Đề xuất phát triển dịch vụ công chứng điện tử trực tuyến

Ngày 26/6, Học viện Tư pháp tổ chức Hội thảo khoa học 'Những điểm mới của Luật Công chứng năm 2024'. Hội thảo là diễn đàn khoa học để thảo luận, làm rõ những điểm mới của Luật Công chứng năm 2024, góp phần tuyên truyền, phổ biến những nội dung mới của Luật Công chứng năm 2024. Từ đó, góp phần nâng cao nhận thức, thúc đẩy việc triển khai thực thi hiệu quả Luật Công chứng trong thời gian tới. Hội thảo được tổ chức trực tiếp tại đầu cầu TP. Hà Nội, kết nối trực tuyến với TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành.

Hội thảo khoa học với sự tham dự của: Ông Nguyễn Chí Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam; NGƯT. PGS.TS Nguyễn Minh Hằng, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện Tư pháp; Ông Nguyễn Trường Thiệp, Phó Giám đốc Học viện Tư pháp kiêm Phụ trách Cơ sở tại TP. Hồ Chí Minh; TS. Phạm Thị Thúy Hồng, Trưởng khoa Đào tạo công chứng viên và các chức danh khác; các giảng viên cơ hữu, lãnh đạo các khoa chuyên môn, lãnh đạo các đơn vị của Học viện Tư pháp và các giảng viên thỉnh giảng tại Học viện Tư pháp.

Ngày 26/11/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Công chứng số 46/2024/QH15, góp phần hoàn thiện những quy định pháp luật về lĩnh vực công chứng, Luật này sẽ chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2025. Nhằm chủ động nghiên cứu, tuyên truyền, phổ biến những quy định của Luật Công chứng năm 2024, Giám đốc Học viện Tư pháp đã ban hành Quyết định số 253/QĐ-HVTP ngày 3/2/2025 về việc giao nhiệm vụ tổ chức Hội thảo khoa học 'Những điểm mới của Luật Công chứng năm 2024' và Kế hoạch số 281/KH-HVTP ngày 3/3/2025 về việc tổ chức Hội thảo khoa học 'Những điểm mới của Luật Công chứng năm 2024'.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, NGƯT. PGS.TS Nguyễn Minh Hằng, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện Tư pháp phát biểu chào mừng các đại biểu tham gia Hội thảo và mong muốn những nghiên cứu khoa học tại Hội thảo sẽ bổ sung và hoàn thiện các tài liệu giảng dạy của Khoa Đào tạo Đào tạo công chứng viên và các chức danh khác của Học viện Tư pháp.

Hội thảo đã nghe các đại biểu trình bày một số các tham luận:

Tham luận 'Tổ chức và hoạt động của Phòng công chứng và Văn phòng Công chứng' do ThS. Hồ Thị Bảo Ngọc, Giảng viên cơ hữu Bộ môn Đào tạo công chứng viên và các chức danh khác tại Cơ sở TP. Hồ Chí Minh – Học viện Tư pháp trình bày. Theo ThS. Hồ Thị Bảo Ngọc, việc “Chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của toàn bộ thành viên hợp danh của Văn phòng công chứng” là một quy định hoàn toàn mới, thay thế cho quy định về chuyển nhượng Văn phòng công chứng trong Luật Công chứng năm 2014.

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 29 của Luật Công chứng năm 2014, Văn phòng công chứng được chuyển nhượng cho những Công chứng viên thỏa mãn quy định pháp luật. Tuy nhiên, quy định trên không phù hợp với bản chất pháp lý của loại hình công ty hợp danh. Văn phòng công chứng được tổ chức theo loại hình công ty hợp danh có cơ cấu từ phần vốn góp của các Công chứng viên hợp danh.

Do đó, việc chuyển nhượng văn phòng công chứng chỉ có thể thực hiện trên cơ sở chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của toàn bộ thành viên hợp danh của Văn phòng. Vì thế, quy định tại Điều 30 của Luật Công chứng năm 2024 về chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của thành viên hợp danh của Văn phòng công chứng là phù hợp hơn về bản chất pháp lý”.

Liên quan đến việc bán văn phòng công chứng, Trưởng Văn phòng công chứng vẫn phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của Văn phòng công chứng phát sinh trong thời gian trước ngày chuyển giao Văn phòng công chứng, trừ trường hợp Trưởng Văn phòng công chứng, người mua và chủ nợ có thỏa thuận khác. Nhóm tác giả cho rằng, quy định về trách nhiệm của trưởng văn phòng công chứng sau khi bán Văn phòng công chứng  rõ ràng không hạn chế về thời gian như trường hợp thành viên hợp danh thực hiện việc rút vốn hoặc chuyển nhượng vốn góp đối với Văn phòng công chứng tổ chức theo loại hình công ty hợp danh là chưa phù hợp.

Tham luận 'Phí Công chứng, thù lao công chứng và các chi phí khác' do TS. Hoàng Văn Hữu, Trưởng VPCC Gia Khánh – TP. Hà Nội trình bày. Theo tác giả, “Luật Công chứng năm 2024 có hiệu lực từ 1/7/2025, quy định về phí công chứng tiếp tục được kế thừa và quy định. Tuy nhiên, để phù hợp với tình hình thực tiễn về phí công chứng trong giai đoạn này, trong khi thu nhập GDP bình quân đầu người của nước ta không ngừng tăng cao; tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam phát trung bình 4-6%; chi phí thuê nhà, kho lưu trữ ngày càng tăng; thời gian lưu trữ văn bản công chứng tăng so với Luật Công chứng năm 2014”.

Vì những lý do trên, TS. Hoàng Văn Hữu cho rằng cần sớm có Thông tư sửa đổi, bổ sung tăng mức phí công chứng cho phù hợp với những đòi hỏi thực tế khách quan nêu trên để các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện tốt hơn chức năng dịch vụ công và tăng thu nộp thuế cho ngân sách nhà nước.

Tham luận 'Quy định của Luật Công chứng năm 2024 về công chứng điện tử' do TS. Nguyễn Văn Mích, Công chứng viên, Giảng viên thỉnh giảng Khoa Đào tạo Công chứng viên và các chức danh khác, Học viện Tư pháp. "Thực tiễn cho thấy, công chứng điện tử trực tuyến phát huy hiệu quả chủ yếu trong các giao dịch có sự tham gia của nhiều chủ thể, khi việc thiết lập sự thống nhất ý chí cần được tiến hành đồng thời tại các điểm cầu khác nhau, dưới sự giám sát trực tiếp của Công chứng viên.

Hình thức công chứng này tạo điều kiện thuận lợi để các bên có thể tham gia giao kết từ xa. Đồng thời, vẫn bảo đảm được tính hợp pháp, chính xác và kịp thời trong việc xác lập giao dịch. Ngược lại, đối với các giao dịch đơn phương – vốn phát sinh thuần túy từ ý chí của một chủ thể – thì việc áp dụngcông chứng điện tử trực tuyến là không thực sự cần thiết. Do không tồn tại sự tương tác tức thời giữa các bên nhằm đạt được sự thống nhất ý chí, vốn là điều kiện đặc thù của giao dịch song phương hoặc đa phương.” – TS. Nguyễn Văn Mích phát biểu.

Luật Công chứng năm 2024 đã khẳng định rõ công chứng là dịch vụ công, Nhà nước ủy nhiệm cho Công chứng viên của một tổ chức hành nghề công chứng thực hiện việc chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của giao dịch dân sự bằng văn bản. Trong đó, những giao dịch này luật quy định phải công chứng hoặc luật giao Chính phủ quy định phải công chứng hoặc cá nhân, tổ chức tự nguyện yêu cầu công chứng. Đây là hành vi của người đại diện cho cơ quan công quyền xác nhận và kiểm chứng các giao dịch, đem lại sự an toàn pháp lý cho các quan hệ dân sự, góp phần ngăn chặn những giao dịch bất hợp pháp, phòng ngừa hành vi vi phạm.