Việt Nam tiến tới làm chủ công nghệ năng lượng hạt nhân

Sáng 15/5, Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật Năng lượng nguyên tử. Tại phiên họp, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định rằng điện hạt nhân được coi là "điện xanh và điện nền".

Theo xu hướng toàn cầu, điện hạt nhân dự kiến sẽ chiếm từ 10-30% tổng nguồn cung năng lượng quốc gia. Đây cũng là chiến lược của nhiều quốc gia nhằm đảm bảo tự chủ năng lượng, giảm phát thải carbon và nâng cao năng lực công nghệ quốc gia.

Bộ trưởng nhấn mạnh rằng Việt Nam đang đặt mục tiêu làm chủ công nghệ năng lượng hạt nhân để phát triển kinh tế - xã hội. Quốc gia sẽ dần xây dựng ngành công nghiệp hạt nhân, bao gồm nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng phục vụ nghiên cứu, ứng dụng bức xạ. Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ phát triển năng lực nội địa về công nghệ hạt nhân, chế tạo thiết bị, quan trắc phóng xạ, đảm bảo an toàn và thẩm định các ứng dụng năng lượng hạt nhân.

Trong giai đoạn đầu của chiến lược nội địa hóa, Việt Nam sẽ ưu tiên phát triển năng lực chế tạo thiết bị phục vụ năng lượng nguyên tử, nâng cao khả năng quan trắc phóng xạ, thẩm định an toàn. Sau đó, mục tiêu sẽ tiến đến làm chủ công nghệ hạt nhân.

Về vấn đề xây dựng nhà máy điện hạt nhân, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết dự thảo luật cho phép áp dụng các cơ chế đặc thù để đẩy nhanh tiến độ, như chỉ định thầu và sử dụng tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn của nhà cung cấp, cũng như các khoản chi cho thẩm định và đào tạo.

Dự thảo luật còn thiết lập riêng một chương về an toàn và an ninh cơ sở hạt nhân, cũng như chương về nhà máy điện hạt nhân. Theo đó, hoạt động giám sát thường xuyên của cơ quan quản lý an toàn bức xạ hạt nhân sẽ được duy trì trong suốt vòng đời nhà máy. Các biện pháp ứng phó sự cố, xây dựng văn hóa an toàn và tăng cường an ninh hạt nhân cũng được chú trọng.

Trước những lo ngại của một số đại biểu về an toàn hạt nhân, Bộ trưởng cho biết dự thảo luật tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là quy định của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Bộ Khoa học và Công nghệ đã cử đoàn làm việc với IAEA để tham vấn.

IAEA đã đánh giá rằng các quy định trong dự thảo luật đảm bảo được các nguyên tắc về an toàn bức xạ, an ninh và thanh sát hạt nhân theo tiêu chuẩn quốc tế.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Việt Nam sẽ quản lý an toàn hạt nhân xuyên suốt các giai đoạn, từ lựa chọn địa điểm, báo cáo tiền khả thi, nhập khẩu thanh nhiên liệu, xử lý nhiên liệu đã qua sử dụng, đến việc đóng cửa nhà máy. Mỗi giai đoạn đều phải được thẩm định kỹ lưỡng về an toàn bức xạ.

Nhà nước sẽ thúc đẩy các ứng dụng năng lượng hạt nhân phục vụ đời sống dân sinh, đồng thời phân loại mức độ rủi ro của bức xạ đối với con người và môi trường để thực hiện xã hội hóa các ứng dụng phù hợp.

Song song với đó, chương trình đào tạo và phát triển nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử sẽ được đẩy mạnh. Nhà nước sẽ có chính sách ưu đãi để thu hút chuyên gia trong và ngoài nước, đồng thời hỗ trợ các cá nhân được đào tạo chuyên sâu trong lĩnh vực này.