Tiếng gọi hãi hùng trong vụ lở đất ở Hùng Sơn

Núi lở ở vùng biên

“Chạy! Chạy ngay đi! Núi lở rồi!”, những tiếng thét khản đặc, những lời hú gọi rơi vào đất, vọng lên trời, trôi tuột vào rừng cây. Ầm ầm, những khối đất nhão nhoẹt ùn ùn đổ xuống triền núi biên giới ở thôn Pứt (xã Gary, Tây Giang, Quảng Nam cũ, nay là xã Hùng Sơn, TP. Đà Nẵng). Coor Thị Ích (trưởng thôn Pứt) nghe tiếng hú vọng ở triền rừng vội cùng hàng chục người dân đang làm việc dưới chân núi hoảng hốt vứt tất cả, đạp cây đạp gai góc bỏ chạy lên triền cao. Để rồi tất cả sững sờ, hoảng hốt, lo lắng khi thấy cả ngọn núi đổ xuống chỉ trong tích tắc. Núi lở rồi, có ai ở đó không? Có ai bị gì không? Có nhà nào bị sập đổ vùi lấp không? Hàng chục câu hỏi vang lên trong hoảng hốt. Có người ôm chầm lấy nhau mà rơi nước mắt, rằng mình sống rồi Yàng ơi.

Chỉ vài giây ngắn ngủi thôi, nhưng đủ ám ảnh suốt cả cuộc đời. Coor Thị Ích nói khi đôi chân run rẩy đứng không vứng, bàn tay vịn vào một gốc cây để khỏi ngã. Hình như có người bị vùi lấp. Mấy câu nói thoang thoảng trong gió núi nhưng như sét đánh ngang tai với mọi người vừa thoát qua lưới hái tử thần. Phải báo chính quyền, báo Công an, báo Bộ đội Biên phòng. Cứ thế từng người lấy điện thoại ra gọi, giữa lúc những cơn lũ bùn vẫn ầm ào chảy xuống phía chân núi. Phía dưới ấy là những ruộng rẫy của bà con Cơ Tu. Chính quyền xã Hùng Sơn nhận được tin báo khủng khiếp, những lực lượng chức năng đã có mặt cấp tốc. Tiếng loa hú cảnh báo vang lên khắp triền biên giới. Cán bộ xã, rồi Bộ độ Biên phòng, Công an xã, các đơn vị hữu trách đều có mặt. Tên tuổi từng người được điểm lên, để rồi tất cả chết lặng khi xác định có 3 người đã bị vùi lấp. Theo Chủ tịch UBND xã Hùng Sơn, 3 nạn nhân mất tích đều có hoàn cảnh rất khó khăn. Trong đó, vợ chồng anh Zơ Râm Nhô (công an viên thôn Pứt, SN 1997) và chị Bríu Thị Tép (SN 1998) có 2 con nhỏ. Trong đó, một cháu khoảng 7-8 tuổi, một cháu chưa được 2 tuổi. Người còn lại mất tích là ông Hốih Zi Nút (SN 1980) có 3 người con, gia đình nghèo khó. Có 5 căn nhà duông bị vùi lấp hoàn toàn, hư hỏng 3 xe máy, 9 con bò, 200m tuyến đường liên xã từ Gari cũ đi Ch’ơm cũ bị đất đá chia cắt, khoảng 20ha lúa nước và hoa màu bị hư hại nặng.

Lẽ nào bi kịch làng Nủ năm trước lại tái hiện ở miền biên giới này hay sao. Những người có mặt nơi đó không ngừng thổn thức, họ không dám tin rừng ấy, đất ấy, núi ấy bao đời nuôi nấng Cơ Tu bỗng một ngày nổi cơn thịnh nộ lấp vùi đi những đứa con của rừng. Trời không mưa buổi sáng hôm ấy 14/11 mà sao trên mặt ai cũng đầy nước mắt. Nghìn đời Cơ Tu trên miền biên viễn này chưa từng xảy ra chuyện đất lở như vậy, có chăng chỉ là những dòng nước lớn đổ về trên con suối. Vậy mà bỗng dưng ngọn núi a zắt lại đột ngột trở mình như thế, để rồi gieo tai ương xuống thôn làng. Trưởng thôn Coor Thị Ích cùng nhiều người thoát chết trong gang tấc, nhưng 3 người hàng xóm lại chẳng thể may mắn như mình và nhiều người khác. Đứng lưng chừng triền núi nơi đất vẫn thỉnh thoảng đổ xuống, Ích ôm lấy người làng, ôm lấy mẹ của Zơ Râm Nhô mà nghẹn ngào. Chỉ tội 2 đứa con còn nhỏ suốt ngày khóc tìm ba mẹ. Bà con trong thôn cùng đến nhà cùng chia sẻ, động viên gia đình. Chỉ hy vọng làm sao sớm tìm được những người mất tích. Nhưng...

Mấy ngày trôi qua, nhưng đất vẫn “chảy” từ phía núi. Bà Riab Thị Trắp, mẹ của anh Zơ Râm Nhô (công an viên) cõng đứa cháu nội mong ngóng người thân. Đôi mắt đầy vết chân chim lúc nào cũng lo âu khắc khoải. Một đời người đàn bà Cơ Tu tảo tần vì chồng vì con, chẳng thể ngờ đến cuối đời lại chịu nỗi đau quá lớn khi mất cả con trai lẫn con dâu. Tấm dồ khoác trên vai địu đứa cháu nội sau lưng, bà Riab Thị Trắp cứ nắm lấy tay từng người rồi khẩn thiết rằng làm sao tìm giúp với. Rồi bà gọi vọng vào triền núi lở những tiếng Cơ Tu, như thể ngày xưa gọi mỗi lần đứa con ham vào rừng sẫm tối chưa về.

Tiếng gọi ở Hùng Sơn

Mảnh đất giáp biên giới Lào mùa này mưa nắng thất thường. Trước hôm sạt lở trời vẫn loang nắng cả một vùng, vậy mà chỉ ngay hôm sau đó đã đổ mưa tầm tã. Lực lượng cứu hộ gồm Công an, Bộ đội Biên phòng, Quân khu 5, lực lượng tại chỗ với con số hơn 150 người, cùng với các phương tiện máy móc, 3 chú chó nghiệp vụ được triển khai. Tại khu vực sạt lở, đất đá, cây cối ngổn ngang trong khi trời mưa nên công tác tìm kiếm cứu nạn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Những ngày cứu hộ, ngọn núi bị sạt lở ngày 14/11 tiếp tục lở xuống, trong khi đó, một ngọn núi ở kế bên cũng xuất hiện những vết nứt lớn, có nguy cơ sạt lở rất cao. Để đảm bảo an toàn, cơ quan chức năng phải tính toán một cách cẩn trọng để triển khai lực lượng tiếp cận khu vực nghi có người vùi lấp.

Phó Chủ tịch UBND Đà Nẵng ông Trần Nam Hưng cũng nhanh chóng đến hiện trường vụ sạt lở tại thôn Pứt để kiểm tra và chỉ đạo công tác tìm kiếm nạn nhân mất tích. Quân khu 5 cũng lập sở chỉ huy, phối hợp với các lực lượng để triển khai công tác cứu hộ cứu nạn. Đại diện Chỉ huy Công an xã Hùng Sơn đã đến thăm hỏi, chia sẻ và trao hỗ trợ khẩn cấp cho các gia đình bị ảnh hưởng nặng nề bởi vụ sạt lở đất đá nghiêm trọng vừa xảy ra trên địa bàn. Đảng ủy, UBND xã Hùng Sơn cũng cấp tốc triển khai các phương án hỗ trợ người dân. Gần 700 nhân khẩu các thôn Pứt, thôn H’juh, thôn G’lao... được di dời về nơi an toàn trước tình trạng xuất hiện thêm nhiều vết nứt lớn trên triền núi đe dọa tính mạng người dân. Cùng với đó, khoan 2 giếng nước lớn phục vụ sinh hoạt, hỗ trợ 5 triệu đồng/hộ có người thiệt hại, bố trí 87 hộ thôn H’juh về mặt bằng mới và hỗ trợ thêm kinh phí làm nhà, kéo nước tạm cấp cho thôn Pứt tại 3 khu dân cư, góp phần bảo đảm nhu cầu sử dụng nước trước mắt cho người dân.

Trong tiếng khóc ai oán khi mất đi người thân của đồng bào, trong nỗi lo lắng không biết những người bị nạn nằm đâu giữa mênh mông đất chảy, nhiều người trong đoàn cứu hộ cũng đầy đau đớn. Mấy ngày rồi kể từ lúc ngọn núi đổ ập xuống, khi đứng giữa bãi bùn lạnh và mùi đất ẩm nồng nặc, nhiều người trong đoàn cứu hộ vẫn chưa tin nổi cảnh tượng ấy là thật. Mỗi bước chân của những thành viên của đội tìm kiếm ở nơi này đều nặng như mang theo cả nỗi lòng của bà con đồng bào. Một thành viên đoàn cứu hộ tâm sự, có lần đã cố gắng tiếp cận rất gần với nơi nghi vấn có người dân bị vùi lấp nhưng rồi những tiếng loa cảnh báo từ trung tâm chỉ huy vang lên “Quay lại đi! Khẩn trương quay lại, đất vẫn đang sạt xuống đó, chạy đi, chạy đi....”. Đại ngàn xanh thẳm trong cơn mưa rừng ngày lại ngắn hơn. Những ngày cứu hộ thời tiết có lúc xuống dưới 14 độ, thế nhưng mong mỏi xoa dịu nỗi đau mất mát quá lớn cho người dân nơi đây, các lực lượng chức năng đã nỗ lực gấp đôi, gấp ba thực hiện “nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình”. Họ không từ bỏ. Nhà nước, chính quyền và lực lượng cứu hộ từng phút từng giờ đang làm tất cả những gì có thể với máy móc, đội chuyên môn, từng chuyến hàng tiếp tế.

Những người cứu hộ hiểu nỗi lòng bà con, cùng bà con giữ vững tinh thần để vượt qua giờ phút đau thương. Áo phao chân trần, những thành viên đội cứu hộ dò dẫm dưới bùn lầy nhão nhoét, tanh nồng nhưng không một ai nề hà. Khi bắt gặp một chiếc gùi, một đồ vật tất cả đều khựng lại và lóe lên niềm hi vọng rằng đó là dấu hiệu của một người đang nằm lại. Từng người trong đoàn cứu hộ cố gắng tìm từng chút một, thật chậm và thật kỹ. Chỉ cần còn một hy vọng mong manh cũng không bỏ cuộc. Những tiếng gọi nhau trên bùn lầy, tiếng bộ đàm rè rè và những bóng người lặng lẽ tìm kiếm. Đại tá Đỗ Xuân Hùng, Phó tham mưu trưởng Quân khu 5 có mặt tại hiện trường để chỉ huy, điều phối lực lượng và phương tiện cứu hộ, luôn nhắc nhở từng cán bộ chiến sĩ, từng người trong đoàn cứu hộ phải giữ an toàn cho mọi người, không được để xảy ra thêm một sự cố nào nữa.

Nhưng thời tiết vô cùng bất lợi, cùng với đó là xuất hiện thêm những vết nứt núi có thể đổ sập xuống bất cứ lúc nào khiến nhiều người cảm thấy bất lực. Đất đá lở với khối lượng quá lớn nằm trườn dài như một con suối lầy lội vừa mới hình thành. Có chỗ bùn sâu đến hơn nửa thân người, chỗ khác cây rừng nằm bít kín, chỉ cần trượt chân một chút là bị hút xuống. Có khi chỉ cách nơi nghi ngờ có người bị vùi lấp vài mét mà không thể tới được. Đưa chó nghiệp vụ vào cũng khó, bùn kéo chân chúng lại, chúng sủa rồi quay đầu vì không thể tiến sâu hơn. Đất vẫn còn “chảy” ở vài vị trí, chỉ một tiếng động mạnh là mặt bùn phía trên rung lên, những khối đất đá hiểm nguy luôn chực chờ đổ xuống trên đỉnh đầu với những tiếng động liên tục hơn 3 lần chỉ hơn vài giờ. Có thời điểm mưa to hay sương mù dày đặc, công tác cứu hộ phải tạm dừng.

Chiều 19/11, sau nhiều ngày nỗ lực tìm kiếm, lực lượng chức năng xã Hùng Sơn đã tìm thấy thi thể nạn nhân mất tích trong vụ sạt lở tại thôn Pứt. Thi thể được tìm thấy không còn nguyên vẹn nên chưa xác định được danh tính nạn nhân. Vị trí phát hiện nằm đúng trong khu vực đã được khoanh vùng, đánh dấu từ trước – dựa trên lời miêu tả của các nhân chứng tại thời điểm xảy ra sạt lở. Trước đó, cảnh khuyển đã đánh được hơi, hỗ trợ lực lượng cứu hộ khoanh chính xác điểm nghi vấn và tiếp cận hiện trường. Hiện lực lượng chức năng vẫn đang tiếp tục mở rộng tìm kiếm, đồng thời bảo vệ hiện trường và hỗ trợ gia đình nạn nhân. Lực lượng chia thành nhiều mũi, tranh thủ thời tiết tạm ráo, tập trung rà soát các khe suối, chân taluy và khu vực bị vùi lấp, trước khi đợt mưa lớn tiếp theo được dự báo sẽ xuất hiện trong thời gian tới.

Đến nay, thôn H’juh có 25/87 hộ ở trong vùng có nguy cơ sạt lở cao được di dời đến nơi an toàn. Đồn biên phòng Ga Ry tiếp tục tuyên truyền, vận động các hộ gia đình còn lại khẩn trương phối hợp, nhanh chóng di dời nhà về mặt bằng mới, đảm bảo an toàn.Ngày 24/11, Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP Đà Nẵng đã cử 45 cán bộ, chiến sĩ của Đồn Biên phòng Ga Ry, Đồn Biên phòng Tr’hy và cơ quan Ban chỉ huy tổ chức tháo dỡ, di dời 5 ngôi nhà của các hộ dân ở thôn H’juh (xã Hùng Sơn) ra khỏi khu vực có nguy cơ sạt lở cao về mặt bằng mới. Nhà của các hộ dân được đưa về mặt bằng mới của thôn H’juh đã khảo sát, quy hoạch trước đó. Trung tá Nguyễn Phúc Trường, Chính trị viên Đồn Biên phòng Ga Ry, chia sẻ, Đồn Biên phòng Ga Ry cũng đã nhận hai con của đôi vợ chồng công an viên nghi bị sạt lở vùi lấp ở xã Hùng Sơn, TP Đà Nẵng là cháu Zơ Râm Hải Dương (7 tuổi) và Zơ Râm Việt Hoàng (1 tuổi) làm con nuôi. Trước đó, vào ngày 22/11 Đoàn công tác do Thiếu tướng Võ Tiến Nghị, Phó Tư lệnh BĐBP cũng đã thăm và trao 30 suất quà (mỗi suất trị giá 2 triệu đồng) cho 30 hộ dân thôn Pứt, tặng quà cho 2 con nuôi là con của nạn nhân bị mất tích trong vụ sạt lở của Đồn Biên phòng Ga Ry. Hiện tại, lực lượng cứu nạn gồm Đội chó nghiệp vụ Trường 24 Biên phòng, Đồn Biên phòng Ga Ry, Đồn Biên phòng Tr’hy phối hợp các gia đình và lực lượng chức năng tiếp tục tìm kiếm 2 người mất tích tại suối A Zắt, thôn Pứt.

Nỗi lo lắng hằn in lên trên từng khuôn mặt người thôn Pứt, những tiếng Cơ Tu buông ra chậm buồn trong nỗi đau xé lòng. Cụ già Cơ Tu thầm thĩ trong bóng núi, rằng chỉ mong tìm được “tụi nó” để đưa về cho ấm đất. Người thôn Pứt nhìn nhau, rồi họ nhìn những người trong đoàn cứu hộ, trong mắt họ vẫn dấy lên niềm hy vọng rằng sẽ sớm thôi những người đang nằm dưới bùn lạnh kia sẽ được đưa về. Và núi những ngày sau sẽ dần xóa đi những kí ức về tai họa ngày hôm nay, cho lòng người Cơ Tu miền biên viễn lại nở sinh những ơn đất ơn rừng như bao đời trước...