Bài học pháp lý từ vụ lan truyền hình ảnh nhạy cảm phòng làm việc ở Ninh Bình

Dư luận nhanh chóng chia thành nhiều luồng ý kiến: có người cho rằng đây là chuyện cá nhân, không nên lan truyền; có người lại cho rằng cần làm rõ vì nhân vật được cho là người hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục.

Tuy nhiên từ góc độ pháp lý, việc xác định đúng – sai trong câu chuyện này không thể dựa trên cảm xúc dư luận, mà phải đặt trong khuôn khổ của quyền riêng tư được pháp luật bảo hộ.

Hiến pháp năm 2013 và Bộ luật Dân sự năm 2015 đều khẳng định: mọi cá nhân có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và hình ảnh của mình. Việc thu thập, sử dụng hoặc công bố hình ảnh cá nhân phải có sự đồng ý của người đó, trừ khi phục vụ lợi ích quốc gia, dân tộc, cộng đồng hoặc theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Nói cách khác, việc lan truyền hình ảnh của một cá nhân – dù là người đã, đang hay từng giữ chức vụ trong cơ quan công lập – nếu không có sự đồng ý của họ, đều có thể bị xem là xâm phạm quyền hình ảnh. Trường hợp hình ảnh bị cắt ghép, chú thích sai sự thật, gắn với thông tin mang tính suy diễn hoặc bôi nhọ danh dự, người đăng tải hoặc chia sẻ có thể bị xử phạt hành chính từ 10 đến 20 triệu đồng theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP. Nếu hành vi có tính chất nghiêm trọng, gây ảnh hưởng nặng nề đến uy tín, danh dự người khác, cá nhân phát tán có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vu khống theo Điều 156 Bộ luật Hình sự.

Các chuyên gia pháp lý nhận định, trong thời đại mạng xã hội, mỗi người dùng Internet đều trở thành một “nguồn phát thông tin”. Bất kỳ hành động chia sẻ, bình luận nào về người khác cũng là hành vi pháp lý, có thể kéo theo hậu quả pháp lý nếu vượt quá giới hạn của quyền tự do ngôn luận. Khi một thông tin chưa được kiểm chứng, việc chia sẻ, thêm thắt hoặc bình luận ác ý không chỉ vi phạm quyền riêng tư mà còn làm tổn thương danh dự, nhân phẩm người bị ảnh hưởng – điều mà pháp luật hoàn toàn có thể xử lý.

Người bị xâm phạm quyền hình ảnh có thể yêu cầu gỡ bỏ thông tin, yêu cầu cải chính, xin lỗi công khai, hoặc khởi kiện dân sự để yêu cầu bồi thường thiệt hại. Trong trường hợp hành vi phát tán có dấu hiệu hình sự – chẳng hạn sử dụng hình ảnh với mục đích bôi nhọ, xúc phạm danh dự – người bị hại có quyền gửi đơn đề nghị cơ quan công an điều tra, xử lý theo quy định.

Ở góc độ tổ chức, việc nhà trường chủ động lên tiếng, xác nhận người trong hình đã nghỉ hưu và sự việc không liên quan đến đơn vị là phản ứng cần thiết, đúng mực. Sự minh bạch thông tin kịp thời không chỉ giúp bảo vệ uy tín tổ chức, mà còn ngăn chặn tin đồn, tránh việc dư luận bị dẫn dắt bởi những phán đoán thiếu căn cứ.

Vụ việc cũng là lời nhắc nhở về ý thức pháp luật và đạo đức truyền thông của mỗi cá nhân. Trong không gian mạng, “một cú chia sẻ” có thể lan truyền đến hàng nghìn người chỉ trong vài phút, và một dòng bình luận vô ý có thể gây ra tổn thương kéo dài cho người khác. Pháp luật không cấm bàn luận, nhưng mọi sự bàn luận phải dựa trên sự thật, trên tinh thần tôn trọng quyền con người và chuẩn mực đạo đức xã hội.

Một xã hội văn minh là xã hội biết tôn trọng ranh giới giữa quyền được biết và quyền riêng tư. Mọi người đều có quyền tiếp cận thông tin, nhưng quyền đó không thể vượt lên trên danh dự, nhân phẩm và quyền hình ảnh của người khác. Khi thông tin chưa được xác minh, việc im lặng, chờ đợi sự thật cũng là một lựa chọn có trách nhiệm.

Trong kỷ nguyên số, mỗi người dùng mạng xã hội đều là một “kênh truyền thông”, và mọi hành động đăng tải đều mang theo trách nhiệm pháp lý. Biết dừng lại đúng lúc, biết kiểm chứng trước khi chia sẻ, chính là cách để bảo vệ không chỉ người khác, mà cả bản thân mình khỏi những hệ lụy pháp lý không đáng có.