Hơn 280 triệu lượt ý kiến góp ý về việc sửa đổi Hiến pháp

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ tổng hợp ý kiến, cho biết nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 9 Hiến pháp 2013 về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận nhận được sự quan tâm lớn nhất từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Tổng số lượt ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị quyết đạt hơn 280 triệu lượt. Đặc biệt, việc lấy ý kiến nhân dân qua ứng dụng VNeID đã thu hút hơn 20 triệu công dân tham gia đóng góp ý kiến. Bộ trưởng nhấn mạnh: "Tỷ lệ tán thành trung bình đối với các nội dung của dự thảo Nghị quyết đạt 99,75%, khẳng định chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp 2013 đã thể hiện đúng ‘ý Đảng lòng dân’, phản ánh sự đồng thuận, thống nhất rất cao của các tầng lớp nhân dân, các ngành, các cấp."

Chính phủ thống nhất với nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 110 Hiến pháp tại dự thảo Nghị quyết để thể chế hóa chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị theo Nghị quyết số 60-NQ/TW. Theo đó, việc quy định khái quát, không liệt kê cụ thể tên đơn vị hành chính sẽ tạo sự linh hoạt khi cần điều chỉnh mà không cần sửa đổi Hiến pháp. Quốc hội có thể quyết định điều chỉnh việc tổ chức các đơn vị hành chính thông qua luật hoặc nghị quyết sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn từng thời kỳ.

Mặc dù đồng thuận với phương án trên, Chính phủ vẫn đề nghị giữ nguyên quy định tại khoản 2 Điều 110 Hiến pháp 2013 về việc "thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định" nhằm bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân. Đây được xem là cơ sở để người dân thảo luận công khai, dân chủ những nội dung quan trọng liên quan trực tiếp đến đời sống của họ.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đề nghị tiếp thu và giữ nguyên quy định về quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND), các thành viên khác của UBND, Chánh án Tòa án nhân dân (TAND), Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) và Thủ trưởng cơ quan thuộc UBND. Việc này là cơ sở để cụ thể hóa tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật liên quan.

Đối với tổ chức chính quyền địa phương ở đặc khu, Chính phủ đề xuất bổ sung quy định đặc thù vào dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó: "Tại đặc khu do các điều kiện mà không tổ chức được việc bầu cử đại biểu HĐND thì UBND cấp tỉnh quy định cụ thể việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của UBND, Chủ tịch UBND, cơ quan chuyên môn thuộc UBND đặc khu; Chủ tịch UBND cấp tỉnh bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, khen thưởng, kỷ luật, cách chức Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Ủy viên UBND đặc khu."

Về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp (Điều 2 dự thảo Nghị quyết), Chính phủ nhất trí xác định thời điểm Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Đồng thời, Chính phủ cũng đồng ý với nội dung tuyên bố kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện, nhất trí với điều khoản chuyển tiếp tại khoản 3 Điều 2, bao gồm việc chỉ định các chức danh của HĐND, UBND và Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội. Quy định này tạo cơ sở pháp lý cho việc kiện toàn tổ chức bộ máy khi không còn đơn vị hành chính cấp huyện.

Chính phủ cũng đề nghị cần có cách thức tuyên bố chính thức việc kết thúc hoạt động của các đơn vị hành chính cấp huyện hiện nay trên phạm vi cả nước, để ghi nhận những đóng góp của các đơn vị này trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Về kỹ thuật lập hiến, Chính phủ nhấn mạnh rằng cần tiếp tục rà soát để bảo đảm dự thảo Nghị quyết vừa thể chế hóa đúng các chủ trương, định hướng lớn của Đảng, vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. "Hiến pháp và các đạo luật cần tập trung quy định những nội dung cơ bản thuộc thẩm quyền của Quốc hội, bảo đảm tính ổn định và lâu dài của Hiến pháp." Mặc dù phạm vi sửa đổi Hiến pháp lần này không phải là sửa đổi toàn diện, nhưng cần bảo đảm tư duy tiếp cận và kỹ thuật lập hiến hiện đại, khoa học, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Qua quá trình tổng hợp ý kiến, Chính phủ nhận thấy rằng bên cạnh 8 điều dự kiến sửa đổi, bổ sung, các cơ quan, bộ, ngành, địa phương còn đề xuất Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số nội dung khác. Tuy nhiên, do thời gian hạn chế, Chính phủ thống nhất chỉ tập trung sửa đổi các quy định liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương hai cấp và sắp xếp, tinh gọn cơ quan Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ. Các nội dung khác sẽ tiếp tục được nghiên cứu kỹ lưỡng và đề xuất sửa đổi vào thời điểm thích hợp.