Định hình giấc mơ cho vùng sâm ‘quốc bảo’

Cây“đổiđời” trên đỉnh sương giăng

Hơn 20 năm trước, vùng núi cao Nam Trà My (Quảng Nam cũ) nay là các xã Trà Linh, xã Nam Trà My, xã Trà Tập, xã Trà Leng (TP. Đà Nẵng) với cây sâm Ngọc Linh vẫn còn là cái tên hoàn toàn xa lạ với nhiều người. Chỉ một số ít bản làng trên vùng sương giăng của dãy Ngọc Linh là biết công dụng của loại sâm đặc biệt này với tên cây thuốc giấu. Cây sâm Ngọc Linh hiện đang được xem là mũi nhọn kinh tế chủ lực của núi rừng Trà My, và mang lại những giá trị vượt bậc nhằm thay đổi hiện trạng kinh tế của đồng bào cũng như cộng đồng doanh nghiệp gắn liền với cây sâm ở đất này.

Công tác quy hoạch phát triển vùng dược liệu, sâm Ngọc Linh được quan tâm, đến nay trên địa bàn huyện Nam Trà My đã tổ chức cho thuê môi trường rừng trồng sâm Ngọc Linh dưới tán rừng cho 41 nhóm hộ/513 hộ với diện tích 469,96 ha, giao cho các Tổ chức, doanh nghiệp với diện tích 364,52 ha. Thành tựu nổi bật đó là cây sâm Ngọc linh đã được Chính phủ công nhận tại Quyết định số 787/QĐ-TTg, ngày 5/6/2017 phê duyệt bổ sung sâm Ngọc Linh – Sâm Việt Nam vào danh mục sản phẩm quốc gia, cùng với Đề án 611/QĐ-TTG ngày 01/6/2023 Quyết định phê duyệt Chương trình phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 với tổng diện tích là 21.000 ha.

Với sản phẩm được mệnh danh “Quốc bảo” ấy, chính quyền địa phương đã thường xuyên tổ chức các phiên chợ Sâm Ngọc Linh định kỳ diễn ra từ ngày 1 đến ngày 3 hằng tháng, và tổ chức Lễ hội sâm định kỳ hàng năm vào ngày 1/8. Tại đây bà con trồng sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu, nông sản được đưa đến trao đổi, giao thương. Bình quân mỗi phiên chợ có khoảng 50 ký sâm củ cùng hàng trăm mặt hàng dược liệu, nông sản đặc trưng được người dân đem tới bày bán với doanh thu hàng chục tỉ đồng. Qua đây tạo được ấn tượng với mọi người đặc biệt hằng năm thu hút hàng chục nghìn lượt khách du lịch đến tham quan mua sắm.

Bà Nguyễn Thị Thu Hạnh, giám đốc Công ty TNHH Sâm Vina, một trong số ít đơn vị chuyên giao dịch các loại sản phẩm sâm Ngọc Linh chính hãng chia sẻ, hiện tại những chợ phiên sâm Ngọc Linh đã quảng bá, tạo sàn giao dịch mua bán, để du khách và người địa phương có cơ hội giao lưu tìm hiểu, qua đó thúc đẩy các hoạt động khác để thương hiệu sâm Ngọc Linh ngày càng gần gũi với người tiêu dùng.

“Thủ phủ sâm Ngọc Linh” tiếp tục khẳng định thương hiệu và giá trị của cây dược liệu quý, sản vật của địa phương qua những kỳ hội, phiên chợ. Trên đỉnh mù sương của dãy Ngọc Linh, “thuốc giấu” của người dân Xê Đăng, Giẻ Triêng nơi đại ngàn này chẳng ngờ lại được thành “Quốc bảo”, không chỉ mang lại ấm no mà còn góp phần làm rạng danh xứ sở trên bản đồ dược liệu thế giới. Những năm qua, đã có hàng nghìn hộ dân ở Nam Trà My thoát nghèo từ cây sâm Ngọc Linh, đây là tín hiệu rất đáng mừng. Chính quyền địa phương cũng hướng tới việc đưa cây sâm Ngọc Linh trở thành mũi nhọn kinh tế, là sản phẩm chủ lực và là địa chỉ du lịch “thăm vườn sâm Ngọc Linh” có uy tín ở miền tây Đà Nẵng.

Xây dựng thương hiệu sâm quốc bảo

Từ khi có dự án bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh của Thủ tướng Chính phủ theo Đề án 611/QĐ-TTG ngày 01/6/2023, cây sâm Ngọc Linh đã trở thành “quốc bảo”. Thì sâm Ngọc Linh đã thực sự trở thành “của hiếm” ngay trên mảnh đất sản sinh ra nó. Được công nhận là sản phẩm Quốc gia, nhưng nỗi lo nếu không bảo vệ thương hiệu sâm Ngọc Linh và bảo vệ cả những vườn sâm, ngăn chặn nạn trộm cắp và làm giả sâm Ngọc Linh, quốc bảo sẽ “biến mất”. Cũng như nhiều doanh nghiệp sản xuất và chế biến sâu các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh, Công ty TNHH Sâm Vina là một trong những đơn vị luôn đặt giá trị thương hiệu sâm Ngọc Linh lên hàng đầu. Công Ty Sâm Vina với mong muốn đưa đến người tiêu dùng Việt Nam những sản phẩm chất lượng cao nhất, hoàn hảo nhất với giá trị dinh dưỡng được thế giới biết đến, đồng thời nỗ lực bảo tồn giá trị sâm Ngọc Linh.

Gần 10 năm trước, bà Nguyễn Thị Thu Hạnh, Giám đốc Công ty TNHH Sâm Vina nung nấu xây dựng thương hiệu sâm Việt Nam đủ uy tín vững mạnh để đưa sản phẩm sâm Ngọc Linh đến nhiều người dân cả nước và quốc tế biết đến là loại Sâm số 1 hiện nay. Công ty Sâm Vina được thành lập vào năm 2017 với sứ mệnh tiên phong trong việc bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh quý hiếm. Trải qua những ngày đầu đầy gian nan, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ của người sáng lập thương hiệu Sâm Vina, bà Nguyễn Thị Thu Hạnh và đội ngũ cán bộ, công nhân viên, Sâm Vina đã từng bước khẳng định vị thế của mình trên thị trường sâm Ngọc Linh. Để quảng bá cho loại sâm đặc biệt của vùng núi rừng Trà My, công ty TNHH sâm vina thường xuyên đưa các sản phẩm chất lượng của mình tham dự các hội chợ triển lãm trong và ngoài nước như Trung tâm Hội chợ & Triển lãm Sài Gòn (SECC), Hội chợ Quốc tế Thương mại, hội chợ Du lịch và Đầu tư Hành lang kinh tế Đông Tây-Đà Nẵng 2023 (Hội chợ EWEC-Đà Nẵng 2023), Hội chợ triển lãm trưng bày sản phẩm tại tỉnh Champasak (CHDCND Lào, các hội chợ hàng năm như Vietfood, Expo, Poodex, Erico, Foodtech, Ewec. Hay trưng bày giới thiệu, quảng báo đến người dân và du khách tại các sự kiện Ocop của nhiều địa phương, tham dự và kết nối giao thương với các đơn vị của nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia hay giới thiệu các sản phẩm sâm Ngọc Linh chất lượng cao tại các cuộc xúc tiến thương mại quốc tế.

Hiện nay, để tránh tình trạng sâm Ngọc Linh giả trà trộn, các địa phương đang áp dụng việc lập hồ sơ vườn sâm với từng doanh nghiệp và người dân. Số lượng từng doanh nghiệp, từng hộ dân trồng sâm và số lượng từng cây sâm được báo cáo, lập bản đồ, đánh dấu để dễ dàng kiểm tra số cây sâm, số năm tuổi cũng như chất lượng. Cùng với đó, một số doanh nghiệp đã áp dụng giải pháp công nghệ định danh, gắn chip trên củ sâm Ngọc Linh. Điển hình như công ty TNHH Sâm Vina đã đầu tư liên kết xây dựng vùng trồng sâm Ngọc Linh đạt chuẩn. Với quy trình sản xuất tiên tiến, cùng đội ngũ cán bộ công ty, Sâm Vina đã cho ra đời những sản phẩm sâm Ngọc Linh chất lượng như củ sâm tươi, sâm Ngọc Linh ngâm mật ong, tinh chất sâm Ngọc Linh, rượu sâm Ngọc Linh, trà Sâm Ngọc Linh túi lọc, trà sâm Ngọc Linh hoà tan, cao lá sâm Ngọc Linh... Các sản phẩm đều làm từ nguyên liệu giá trị và quý hiếm, mẫu mã đẹp, thích hợp làm quà tặng hoặc biếu người thân, bạn bè, đồng nghiệp…

Các sản phẩm của Sâm Vina đều được kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt đạt tiêu chuẩn quản lý chất lượng ISO22000-2018, FDA Hoa Kỳ, HACCP..., đảm bảo an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Bên cạnh đó, sâm Ngọc Linh vốn là sản phẩm giá trị cao, chính vì thế nhiều khách hàng bình dân khó tiếp cận được. Trong thời điểm kinh tế khó khăn, mà các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh còn là dòng sản phẩm đắt tiền nên công ty Sâm Vina cũng đã có những chiến lược riêng để kích cầu tiêu dùng, cho ra những sản phẩm nhỏ, lẻ, có giá thấp hơn nhưng vẫn đảm bảo chất lượng để phù hợp với nhiều đối tượng khách hàng. Từ đó thương hiệu Sâm Vina luôn có mặt trong rất nhiều các chương trình xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế, được sự tin tưởng nhiều khách hàng trong và ngoài nước.

Theo số liệu thống kê, tại dãy núi Ngọc Linh có 2 địa phương triển khai trồng và bảo vệ thương hiệu sâm ngọc linh, trong đó tỉnh Kon Tum cũ (nay là tỉnh quảng ngãi) hiện có khoảng 7.570ha sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu khác. Trong đó, sâm Ngọc Linh có diện tích trồng hơn 1.800ha. Còn tại tỉnh Quảng Nam cũ 9nay là TP. Đà Nẵng), nguồn cây giống sâm Ngọc Linh chủ yếu được cung cấp từ 2 đơn vị do Nhà nước quản lý là TT Phát triển sâm Ngọc Linh và dược liệu Quảng Nam và TT Kỹ thuật NN huyện Nam Trà My mỗi năm cung cấp khoảng 270.000 cây giống. Ngoài ra, người dân tại các chốt trồng sâm và doanh nghiệp sản xuất được từ 500 nghìn đến 1 triệu cây giống mỗi năm.

Theo Quyết định số 611/QĐ-TTG của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, mục tiêu chung của chương trình là xây dựng và phát triển sâm Ngọc Linh thành ngành hàng có giá trị kinh tế cao, mang thương hiệu sản phẩm quốc gia. Tập trung đưa sâm Ngọc Linh trở thành cây hàng hóa chủ lực để phát triển kinh tế, góp phần giảm nghèo nhanh, bền vững, ổn định đời sống cho đồng bào dân tộc thiểu số. Công ty TNHH Sâm Vina cũng đặt mục tiêu trở thành thương hiệu sâm Ngọc Linh hàng đầu Việt Nam và vươn ra quốc tế. Sâm Vina sẽ tiếp tục nghiên cứu, phát triển và đưa ra thị trường những sản phẩm sâm Ngọc Linh chất lượng cao, góp phần nâng cao sức khỏe cho người Việt Nam và bạn bè quốc tế. Và biết đâu đấy, từ thánh địa sâm Ngọc Linh này, sẽ trở thành “Cường quốc nhân sâm” như mong muốn của mọi người.