Hoàn thiện hành lang pháp lý để báo chí bứt phá trong môi trường số

Sáng 4/12, cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các cơ quan chức năng tiếp tục phối hợp chặt chẽ để rà soát kỹ lưỡng, tiếp thu đầy đủ các ý kiến, hoàn thiện cả về nội dung và kỹ thuật văn bản. Mục tiêu là xây dựng một dự thảo Luật có chất lượng cao nhất, tạo nền tảng pháp lý đồng bộ để báo chí Việt Nam phát triển theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới.

Chuẩn hóa nghiệp vụ, nâng cao năng lực đội ngũ người làm báo

Tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến tại Tổ và Hội trường về dự án Luật Báo chí (sửa đổi), với 90 lượt ý kiến phát biểu và 5 ý kiến bằng văn bản của các Đoàn Đại biểu Quốc hội. Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Thường trực Ủy ban đã phối hợp tổng hợp các ý kiến của đại biểu Quốc hội, tổ chức nhiều cuộc họp với cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan liên quan và các chuyên gia để nghiên cứu, tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật. Ông nhấn mạnh, về cơ bản, dự thảo Luật đã thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong công tác quản lý và phát triển báo chí hiện nay.

Đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra trong việc nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ghi nhận, dự thảo Luật đã quy định cụ thể và khả thi về các chính sách hỗ trợ báo chí, trong đó có ưu đãi về thuế cho các loại hình báo chí. Theo đó, báo chí được hưởng mức thuế suất 10% theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, thay vì trước đây chỉ báo in được áp dụng mức 10% còn các loại hình khác phải chịu 20%.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, dự thảo Luật đã được chỉnh lý, hoàn thiện quy định về hỗ trợ tài chính cho báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, công ích được quy định rõ tại Khoản 3 Điều 10; về đào tạo, bồi dưỡng nhân lực báo chí để bảo đảm chuẩn hóa nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp, nâng cao năng lực cho đội ngũ người làm báo (Khoản 4 Điều 12); và về bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp và nghiệp vụ báo chí cho người làm báo (Khoản 4 Điều 13)…

Chủ tịch Quốc hội lưu ý, tại Kỳ họp thứ Mười này, Quốc hội lần đầu tiên sẽ ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) có liên quan đến dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Vì vậy, cần tiếp tục phối hợp rà soát kỹ lưỡng, toàn diện dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) với các luật hiện hành cũng như các dự án luật đang được xem xét, thông qua tại kỳ họp để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các quy định về báo chí, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, an ninh thông tin, quảng cáo và sở hữu trí tuệ.

Ông Trần Thanh Mẫn cũng nhấn mạnh, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo dù đã thống nhất, vẫn phải tích cực “ngồi lại” xem xét từng khoản, từng điều, từng chương để chỉnh lý. Mục tiêu là để dự thảo Luật khi được thông qua sẽ có "tuổi thọ" cao, góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý báo chí trong thời gian tới.

Hiện nay, Chính phủ đang tiếp thu dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo theo hướng các nội dung sử dụng AI trong từng lĩnh vực chuyên ngành sẽ được quy định trong các luật chuyên ngành. Liên quan đến nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải đề nghị cân nhắc bổ sung một điều mang tính "khung" vào dự thảo Luật để bảo đảm sự đồng bộ và phối hợp giữa các luật khi áp dụng trong thực tiễn. Ông nêu rõ: “Các luật chuyên ngành như Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp, và Luật Giáo dục (những lĩnh vực chịu ảnh hưởng nhiều của AI), nếu được thì có thể bổ sung những quy định khung”.

Bảo đảm thống nhất với các luật liên quan

Phát biểu kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đánh giá cao tinh thần chủ động, trách nhiệm và sự phối hợp chặt chẽ của Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cùng các cơ quan liên quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình các ý kiến đại biểu Quốc hội tại tổ và hội trường. Theo ông, nhờ sự chuẩn bị nghiêm túc, công phu và đầy đủ, tài liệu trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã được chỉnh lý nhiều nội dung quan trọng so với dự thảo ban đầu.

Phó Chủ tịch Quốc hội cơ bản tán thành với các nội dung đã được tiếp thu, chỉnh lý, đồng thời đề nghị tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là với các dự án luật được trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ Mười, trong đó có Luật Trí tuệ nhân tạo. Ông lưu ý, dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo chỉ quy định khung, còn nội dung cụ thể sẽ được quy định tại các luật chuyên ngành, trong đó có Luật Báo chí (sửa đổi), nên cần được rà soát bảo đảm phù hợp.

Về một số nội dung, khái niệm và thuật ngữ, Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu làm rõ hơn các định nghĩa, địa vị pháp lý của nhà báo để bảo đảm tính minh bạch và thống nhất trong dự thảo. Đồng thời, cần bổ sung và rà soát các chính sách phát triển báo chí, bảo đảm nguồn lực thực hiện, nhất là cơ chế tài chính hỗ trợ báo chí thực hiện nhiệm vụ công ích và các nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao, cũng như cơ chế đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế khả thi.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh yêu cầu làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy, nhất là loại hình báo chí, tiêu chí cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, hoạt động của văn phòng đại diện, phóng viên thường trú. Ông yêu cầu rà soát chặt chẽ các quy định về thẻ nhà báo, trách nhiệm pháp lý đối với nội dung thông tin, quyền yêu cầu cải chính, gỡ bỏ thông tin vi phạm (Điều 34, Điều 35)… bảo đảm chặt chẽ, khả thi, phù hợp với thực tiễn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch rà soát kỹ lưỡng, tiếp thu đầy đủ các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp này, cả về nội dung và kỹ thuật văn bản. Qua đó, xây dựng một dự thảo Luật có chất lượng cao nhất, tạo nền tảng pháp lý đồng bộ để báo chí Việt Nam phát triển chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, đáp ứng yêu cầu mới của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng.