Quốc hội họp bất thường: Thảo luận về sắp xếp tổ chức bộ máy Nhà nước

Tạo cơ sở pháp lý thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. Việc ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý cho quá trình này ở cả Trung ương và địa phương, đồng thời xử lý các vấn đề phát sinh, tránh khoảng trống pháp luật, đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước thông suốt, không gián đoạn việc thực hiện điều ước quốc tế và bảo vệ quyền con người, quyền công dân.

Quan điểm xây dựng Nghị quyết là thể chế hóa chủ trương của Đảng về đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước, đảm bảo phù hợp với Hiến pháp và tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền sau khi sắp xếp tổ chức. Các quy định trong Nghị quyết cần rõ ràng, cụ thể, xử lý kịp thời yêu cầu cấp bách, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người dân, doanh nghiệp trong tiếp cận thông tin, thực hiện các thủ tục hành chính, và cam kết quốc tế của Việt Nam.

Dự thảo Nghị quyết có 15 điều, xác định phạm vi điều chỉnh gồm nguyên tắc xử lý, thay đổi tên gọi cơ quan, tổ chức, đơn vị, chức danh có thẩm quyền, thực hiện chức năng nhiệm vụ theo quy định pháp luật, điều ước quốc tế và các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. Nghị quyết áp dụng cho việc thành lập, tổ chức lại, thay đổi mô hình, cơ cấu, giải thể cơ quan nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.

Đánh giá cao sáng kiến của Chính phủ

Ủy ban Pháp luật Quốc hội thẩm tra và tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết, đánh giá cao sáng kiến của Chính phủ trong việc trình Quốc hội xem xét. Hồ sơ dự thảo đã đảm bảo đầy đủ theo quy định, được tiếp thu và hoàn thiện theo ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Thường trực Ủy ban Pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội quyết định.

Ủy ban Pháp luật đồng tình với phạm vi điều chỉnh tại Điều 1 của dự thảo, bao quát tất cả các cơ quan liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy nhà nước, phù hợp với Nghị quyết số 18-NQ/TW, Kết luận số 121-KL/TW của Trung ương, cũng như chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan bổ sung hướng dẫn về thủ tục, phạm vi trách nhiệm của cơ quan, cá nhân liên quan để đảm bảo thực hiện minh bạch, tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Về xử lý văn bản, giấy tờ đã ban hành trước khi sắp xếp tổ chức bộ máy, Ủy ban Pháp luật đồng ý với quy định tại Điều 10 nhưng đề nghị tiếp tục rà soát các vấn đề phát sinh, đặc biệt là thẩm quyền sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan thuộc diện sắp xếp đã ban hành.

Đề xuất đảm bảo công khai thông tin

Ủy ban Pháp luật cho rằng cần quy định rõ trách nhiệm công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp tiếp cận thuận tiện. Ngoài công khai trên cổng thông tin điện tử của cơ quan tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cần công khai tập trung trên cổng thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh, huyện và bổ sung quy định về chia sẻ thông tin giữa các cơ quan.

Ủy ban Pháp luật cũng nhất trí giao Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao xem xét, ban hành văn bản xử lý các vấn đề phát sinh sau sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thuộc thẩm quyền của Quốc hội để tăng tính chủ động, linh hoạt. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị xác định rõ thẩm quyền này chỉ áp dụng với các vấn đề chưa được quy định tại Nghị quyết hoặc không còn phù hợp với thực tiễn. Một số ý kiến cho rằng cần ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo thủ tục rút gọn để đảm bảo minh bạch, kiểm soát quyền lực, tránh lạm dụng.

Về hiệu lực thi hành, bên cạnh một số ý kiến đồng ý với thời điểm 1/3/2025 như Chính phủ trình, đa số ý kiến đề nghị Nghị quyết có hiệu lực ngay khi được Quốc hội thông qua nhằm tạo cơ sở pháp lý sớm cho việc sắp xếp, chuyển giao chức năng, nhiệm vụ. Điều này giúp các cơ quan từ Trung ương đến địa phương sẵn sàng hoạt động ngay khi có quyết định sắp xếp, tránh gián đoạn do hiện đã có cơ quan thực hiện sắp xếp theo phương án được phê duyệt.