Côn Đảo và câu chuyện về 500 tấm ảnh Bác Hồ trong ngày giải phóng

Những bức tường đá lạnh lẽo của các nhà tù như Phú Hải, Phú Sơn, Chuồng Cọp, Chuồng Bò... đã chứng kiến vô vàn tội ác. Quân xâm lược không từ bất kỳ thủ đoạn nào: từ khủng bố tàn bạo, đày ải trường kỳ, đánh đập vô nhân đạo, bỏ đói, bỏ khát đến việc sử dụng những cực hình dã man nhất, vượt quá sức chịu đựng của con người. Chúng biến những người tù cách mạng thành những bóng ma vật vờ, sống không bằng chết, gánh chịu những đau đớn về thể xác lẫn tinh thần, giày vò đến tận xương tủy, thần kinh, khiến họ chết dần chết mòn, từng phần cơ thể lụi tàn trong chốn ngục tù tăm tối.

Thế nhưng, giữa chốn "địa ngục trần gian" ấy, tinh thần bất khuất, lòng trung thành tuyệt đối với Đảng và Tổ quốc của những người tù Côn Đảo vẫn ngời sáng. Họ dũng cảm đối mặt với kẻ thù, kiên cường chịu đựng những trận hành hạ thể xác triền miên. Trong cảnh lao tù khắc nghiệt, họ vẫn âm thầm nuôi dưỡng, rèn luyện ý chí đấu tranh, hun đúc một tinh thần bất diệt: "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh" và một niềm tin sắt son vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, vào ngày đất nước thống nhất.

Những ngày cuối tháng 4 năm 1975, khi Sài Gòn rung chuyển bởi những đợt tiến công như vũ bão của quân giải phóng, sự im lặng bao trùm nhà tù Côn Đảo càng trở nên căng thẳng. Tuy nhiên, bên ngoài song sắt, bầu trời Côn Đảo lại chứng kiến sự hỗn loạn của những chuyến bay di tản. Lãnh đạo tại chỗ của địch đã nhận ra sự sụp đổ không thể tránh khỏi.

Sáng ngày 30 tháng 4 năm 1975, ban đầu địch còn mưu tính canh giữ các nhà tù nghiêm ngặt, thậm chí có âm mưu thủ tiêu toàn bộ tù chính trị bằng lựu đạn vào giờ phút cuối cùng. 

Vào lúc 23 giờ ngày 30 tháng 4 năm 1975, lính gác tại phòng 24 khu H đã mở cửa và báo tin chính quyền Dương Văn Minh đã đầu hàng, trao trả chính quyền về tay Cách mạng. Lúc này, các đồng chí tù chính trị trong khu H đã nhanh chóng nhận định tình hình, có thể Sài Gòn đã được giải phóng. Tuy nhiên, họ vẫn thận trọng, đề phòng đây có thể là một âm mưu thâm độc của địch.

Khi chắc chắn Sài Gòn đã hoàn toàn giải phóng, những người tù chính trị vỡ òa trong niềm vui sướng tột độ. Họ nhanh chóng loan báo tin chiến thắng đến các phân trại khác. Tiếng reo hò hân hoan vang vọng khắp Côn Đảo. Bắt đầu từ khu H, đến 3 giờ sáng ngày 1 tháng 5 năm 1975, cả tám khu của trại VII hoàn toàn được giải phóng.

Ngay lập tức, những người tù chính trị đã quyết định thành lập Đảo ủy lâm thời gồm bảy đồng chí để lãnh đạo cuộc nổi dậy, với đồng chí Trịnh Văn Tư làm Bí thư. Chính quyền cách mạng lâm thời được thành lập để quản lý và giải quyết mọi công việc trên đảo trong giai đoạn lịch sử mới.

Đảo ủy lâm thời đã nhanh chóng tổ chức lực lượng tù chính trị từ trại VII tiến hành giải phóng các trại giam còn lại. Đến rạng sáng ngày 1 tháng 5 năm 1975, tù nhân tại các trại I, IV, V, rồi các trại II, III, VIII và khu biệt giam Chuồng Bò cũng lần lượt được mở cửa, hoàn toàn được giải phóng khỏi xiềng xích của kẻ thù.

Đến 8 giờ sáng ngày 1 tháng 5 năm 1975, thị trấn Côn Đảo đã hoàn toàn thuộc về chính quyền cách mạng. Vào lúc 10 giờ sáng cùng ngày, Đài truyền thanh Côn Đảo đã phát sóng bản tin lịch sử, chính thức tuyên bố Côn Đảo hoàn toàn giải phóng.

Ngày 2 tháng 5 năm 1975, một đài vô tuyến điện bị hư hỏng trước đó đã được hồi phục và phát sóng bức điện đầu tiên từ Côn Đảo vào đất liền. Đến 15 giờ cùng ngày, liên lạc đã được thiết lập thành công với Thành ủy Sài Gòn - Gia Định.

Trong cuộc liên lạc lịch sử ấy, khi được hỏi về những nhu cầu cấp thiết của Côn Đảo, đại diện Đảo ủy lâm thời đã xúc động nghẹn ngào thốt lên: “Chúng tôi cần ảnh Bác Hồ!”

Rạng sáng ngày 4 tháng 5 năm 1975, những con tàu Hải quân từ đất liền đã cập bến Côn Đảo, mang theo 500 tấm ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những người tù, những chiến sĩ cách mạng vừa mới ngày hôm trước còn phải chịu đựng cảnh địa ngục trần gian, nay đã trở thành những người tự do. Họ đón nhận những tấm ảnh Bác với niềm xúc động vô bờ, rước ảnh Bác và cờ giải phóng về từng phân trại. Vô vàn giọt nước mắt đã rơi, những giọt nước mắt của niềm vui chiến thắng, của sự đoàn tụ non sông, của niềm hạnh phúc vô biên khi ước nguyện được nhìn thấy hình ảnh Bác Hồ đã trở thành hiện thực.

Sự kiện Côn Đảo và 500 tấm ảnh Bác Hồ trong ngày giải phóng là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh tinh thần, ý chí kiên cường và lòng trung thành tuyệt đối của những người cộng sản Việt Nam đối với Đảng, với Bác Hồ và với sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đó là một biểu tượng cao đẹp của khát vọng độc lập, tự do và niềm tin tất thắng của một dân tộc anh hùng.