Tổng Bí thư Tô Lâm: Xem xét thành lập sở giao dịch vàng để người dân mua bán

Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương ngày 28/5, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh rằng cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng những năm qua đã có sự điều chỉnh và hoàn thiện tích cực, nhưng vẫn còn chậm đổi mới, chưa đáp ứng được sự phát triển của thị trường và thực tiễn. Ông cho rằng nhà điều hành cần sớm đổi mới và hoàn thiện các cơ chế, chính sách này để phù hợp hơn với tình hình hiện tại.

Về giải pháp, Tổng Bí thư đề nghị hoàn thiện pháp lý, điều chỉnh Nghị định 24/2012 theo hướng thị trường hóa có kiểm soát và lộ trình rõ ràng, nhằm kết nối hiệu quả giữa thị trường trong nước và quốc tế. Ông nhấn mạnh: "Nhà nước vẫn quản lý nhưng cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia, nhằm tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, đa dạng nguồn cung và ổn định giá." Bên cạnh đó, ông cũng yêu cầu mở rộng quyền nhập khẩu vàng có kiểm soát để tăng nguồn cung, giảm chênh lệch giá với thị trường thế giới, đồng thời hạn chế tình trạng buôn lậu qua biên giới.

Tổng Bí thư còn nhấn mạnh cần khuyến khích phát triển thị trường vàng trang sức, từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác và xuất khẩu vàng chất lượng cao. Điều này không chỉ giúp chuyển hóa vàng tích trữ thành sản phẩm có giá trị gia tăng mà còn tạo động lực phát triển ngành chế tác trong nước. Ngoài ra, ông cho rằng cần nghiên cứu phát triển các kênh đầu tư thay thế để huy động vàng trong dân cư, đồng thời xem xét việc thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc cho phép đưa mặt hàng này vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa.

Việc bỏ độc quyền vốn là giải pháp dài hạn và từng được nhiều chuyên gia ủng hộ nhằm mở đường cho cạnh tranh lành mạnh, đa dạng nguồn cung và thu hẹp khoảng cách lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới. Tình trạng độc quyền vàng miếng bắt đầu từ khi Nghị định 24/2012 ra đời, giao Ngân hàng Nhà nước làm đơn vị duy nhất sản xuất vàng miếng và chọn SJC là thương hiệu vàng miếng quốc gia, thay thế 9 thương hiệu trước đó. Cơ chế này cũng yêu cầu các ngân hàng ngừng huy động vàng và đóng cửa các sàn giao dịch vàng.

Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, những bất cập của chính sách này đã bộc lộ rõ. Mạng lưới kinh doanh vàng miếng đã thu hẹp mạnh, từ 12.000 điểm giao dịch xuống còn khoảng 2.600 điểm thuộc 37 ngân hàng và doanh nghiệp. Máy móc sản xuất vàng miếng của SJC bị niêm phong, trong khi Ngân hàng Nhà nước không cấp thêm giấy phép sản xuất hay nhập khẩu nguyên liệu cho doanh nghiệp trong thời gian dài. Tổng Bí thư nhận định, thị trường vàng được quản lý kém linh hoạt và không phù hợp với diễn biến cung cầu thế giới, gây ra nhiều hệ lụy cho nền kinh tế, đặc biệt là tình trạng buôn lậu vàng và chảy máu ngoại tệ ra nước ngoài. "Thị trường còn tồn tại tình trạng độc quyền, không kích thích cạnh tranh và thúc đẩy hoạt động kinh doanh vàng lành mạnh," ông chỉ ra.

Ngoài ra, cơ chế quản lý hiện tại chưa tạo được động lực để huy động các nguồn lực nhàn rỗi trong dân cư cho phát triển kinh tế - xã hội, trong khi người dân vẫn có xu hướng đầu tư nhiều vào vàng. Tổng Bí thư chỉ rõ, cơ quan quản lý cần nghiên cứu áp dụng thuế giao dịch mua bán vàng nhằm nâng cao tính minh bạch, khả năng theo dõi thị trường và hạn chế đầu cơ. Đồng thời, nên xóa bỏ thuế xuất khẩu với vàng trang sức mỹ nghệ để khuyến khích sản xuất và xuất khẩu.

Tổng Bí thư cũng kêu gọi Hiệp hội Kinh doanh vàng phát huy vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý, phối hợp các biện pháp bình ổn thị trường. Ông cho rằng giải pháp căn bản, lâu dài là ổn định kinh tế vĩ mô và củng cố niềm tin vào đồng tiền Việt Nam, từ đó chuyển hóa nguồn lực từ vàng vào phát triển kinh tế.

Bên cạnh đó, ông giao nhiệm vụ cho Đảng ủy Ngân hàng Nhà nước chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan để nghiên cứu, xây dựng và đề xuất các giải pháp cụ thể. Đồng thời, cơ quan quản lý cần sớm xây dựng hệ thống thông tin và dữ liệu về thị trường vàng nhằm tăng tính công khai, minh bạch, hỗ trợ việc thu thuế, quản lý và đánh giá tác động của thị trường vàng đối với tỷ giá, ngoại hối và các kênh đầu tư khác.