Giải pháp nào ứng phó xu hướng người Việt giảm sinh đẻ và già hoá dân số?
Song song với vấn đề mức sinh giảm, Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hoá dân số nhanh. Hai vấn đề duy trì mức sinh và thích ứng với già hoá dân số có liên hệ mật thiết.
Việt Nam đang đối diện hai thách thức dân số lớn: tỷ lệ sinh giảm xuống dưới mức thay thế và tốc độ già hoá dân số tăng nhanh. Trên diễn đàn Quốc hội, các đại biểu đã phân tích những tác động dài hạn tới kinh tế xã hội, đồng thời đề xuất các giải pháp chính sách phù hợp nhằm bảo đảm phát triển bền vững trong tương lai.
Cho ý kiến vào Dự thảo Luật Dân số, Đại biểu Tô Văn Tám, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi cho rằng duy trì mức sinh thay thế không thể chỉ do Nhà nước đảm nhiệm. Đại biểu đề nghị cần huy động sự tham gia của các tổ chức kinh tế, xã hội và cộng đồng doanh nghiệp nhằm hỗ trợ người lao động, đặc biệt là phụ nữ, thực hiện quyền sinh con trong điều kiện thuận lợi. Đại biểu nêu rõ, nhiều phụ nữ có nhu cầu sinh con nhưng lo ngại ảnh hưởng đến thu nhập và cơ hội nghề nghiệp. Việc xây dựng chính sách nghỉ sinh linh hoạt, hỗ trợ tài chính và môi trường làm việc thân thiện sẽ giúp họ yên tâm hơn.
Đồng tình với quan điểm này, Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng nhấn mạnh cần chú trọng phát triển hệ thống dịch vụ chăm sóc trẻ nhỏ. Đại biểu đề xuất tăng đầu tư xây dựng cơ sở trông giữ trẻ từ sáu tháng tuổi, đặc biệt tại các khu công nghiệp và khu đô thị đông lao động nữ. Khi phụ nữ yên tâm gửi con tại cơ sở an toàn và đảm bảo chất lượng, họ có thể quay lại công việc kịp thời, không bị gián đoạn sự nghiệp và vẫn bảo đảm việc nuôi dưỡng trẻ.
Song song với vấn đề mức sinh giảm, Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hoá dân số nhanh. Theo Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh, chính sách thích ứng với già hoá dân số trong dự thảo Luật hiện chủ yếu tập trung vào nhóm người đã cao tuổi. Trong khi đó, Việt Nam đang có thời điểm thuận lợi để chuẩn bị chủ động cho quá trình già hoá. Đại biểu nhấn mạnh rằng việc thích ứng hiệu quả phụ thuộc vào sự chuẩn bị từ sớm về sức khỏe, tài chính và kỹ năng của mỗi người ngay từ thời kỳ trẻ và trung niên. Do đó, cần bổ sung nguyên tắc Nhà nước thúc đẩy sự chuẩn bị chủ động cho tuổi già, hỗ trợ người dân tích lũy đầy đủ về sức khỏe, tài chính và tâm lý trước khi bước vào giai đoạn cao tuổi.
Hai vấn đề duy trì mức sinh và thích ứng với già hoá dân số có liên hệ mật thiết. Duy trì lực lượng lao động trẻ sẽ góp phần giảm gánh nặng an sinh xã hội trong tương lai. Đồng thời, chuẩn bị sớm cho quá trình già hoá giúp nâng cao chất lượng cuộc sống người cao tuổi và bảo đảm sự ổn định của hệ thống kinh tế xã hội.
Để đạt được mục tiêu này, chính sách dân số cần được triển khai đồng bộ, liên ngành, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính và chính quyền địa phương. Việc theo dõi và cập nhật dữ liệu dân số, cơ cấu tuổi và thị trường lao động là cơ sở quan trọng để xây dựng chính sách phù hợp thực tiễn và bền vững dài hạn.
