Câu chuyện nữ trưởng bản Tà Lao như một huyền thoại núi rừng

Người “cầm cương” ở Tà Lao

Bản Tà Lao (xã Đakrông, Quảng Trị) dù là vùng núi xa xôi hẻo lánh nhưng bây không còn những mái nhà sàn dột nát nằm giữa hoang vu núi rừng như cách đây mấy chục năm. Thay vào đó là nhiều ngôi nhà sàn khang trang mọc lên bên những cánh rừng trồng, nương rẫy trồng sắn, những ruộng lúa nước chín vàng, những rừng chuối mướt xanh no ấm. Công sức ấy là nhờ sự kết hợp giữ các chính sách của đảng và nhà nước, sự tự lực vươn lên của bà con Vân Kiều, Pa Kô và cả sự tận tình của nữ trưởng bản Hồ Thị Men.

Sinh ra trong gia đình 4 người con, Men là út. Học hết lớp 10, nhà nghèo khó nên Men nghỉ học. Nhưng với bản tính ham học, sau này Men đã tiếp tục quay lại học bổ túc văn hóa cho hết cấp 3. Rồi nỗ lực phấn đấu và được kết nạp Đảng từ nhiều năm trước. Chị Men là một trong 500 học viên đầu tiên của dự án 500 cô đỡ thôn bản người dân tộc do Bệnh viện Từ Dũ mở từ tháng 9/2005-1/2006. Năng động, tận tình, lại có cái chữ Bác Hồ dẫn lối, Hồ Thị Men dẫu không nhiều tuổi bằng các già làng trưởng bản khác nhưng lại được tín nhiệm bầu làm trưởng bản Tà Lao.

Phụ nữ Vân Kiều, Pa Kô làm cán bộ đã ít, còn làm trưởng bản như Men thì dường như là “của hiếm” chỉ đếm trên đầu ngón tay. Sinh ra ở đất này, uống nước con suối A Lao, ăn cơm ăn sắn Tà Lao thì phải cố gắng nỗ lực hết sức mình mới trôi tròn công việc, mới mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho bà con dân bản. Men nghĩ thế rồi tận lực, tận hiến cho Tà Lao này. Men tìm đến các bậc cao niên có uy tín, các cán bộ thôn xã để nhờ hướng dẫn. Những chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước có liên quan đến đời sống của dân bản được Men hiểu, nắm bắt bằng được mới thôi. Có hiểu đúng thì mới truyền đạt lại cho bà con hiểu được để làm theo, làm đúng. Cẩn trọng và nhiệt tình, cùng với sự mềm dẻo “mưa dầm thấm đất” bà con dần dần lắng nghe chị nói và làm theo. Hàng trăm sự vụ lớn nhỏ ở bản Tà Lao mà chị Men trực tiếp giải quyết từ ngày đảm nhận chức trưởng bản càng khiến đồng bào tin tưởng.

Được đi học, rồi đảm nhận vai trò cô đỡ thôn bản, Men đã thành công trong việc hạn chế tăng dân số ở bản Tà Lao, giảm hẳn việc sinh con ngoài ý muốn, đảm bảo sức khỏe cho gia đình để tập trung lo cho đời sống kinh tế. Men lặn lội đến từng nhà trong bản để tuyên truyền, vận động, phân tích hết mọi lẽ thiệt hơn, từ đó mọi người cũng hiểu ra. Để đồng bào phát triển kinh tế, Men là cán bộ phải làm gương để bà con noi theo. Chị cùng chồng xây dựng mô hình trang trại với 3 ha trồng rừng, 1 ha trồng sắn và đào 4 sào hồ nuôi cá nước ngọt cho thu nhập từ 70 - 80 triệu đồng mỗi năm. Đây cũng là nơi để người dân bản Tà Lao cũng như nhiều bản làng khác tìm đến học hỏi kinh nghiệm, cách làm giàu.

Cứ thế, từng người từng hộ học hỏi rồi nhân rộng mô hình phát triển kinh tế. Bây giờ Tà Lao có 88 hộ thì chiếm đến 30 - 40% là hộ khá, hộ giàu nhờ trồng rừng và chăn nuôi, trồng trọt mang lại hiệu quả kinh tế cao. Nếu như trước đây, số hộ đủ ăn chỉ đếm trên đầu ngón tay thì nay đã có nhiều hộ có thu nhập hàng chục, hàng trăm triệu đồng nhờ xây dựng mô hình VACR. Như gia đình anh Hồ La Vươi, Hồ La Hai, Hồ Văn Dũng, Lê Xuân Hải trồng hàng chục ha rừng, chăn nuôi trâu, bò, dê, lợn…với thu nhập từ 200 - 400 triệu đồng/năm.

Giữ màu xanh cho đồng bào

Vừa là cô đỡ thôn bản, vừa là trưởng bản, Phó Bí thư chi bộ thôn Tà Lao, Trưởng Ban công tác Mặt trận thôn nên được nhiều người tin tưởng, Men còn là thành viên năng động, cốt cán của Tổ bảo vệ rừng rộng đồng (BVRCĐ) thôn Tà Lao từ năm 2019. Là phụ nữ nhưng phải băng rừng, trèo đèo, lội suối để đến từng cánh rừng, chưa kể quá trình đi còn gặp nhiều nguy hiểm khác nhưng Men đều vượt qua để hoàn thành nhiệm vụ. Tổ BVRCĐ thôn Tà Lao được giao khoán gần 1.150 ha ở nhiều tiểu khu khác nhau, do đó việc tuần tra, kiểm soát phải được thực hiện thường xuyên. Mỗi đợt tuần rừng phải xuất phát từ tờ mờ sáng, đi rừng hàng chục cây số với nhiều khúc quanh co, cheo leo, có đoạn phải vượt núi hiểm trở mới tiếp cận được. Công việc đòi hỏi phải có sức khỏe, sự kiên trì và kinh nghiệm đi rừng.

Dù vất vả và nhiều nguy hiểm nhưng vì nhiệm vụ, những người giữ rừng phải cố gắng hoàn thành, mong sao giữ được màu xanh của rừng cho mai sau. Hơn 7 năm gắn bó với nghề “giữ rừng”, Men bằng tinh thần trách nhiệm của mình đã luôn động viên các thành viên trong nhóm thực hiện tốt việc tuần tra, bảo vệ màu xanh của rừng. Không những là người trực tiếp giữ rừng, mà Men còn làm tốt công tác tuyên truyền, từng thuyết phục thành công rất nhiều đối tượng có ý định khai thác rừng trái phép, đặt bẫy chim, thú để không phá rừng.

Trong 12 thành viên của Tổ BVRCĐ thôn Tà Lao thì có tới 7 nam giới và 3 nữ đều là người đồng bào dân tộc thiểu số, chị Men là tổ trưởng. Chị Lê Thị Hải Tăng hay chị Hồ Thị Thế (37 tuổi) cùng tổ với chị Hồ Thị Men chia sẻ: “Người Vân Kiều sinh ra và lớn lên đều gắn bó với rừng, giờ sống chung bên những cánh rừng thì phải biết giữ gìn chúng để bảo vệ cuộc sống cộng đồng. Không những thế, chúng tôi thường xuyên hướng dẫn, bắt tay chỉ việc để bà con biết cách trồng, chăm sóc rừng đúng kỹ thuật, để cây sinh trưởng tốt, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn”.

Không chỉ Tổ BVRCĐ thôn Tà Lao, mà bà con Vân Kiều ở huyện Đak rông cũng đã tham gia các nhóm hộ, tổ BVRCĐ để chung tay cùng Ban Quản lý (BQL) Khu BTTN Đak rông giữ màu xanh cho gần 37.500 ha rừng các loại. Chị Hồ Thị Thương, nguyên Chủ tịch Hội LHPN xã cho biết, chị Men là trưởng bản, tổ trưởng Tổ BVRCĐ thôn Tà Lao là tấm gương sáng cho phụ nữ Vân Kiều, Pa Cô ở địa phương noi theo. Không chỉ giúp người dân bản phát triển kinh tế, chăm sóc sức khỏe mà còn là người “cầm cương” cho nhiều phong trào ở bản Tà Lao.

Ba người con chị Men đều đang đi học, trong đó có người đang học đại học tại Huế. Ngôi nhà sàn của vợ chồng chị Men ngập tràn bằng khen của các cơ quan huyện, xã tặng người phụ nữ này.