'Tăng mức xử phạt hành chính cần tính đến thu nhập người dân'

Quốc hội thảo luận về dự án sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính. Dự luật đề xuất tăng gấp đôi mức phạt hành chính trong một số lĩnh vực tại Hà Nội và khu vực nội thành của 5 thành phố trực thuộc trung ương. Các lĩnh vực này bao gồm giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường, an ninh trật tự - an toàn xã hội, văn hóa, quảng cáo, đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy và an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, mức phạt tối đa không được vượt quá hai lần so với quy định hiện hành.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Phó đoàn Hải Dương) đồng tình rằng cần sự nghiêm minh và răn đe trong xử lý vi phạm hành chính, nhưng cho rằng việc tăng mức phạt cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Theo bà, hiệu quả xử lý vi phạm không chỉ phụ thuộc vào mức phạt mà còn cần chú trọng công tác tuyên truyền pháp luật, đảm bảo tính nghiêm minh, minh bạch trong thi hành và xử lý vi phạm kịp thời, đúng quy định, không có ngoại lệ hay tiêu cực. Mức phạt cần dựa trên những tiêu chí cụ thể, rõ ràng.

Bà Nga nhấn mạnh rằng Chính phủ cần xem xét điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng giai đoạn, đặc biệt là mức thu nhập trung bình của người dân. "Mức phạt cao quá khả năng chi trả của người dân, nhất là người lao động thu nhập thấp, sẽ gây bức xúc, kéo theo hệ lụy người dân trốn tránh, chống đối hoặc nảy sinh tiêu cực trong quá trình xử lý", bà nói.

Vì vậy, bà đề nghị mức phạt cần dựa trên mức độ nguy hiểm, tính chất và hậu quả của từng hành vi. Những hành vi nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, an toàn xã hội, tài sản nhà nước và nhân dân cần bị xử lý nghiêm khắc. Ngược lại, các hành vi vi phạm lần đầu, lỗi vô ý, hậu quả không lớn nên được xử lý theo hướng phù hợp, mang tính giáo dục, răn đe nhưng không gây gánh nặng cho người dân.

Ngoài ra, bà cũng đề xuất tạo điều kiện cho những người không có khả năng chấp hành mức xử phạt tiền quá cao so với thu nhập. Trong một số trường hợp, họ có thể được thay thế một phần mức phạt tiền bằng các hình thức khác như cảnh cáo, buộc khắc phục hậu quả, giáo dục tại cộng đồng hoặc công khai vi phạm.

Đại biểu Nguyễn Tạo (Phó đoàn Lâm Đồng) nêu ví dụ về lĩnh vực giao thông đường bộ, cho rằng việc tăng mức phạt chưa chắc đảm bảo tính khả thi và thuyết phục với cộng đồng. Thay vì tăng phạt tiền, Chính phủ nên áp dụng các hình phạt bổ sung như tước giấy phép, trừ điểm giấy phép hoặc tạm giữ phương tiện. Ông cũng lưu ý rằng việc nâng mức xử phạt cần được tính toán cẩn thận trên cơ sở tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động xã hội và tương quan với thu nhập bình quân đầu người. "Tránh vi phạm trở thành gánh nặng cho cá nhân và gia đình người có hành vi vi phạm hành chính", ông nói.

Giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết định hướng sửa đổi luật lần này là "chỉ sửa đổi bổ sung những quy định thực sự cấp bách". Trọng tâm sửa đổi là các vấn đề liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý vi phạm hành chính và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Theo Bộ trưởng, các nội dung ảnh hưởng lớn đến quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức hoặc thay đổi nguyên tắc đang được triển khai ổn định thì chưa điều chỉnh trong đợt này. Những vấn đề còn ý kiến khác nhau hoặc chưa được đánh giá đầy đủ tác động sẽ tiếp tục được nghiên cứu, tổng kết để đề xuất sửa toàn diện trong thời gian tới.

Về các lĩnh vực nóng như an toàn thực phẩm, chất lượng sản phẩm hay hàng giả, Bộ trưởng cho biết mức phạt hiện nay đã được quy định chi tiết trong các nghị định của Chính phủ, với mức tương đối cao. Ví dụ, trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, mức phạt có thể lên tới bảy lần giá trị hàng hóa vi phạm.

Đối với dữ liệu cá nhân, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đang được soạn thảo và trình Quốc hội, với cách tính và mức phạt khác biệt so với Luật Xử lý vi phạm hành chính. Bộ trưởng cho biết, các cơ quan chức năng có thể phạt tới 10 lần số tiền thu trái pháp luật từ việc mua bán dữ liệu cá nhân hoặc 5% doanh thu liền trước của hành vi chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài.

Quốc hội dự kiến biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính vào ngày 25/6.