Phụ nữ bế con nhỏ bị ép rời khỏi taxi: Taxi có quyền gì ở bến xe?

Theo báo Vietnamnet, sự việc xảy ra vào khoảng 11h ngày 3/8 tại bến xe Thái Nguyên (phường Phan Đình Phùng, TP Thái Nguyên). Đoạn clip cho thấy khi chiếc xe taxi công nghệ đang đón khách theo yêu cầu đặt qua ứng dụng, một nhóm người bất ngờ xuất hiện, chặn đầu xe và tự ý mở cửa. Trong số này, một người đàn ông đội mũ trắng, đeo kính râm đã yêu cầu nữ hành khách đang bế theo con nhỏ rời khỏi xe, đồng thời kéo một cô gái khác đang chuẩn bị lên xe ra ngoài.

Liên quan sự việc, lãnh đạo bến xe Thái Nguyên cho biết đã nắm được thông tin và mời những người liên quan lên làm việc trong sáng 4/8. "Việc này chúng tôi đã mời công an lên làm việc và sẽ làm đến nơi đến chốn, không bao che cho bất kỳ ai", lãnh đạo bến xe khẳng định.

VTC News đưa tin về việc người quản lý một hãng taxi lên tiếng tuyên bố rằng hãng đã ký hợp đồng kinh doanh với bến xe Thái Nguyên và chỉ có hãng này mới có quyền đón khách trong khu vực bến xe. Các hãng xe taxi khác chỉ được phép trả khách và không được đón khách trong bến, nếu muốn đón khách phải ra khu vực ngoài cổng.

Mọi thông tin hiện nay vẫn đang được cơ quan chức năng xác minh làm rõ. Thông tin bến xe Thái Nguyên có cho phép chỉ 1 hãng taxi duy nhất được phép vào bến đón khách hay không vẫn cần được thẩm định và xác nhận. Tuy nhiên qua vụ việc, chúng ta có thể xem xét một số khía cạnh pháp lý liên quan đến hoạt động của taxi ra vào đón khách tại các bến xe.

Bến xe, nhà ga, trường học, bệnh viên,... được xem là những điểm phục vụ lợi ích công cộng và phần nhiều là dịch vụ công. Vậy nhưng từ lâu, một số bến xe, bệnh viện xảy ra trường hợp 1 hãng taxi "độc quyền" và không cho xe khác ra vào đưa đón khách. Không ít cơ sở công cộng này có biển cấm taxi dừng đỗ phía trước cổng. Nếu bên trong chỉ cho 1 hãng taxi vào, đồng nghĩa với việc: những hãng taxi còn lại "hết cửa" đến đây đưa đón khách.

Cũng có trường hợp bến xe ký hợp đồng với những hãng taxi theo một số điều kiện, tiêu chuẩn nhất đinh và bố trí ở khu vực riêng, những hãng còn lại đón trả khách ở khu vực riêng. Tuy nhiên đôi khi taxi không chấp hành đúng khu vực theo yêu cầu của bến và cũng nảy sinh mâu thuẫn.

Vậy xe taxi có quyền gì? Điều 6 Nghị định 158/2024/NĐ-CP quy định như sau về kinh doanh vận tải hành khách bằng xe taxi:

7. Đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe taxi phải thông báo đến Sở Giao thông vận tải nơi cấp Giấy phép kinh doanh vận tải, cơ quan quản lý Thuế (nơi đơn vị kinh doanh vận tải kê khai, nộp thuế) về phương thức tính tiền sử dụng trên xe taxi của đơn vị.

8. Xe taxi được ưu tiên bố trí nơi dừng, đỗ để đón, trả khách tại các bến xe, nhà ga, sân bay, bến cảng, khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở lưu trú du lịch, điểm tham quan du lịch, địa điểm văn hóa, thể thao, trung tâm thương mại; được ưu tiên hoạt động khi tổ chức giao thông tại đô thị.

Hiện nay, hoạt động kinh doanh giữa bến xe và các hãng xe khách, taxi có nhiều quy định, hướng dẫn và nhiều thoả thuận chính sách tuỳ vào tình hình thực tế các địa phương và mô hình phát triển. Việc các hãng taxi được phép vào bến xe có thể được kiểm duyệt dựa theo nhiều yếu tố, cơ sở pháp lý và do cơ quan quản lý nhà nước đánh giá.

Riêng về vấn đề độc quyền trong lĩnh vực kinh doanh thương mại nói chung, có 5 loại hợp đồng độc quyền:

• Hợp đồng đại lý độc quyền theo khu vực, theo tuyến hoặc theo dòng sản phẩm nhất định.
• Hợp đồng dịch vụ độc quyền: Cung cấp dịch vụ cho đối tác hoặc khách hàng nhất định.
• Hợp đồng hợp tác độc quyền với một doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân.
• Hợp đồng độc quyền thương hiệu và tiến hành ký kết với các cá nhân đại diện cho nhãn hàng hoặc thương hiệu.
• Hợp đồng độc quyền vận chuyển áp dụng đối với các mặt hàng của doanh nghiệp theo thỏa thuận của hai bên.

Hợp đồng độc quyền được ký kết nhằm mục đích xác lập vị trí duy nhất trong việc cung cấp chuỗi sản phẩm, dịch vụ cụ thể, nhất định của một cá nhân hoặc tổ chức nào đó. Điều này làm giảm bớt sự cạnh tranh trên thị trường đồng thời góp phần kiểm soát giá cá sản phẩm để tối ưu hóa lợi nhuận.

Các quyền và nghĩa vụ thuộc đại lý được quy định rõ ràng tại Điều 174 và Điều 175 thuộc Luật thương mại 2005. Bên đại lý sẽ được thỏa thuận quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng độc quyền theo các vấn đề dưới đây:

• Thỏa thuận về việc giao kết hợp đồng giữa bên đại lý và bên giao đại lý. Số lượng mà bên giao đại lý có thể là 1 hoặc nhiều hơn phụ thuộc vào chiến lược kinh doanh của từng đơn vị đại lý.
• Thống nhất chi tiết về giá bán hàng hóa cũng như dịch vụ mà đại lý được phép cung ứng cho bên khách hàng.
•  Các quy định cụ thể về thù lao, quyền lợi hay thưởng hoa hồng,… trong quá trình hoạt động kinh doanh, buôn bán của bên đại lý.
• Yêu cầu về việc cần chịu trách nhiệm hoặc liên đới cần chịu trách nhiệm liên quan tới chất lượng hàng hóa, dịch vụ và công tác bảo quản hàng hóa cũng như các sự cố hư hỏng, sai sót phát sinh.

Điều 8, Luật cạnh tranh quy định thoả thuận hạn chế cạnh tranh bao gồm: (1) Thoả thuận ấn định giá hàng hoá, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp; (2) Thoả thuận phân chia thị trường tiêu thụ, nguồn cung cấp hàng hoá, cung ứng dịch vụ; (3) Thoả thuận hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất, mua, bán hàng hoá, dịch vụ; (4) Thoả thuận hạn chế phát triển kỹ thuật, công nghệ, hạn chế đầu tư; (5) Thoả thuận áp đặt cho doanh nghiệp khác điều kiện ký kết hợp đồng mua, bán hàng hoá, dịch vụ hoặc buộc doanh nghiệp khác chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng; (6) Thoả thuận ngăn cản, kìm hãm, không cho doanh nghiệp khác tham gia thị trường hoặc phát triển kinh doanh; (7) Thoả thuận loại bỏ khỏi thị trường những doanh nghiệp không phải là các bên của thoả thuận; (8) Thông đồng để một hoặc các bên của thoả thuận thắng thầu trong việc cung cấp hàng hoá, cung ứng dịch vụ.

Tiếp đó, Điều 9, Luật cạnh tranh quy định: (1) Cấm các thỏa thuận hạn chế cạnh tranh quy định tại các khoản 6, 7 và 8 Điều 8 của Luật này; (2) Cấm các thoả thuận hạn chế cạnh tranh quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 của Điều 8 của Luật này khi các bên tham gia thoả thuận có thị phần kết hợp trên thị trường liên quan từ 30% trở lên.