Cần quy định rõ trách nhiệm các doanh nghiệp khai thác mạng xã hội

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, chiều 31/10, Tổ 1 – Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội đã thảo luận về dự thảo Luật An ninh mạng (sửa đổi). Các đại biểu thống nhất cao về sự cần thiết ban hành luật, coi đây là bước đi quan trọng nhằm xây dựng môi trường mạng lành mạnh, nhân văn, vì con người, vì văn hóa Việt Nam, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên số và chuyển đổi số quốc gia.

Hợp nhất hai đạo luật, tạo khung pháp lý đồng bộ cho không gian mạng

Dự thảo Luật An ninh mạng trình Quốc hội tại kỳ họp này gồm 9 chương, 58 điều; trong đó có 30 điều kế thừa Luật An ninh mạng năm 2018, 16 điều kế thừa Luật An toàn thông tin mạng năm 2015, 9 điều hợp nhất và 3 điều mới bổ sung. Việc hợp nhất hai đạo luật được đánh giá là cần thiết để tránh chồng chéo, tạo hành lang pháp lý thống nhất, toàn diện, đồng thời nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu.

Đại biểu Nguyễn Quốc Duyệt, Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội, nhận định: Luật An ninh mạng mới trên cơ sở hợp nhất và sửa đổi sẽ đáp ứng kịp thời yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh chiến lược mới của không gian mạng, nơi mà các cuộc tấn công, xâm nhập và gián điệp mạng đang diễn biến ngày càng tinh vi.

Ông nhấn mạnh: “Không gian mạng hiện nay đã trở thành môi trường tác chiến thứ năm, bên cạnh bốn môi trường tác chiến truyền thống là đất liền, biển, không trung và vũ trụ. Vì vậy, rất cần hành lang pháp lý đủ mạnh để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa trên không gian mạng.”

Theo đại biểu, từ thực tiễn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cho thấy, ranh giới giữa bảo đảm an ninh mạng và tác chiến mạng phục vụ nhiệm vụ quốc phòng đang có điểm giao thoa, liên quan đến nhiều cơ quan như Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Ban Cơ yếu Chính phủ. Do đó, dự luật cần phân định rõ chức năng, thẩm quyền và cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, bảo đảm sự thống nhất trong chỉ huy, tránh chồng chéo trách nhiệm.

Đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Bộ Quốc phòng trong việc thể chế hóa quy định về quản lý nhà nước, thẩm quyền triển khai biện pháp kỹ thuật, cũng như tổ chức chiến lược quốc phòng mạng trong dự thảo luật. Đồng thời, cần quán triệt tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đảm bảo quá trình lập pháp bám sát thực tiễn, có tính kế thừa và phát huy hiệu quả những quy định đã vận hành tốt.

Đảm bảo an ninh dữ liệu – yêu cầu cấp bách trong chuyển đổi số quốc gia

Bên cạnh an ninh mạng, vấn đề bảo vệ dữ liệu cũng được các đại biểu quan tâm đặc biệt. Đại biểu Lê Nhật Thành cho rằng, dữ liệu ngày nay không chỉ dừng ở thông tin cá nhân mà còn bao gồm dữ liệu tổ chức, dữ liệu hệ thống, dữ liệu truyền tải hạ tầng công nghệ và dữ liệu về quyền riêng tư của người dùng. Với thuộc tính đa dạng và giá trị chiến lược như vậy, khi bị chiếm đoạt, khai thác trái phép hoặc tiêu hủy, dữ liệu có thể gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa an ninh quốc gia và trật tự xã hội.

Theo đại biểu, trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia và phát triển hệ sinh thái số, việc bảo đảm an ninh dữ liệu phải được xem là yêu cầu xuyên suốt, không thể tách rời với an ninh mạng. Ông đề nghị bổ sung các quy định cụ thể về an ninh dữ liệu trong dự thảo luật, đồng thời rà soát, đảm bảo sự thống nhất với các dự án luật liên quan đang được Quốc hội xem xét tại cùng kỳ họp, như Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước (sửa đổi), Luật Chuyển đổi số, Luật Trí tuệ nhân tạo và Luật Công nghệ cao.

Việc này nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Mở rộng phạm vi bảo vệ – đưa nông nghiệp và an ninh lương thực vào danh mục trọng yếu

Ở góc nhìn phát triển, đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn Hà Nội) cho rằng, Luật An ninh mạng không chỉ là “lá chắn” bảo vệ thông tin mà còn là “hạ tầng mềm” để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ.

Đại biểu đề xuất bổ sung lĩnh vực nông nghiệp và an ninh lương thực vào danh mục hệ thống thông tin quan trọng quốc gia quy định tại Điều 14 của dự thảo luật. Bà phân tích, trong khi các lĩnh vực năng lượng, tài chính, y tế, giao thông, môi trường đã được liệt kê, thì nông nghiệp – một lĩnh vực đang chuyển đổi số nhanh, ứng dụng công nghệ IoT, AI, vệ tinh và blockchain – vẫn chưa được đưa vào phạm vi bảo vệ đặc biệt.

“Nếu hệ thống dữ liệu nông nghiệp, an ninh lương thực, chuỗi cung ứng nông sản bị tấn công mạng, hậu quả không chỉ là tổn thất kinh tế mà còn ảnh hưởng đến ổn định xã hội và an ninh quốc gia,” – bà nhấn mạnh, đồng thời kiến nghị bổ sung cơ chế thử nghiệm linh hoạt (sandbox) cho các công nghệ mới trong lĩnh vực an ninh mạng trước khi ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật chính thức, giúp Việt Nam vừa bảo vệ tốt, vừa không kìm hãm đổi mới sáng tạo.

Xây dựng văn hóa số – gốc rễ của an ninh mạng bền vững

Ở góc nhìn đạo đức và văn hóa, đại biểu Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm bày tỏ sự đồng tình cao với việc ban hành Luật An ninh mạng (sửa đổi), coi đây là bước đi chiến lược, kịp thời trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia và giá trị con người Việt Nam trên không gian mạng.

Theo Hòa thượng, bảo vệ an ninh mạng không chỉ là cuộc chiến công nghệ với tội phạm mạng, mà còn là hành trình vun đắp giá trị chân – thiện – mỹ, xây dựng môi trường mạng nhân văn, giàu bản sắc dân tộc.

Ông nhấn mạnh: “Luật cần hướng tới mục tiêu tối thượng là bảo vệ con người và văn hóa Việt Nam. Mỗi người dân phải ý thức được trách nhiệm gìn giữ an ninh mạng quốc gia, lan tỏa điều thiện, hạn chế tiêu cực. Khi đó, an ninh mạng mới thực sự trở thành nền tảng cho xã hội an toàn, bền vững.”

Đại biểu cũng đề nghị tăng cường quy định về phòng ngừa, xử lý thông tin sai lệch, xuyên tạc, bảo vệ danh dự, nhân phẩm và dữ liệu cá nhân của công dân, đồng thời quy định rõ trách nhiệm của các doanh nghiệp mạng xã hội, đặc biệt là các nền tảng xuyên biên giới.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh giáo dục văn hóa số, giúp người dân có nhận thức đúng, biết sử dụng mạng để lan tỏa điều tốt, tránh gieo rắc tiêu cực, qua đó tạo sự cân bằng giữa bảo vệ an ninh và bảo đảm quyền tự do ngôn luận, sáng tạo.

Hoàn thiện thể chế – vì một Việt Nam an toàn và chủ động trên không gian số

Qua thảo luận, các đại biểu Đoàn Hà Nội đều thống nhất cao rằng dự thảo Luật An ninh mạng (sửa đổi) không chỉ là sự kế thừa hai đạo luật hiện hành, mà còn là bước hoàn thiện thể chế quan trọng, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia trên không gian mạng, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.

Từ một đạo luật “kép” – hợp nhất và sửa đổi – dự thảo lần này đang hướng tới mục tiêu lớn hơn: xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh, nhân văn và đậm đà bản sắc Việt Nam.

Khi mỗi người dân, mỗi tổ chức đều có ý thức, trách nhiệm trong bảo vệ không gian mạng, cùng với sự điều hành đồng bộ, minh bạch của Nhà nước, Việt Nam sẽ vững vàng hơn trên hành trình xây dựng chủ quyền số, văn hóa số và con người số, góp phần thực hiện khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc