Không thể xem vụ xây 'nhầm' nhà ở TP.Hải Phòng là tranh chấp dân sự

Không thể coi là tranh chấp dân sự đơn thuần

Những ngày qua, vụ việc “xây nhầm nhà” trên đất người khác tại TP.Hải Phòng thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Mới đây, gia đình bà Trần Thị Kim Loan – chủ sử dụng hợp pháp thửa đất – đã gửi đơn tố giác tội phạm đối với ông Đỗ Văn Hữu (người xây dựng công trình “nhầm” vị trí) đến cơ quan công an.

Vấn đề đặt ra là: Khi vụ việc đang được tòa án giải quyết theo hướng dân sự, liệu việc tố giác tội phạm có được xử lý hình sự hay không?

Chuyên gia pháp lý nói gì?

Luật sư Đinh Đức Duy, Giám đốc Công ty Luật Minh Nghiêm (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho rằng, hành vi xây dựng nhà trên đất của người khác không thể coi là tranh chấp dân sự đơn thuần.

Căn cứ Điều 105 và 115 Bộ luật Dân sự năm 2015, quyền sử dụng đất được xem là quyền tài sản, được pháp luật công nhận và bảo hộ. Vì vậy, quyền sử dụng đất của bà Loan là hợp pháp, phải được Nhà nước bảo vệ.

Theo luật sư Duy, chính quyền địa phương đã nhiều lần lập biên bản, yêu cầu ông Hữu dừng thi công. Nếu thực sự nhầm lẫn, người vi phạm có thể dừng lại và khắc phục hậu quả, từ đó xem xét là hành vi vô ý. Tuy nhiên, trong trường hợp này, mặc dù bị yêu cầu đình chỉ, ông Hữu vẫn cố tình xây dựng đến khi công trình hoàn thiện. Điều này thể hiện ý thức chủ đích, cố ý vi phạm, coi thường pháp luật.

Tòa án sơ thẩm đã xác định việc ông Hữu xây dựng trên đất của bà Loan là trái pháp luật, buộc tháo dỡ toàn bộ công trình và trả lại đất cho chủ sở hữu hợp pháp.

“Không thể coi đây là tranh chấp dân sự thông thường. Hành vi của ông Hữu không chỉ xâm phạm trực tiếp đến quyền sử dụng đất của bà Loan mà còn ảnh hưởng đến trật tự quản lý đất đai, tạo tiền lệ xấu trong xã hội. Cơ quan chức năng cần xem xét dấu hiệu hình sự”, luật sư Duy nhấn mạnh.

Vụ việc có thể phát sinh trách nhiệm hình sự?

Về việc bà Loan gửi đơn tố giác, luật sư Duy phân tích: Một hành vi có thể vừa phát sinh quan hệ dân sự, vừa có yếu tố hình sự. Tuy nhiên, cơ quan điều tra chỉ khởi tố vụ án khi có dấu hiệu tội phạm theo quy định tại Điều 157 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015.

Trong vụ việc này, cơ quan điều tra cần xác định rõ: Hành vi của ông Hữu có dấu hiệu chiếm đoạt quyền sử dụng đất, hay chỉ là vi phạm quy định về sử dụng đất đai, hoặc thuộc một tội danh khác theo Bộ luật Hình sự 2015.

“Chỉ khi chứng minh được có dấu hiệu tội phạm, cơ quan điều tra mới đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự, nhằm bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người bị xâm hại”, luật sư Duy nhấn mạnh.

Luật gia Đường Hiểu Thanh, Hội Luật gia TP.Hà Nội phân tích, cơ quan điều tra sẽ xem xét vụ việc ở nhiều khía cạnh. Nếu xác định có dấu hiệu hình sự, nguyên đơn (bà Loan) có quyền đề nghị tòa án đình chỉ vụ án dân sự để cơ quan điều tra tiến hành xử lý hình sự.

Ngoài ra, ông Thanh lưu ý cần xem xét trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc để xảy ra vi phạm. Nếu cơ quan chức năng quyết liệt xử lý ngay từ đầu, công trình vi phạm đã không thể hoàn thiện như hiện nay.