế không giúp nhiều nếu khách hàng chưa quay lại, nếu chi phí truyền thông và nhân sự vẫn ở mức cao.

Ông Trọng cũng lo ngại về khoảng cách thực thi giữa ngành công nghệ và dịch vụ:

“Startup công nghệ có thể tăng trưởng nhanh, nhưng doanh nghiệp dịch vụ thì phải phục hồi từng bước, không thể đi đường tắt. Nếu không có chính sách tín dụng và hỗ trợ truyền thông, ngành dịch vụ rất dễ bị tụt lại.”

Chính sách tốt, nhưng doanh nghiệp phải tỉnh táo

Ưu đãi miễn thuế là một khởi đầu tích cực, nhưng không phải cây đũa thần. Trong một môi trường kinh doanh vẫn đầy biến động, doanh nghiệp cần: