Quốc hội đồng ý sửa Luật Xử lý vi phạm hành chính: Những điểm mới quan trọng

Thời hiệu xử phạt được điều chỉnh linh hoạt hơn

Một trong những thay đổi quan trọng nhất là việc điều chỉnh thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính (Điều 6). Luật mới quy định chỉ tăng thời hiệu thêm một năm đối với từng loại vi phạm trong các lĩnh vực hiện hành (từ 1 năm lên 2 năm, và từ 2 năm lên 3 năm). Đặc biệt, việc tăng thời hiệu này được áp dụng cho các hồ sơ do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến. Mục đích là để giải quyết triệt để tình trạng vi phạm hành chính hết thời hiệu sau quá trình tố tụng, nhưng vẫn đảm bảo tính chặt chẽ và tránh tùy tiện trong áp dụng, phản ánh sự thận trọng, kỹ lưỡng của cơ quan lập pháp.

Về việc gửi quyết định xử phạt vi phạm hành chính (Điều 70), Luật mới đã không quy định quá chi tiết các trường hợp quyết định xử phạt được coi là đã giao cho cá nhân, tổ chức bị xử phạt. Thay vào đó, Quốc hội đã giao Chính phủ quy định chi tiết điều này.

Một điểm đáng chú ý khác là việc điều chỉnh thủ tục xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản (Điều 56). Luật mới đã nâng mức tiền tối đa áp dụng thủ tục này lên gấp đôi so với quy định hiện hành: từ 250.000 đồng đối với cá nhân lên 500.000 đồng, và từ 500.000 đồng đối với tổ chức lên 1.000.000 đồng. Việc điều chỉnh này nhằm phù hợp với mức tăng lương tối thiểu và thực tế mức phạt đối với các hành vi vi phạm nhỏ.

Luật cũng có những thay đổi quan trọng về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính (Điều 37a). Cụ thể, chức danh “Chánh Văn phòng Bộ, cơ quan ngang Bộ” đã được bỏ khỏi danh sách có thẩm quyền. Đồng thời, Luật quy định rõ chức danh Trưởng đoàn kiểm tra của Bộ, cơ quan ngang Bộ sẽ có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong thời hạn thực hiện nhiệm vụ kiểm tra. Đáng chú ý, Luật cũng rà soát và bổ sung nhóm chức danh là người thuộc Viện kiểm sát nhân dân có thẩm quyền xử phạt, nhằm đảm bảo tính thống nhất với Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân và tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác xử lý vi phạm.

Đảm bảo nguyên tắc xử lý tang vật, phương tiện vi phạm hành chính

Về việc chuyển tang vật, phương tiện vi phạm hành chính trong vụ việc có dấu hiệu tội phạm (Điều 62), Luật mới bổ sung quy định: “Việc chuyển tang vật, phương tiện vi phạm hành chính liên quan đến hành vi có dấu hiệu tội phạm được thực hiện theo quy định của Chính phủ”.

Bên cạnh đó, Luật cũng rà soát, chỉnh lý các quy định về thủ tục lập hồ sơ đề nghị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính như đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc. Đặc biệt, đối với tang vật, phương tiện có nguy cơ gây cháy nổ, ô nhiễm môi trường hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, bắt buộc phải tiến hành tiêu hủy. Để đảm bảo quyền sở hữu, sử dụng tài sản của tổ chức, cá nhân, Luật đã quy định rõ thời điểm thực hiện các phương án xử lý, theo đó, người có thẩm quyền phải thông báo đầy đủ và chỉ được thực hiện sau thời hạn thông báo lần thứ hai. Mọi hoạt động xử lý tang vật, phương tiện đều phải tuân thủ các nguyên tắc “công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật”.

Hiệu lực thi hành và lộ trình hoàn thiện

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính sẽ chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Về các điều khoản chuyển tiếp, Chính phủ sẽ quy định cụ thể các nguyên tắc, cơ chế áp dụng tạm thời thẩm quyền xử phạt theo các ngành, lĩnh vực trong nghị định quy định chi tiết, cho đến khi các nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực được sửa đổi, bổ sung, phù hợp với Luật mới.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cũng cho biết, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn và báo cáo cấp có thẩm quyền để xuất sửa đổi toàn diện Luật trong thời gian tới đối với những vấn đề còn ý kiến khác nhau hoặc chưa được đánh giá đầy đủ tác động. Đối với những nội dung có thể giải quyết trong Nghị định quy định chi tiết, Chính phủ sẽ tiếp tục tổng hợp, nghiên cứu để quy định cụ thể, đảm bảo phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác xử lý vi phạm hành chính và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp.