Trốn tránh nghĩa vụ quân sự có bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Cơ sở pháp lý của tội trốn tránh nghĩa vụ quân sự

Theo Điều 332 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), người không chấp hành đúng quy định của pháp luật về nghĩa vụ quân sự, đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã bị kết án về hành vi này mà còn vi phạm, sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Quy định này nhằm răn đe, xử lý nghiêm những trường hợp coi thường kỷ luật quốc gia, cố tình không thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.

Các hành vi bị coi là trốn tránh nghĩa vụ quân sự

Theo Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015, hành vi “trốn tránh nghĩa vụ quân sự” có thể bao gồm:

Không chấp hành lệnh gọi khám sức khỏe NVQS;

Không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ;

Gian dối trong kê khai hồ sơ, kết quả khám sức khỏe;

Tự ý bỏ về, vắng mặt trong thời gian huấn luyện hoặc phục vụ tại ngũ;

Cản trở người khác thực hiện nghĩa vụ quân sự.

Những hành vi này, nếu mới xảy ra lần đầu, có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định số 120/2013/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung năm 2021), với mức phạt tiền từ 10 đến 50 triệu đồng và buộc chấp hành lệnh gọi. Tuy nhiên, nếu đã bị xử phạt mà vẫn tái phạm, người vi phạm sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 332 nêu trên.

Phân tích yếu tố cấu thành tội phạm

Để cấu thành tội “Trốn tránh nghĩa vụ quân sự”, người thực hiện hành vi phải thỏa mãn đủ các yếu tố:

Khách thể: Xâm phạm đến nghĩa vụ thiêng liêng của công dân trong việc bảo vệ Tổ quốc.

Mặt khách quan: Thể hiện qua hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ, lệnh khám sức khỏe hoặc các nghĩa vụ khác theo quy định.

Chủ thể: Là công dân Việt Nam trong độ tuổi gọi nhập ngũ, có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự.

Mặt chủ quan: Lỗi cố ý – người phạm tội biết rõ nghĩa vụ của mình nhưng vẫn cố tình không thực hiện.

Việc xử lý nghiêm minh tội danh này thể hiện tính nghiêm khắc của pháp luật và tầm quan trọng của quốc phòng, an ninh quốc gia trong hệ thống pháp luật Việt Nam.

Ý nghĩa của việc thực hiện nghĩa vụ quân sự

Tham gia NVQS là cơ hội để mỗi thanh niên rèn luyện, trưởng thành, nâng cao bản lĩnh và ý thức công dân. Lực lượng quân đội nhân dân được xây dựng từ những công dân ưu tú, kỷ luật, có tinh thần sẵn sàng chiến đấu, là nền tảng vững chắc của nền quốc phòng toàn dân.

Vì vậy, mọi hành vi trốn tránh nghĩa vụ quân sự không chỉ vi phạm pháp luật mà còn đi ngược lại truyền thống yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc của người Việt Nam.

Tội “Trốn tránh nghĩa vụ quân sự” là hành vi xâm phạm trực tiếp đến trật tự quản lý nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng, cần được xử lý nghiêm để bảo đảm tính răn đe, giáo dục và công bằng xã hội.

Mỗi công dân cần nhận thức rằng bảo vệ Tổ quốc là quyền và nghĩa vụ thiêng liêng, đồng thời tự giác, tích cực tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự – trách nhiệm cao cả của người Việt Nam trong thời bình.