Cả nước sẽ còn 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương
Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII đã thống nhất phương án giảm số đơn vị hành chính cấp tỉnh từ 63 xuống còn 34, bao gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Đây là bước đi chiến lược nhằm tổ chức lại bộ máy hành chính gọn nhẹ, hiệu quả.
Trong bài phát biểu bế mạc hội nghị chiều 12/4, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh rằng việc sắp xếp này được thực hiện dựa trên tinh thần "khoa học, đột phá, sáng tạo, bám sát thực tiễn và có tầm nhìn 100 năm". Theo ông, việc tái tổ chức không chỉ mở rộng không gian phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội mà còn giúp xây dựng chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu quả, gần gũi hơn với người dân, phù hợp với yêu cầu quản trị hiện đại.
Tổng Bí thư khẳng định: "Nhiều đồng chí băn khoăn vấn đề sắp xếp nhân sự khi sáp nhập, hợp nhất và sắp xếp nhân sự Đại hội. Các cơ quan Trung ương sẽ có hướng dẫn cụ thể về tiêu chí, tiêu chuẩn. Tôi đề nghị phải lấy tiêu chuẩn cao nhất là vì yêu cầu công việc, sau đó mới đến các tiêu chí khác". Ông yêu cầu các Ban Thường vụ cấp tỉnh, đặc biệt là những địa phương thực hiện việc sáp nhập, phải thảo luận kỹ lưỡng để đạt sự đồng thuận cao, nhất là trong việc bố trí nhân sự lãnh đạo các cơ quan sau sáp nhập. Những vấn đề chưa được thống nhất sẽ do Ủy viên Bộ Chính trị hoặc Ban Bí thư phụ trách từng địa bàn trực tiếp hướng dẫn.
Chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương
Theo nghị quyết thống nhất tại hội nghị, chính quyền địa phương sẽ được tổ chức lại theo mô hình hai cấp: cấp tỉnh (bao gồm tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp xã (xã, phường, đặc khu). Cấp huyện sẽ chấm dứt hoạt động sau khi sửa đổi Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, dự kiến hoàn tất vào năm 2025.
Việc tổ chức lại này cũng đi kèm với kế hoạch giảm từ 60-70% số lượng đơn vị hành chính cấp xã hiện nay. Trung ương đồng ý chủ trương thành lập tổ chức đảng ở hai cấp hành chính mới, đồng thời giải thể các đảng bộ cấp huyện. Theo đó, cấp tỉnh sẽ vừa thực hiện các chính sách từ Trung ương, vừa ban hành các chính sách phù hợp với tình hình địa phương, đồng thời trực tiếp quản lý hoạt động của cấp xã. Trong khi đó, cấp xã sẽ được trao thêm thẩm quyền, tập trung thực hiện chính sách từ Trung ương và cấp tỉnh, đồng thời đủ năng lực ban hành văn bản quy phạm pháp luật để tổ chức thi hành pháp luật tại địa phương.
Sáp nhập các tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng
Cùng với việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính, Trung ương cũng thống nhất tinh gọn bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng ở mọi cấp. Các cơ quan này sẽ được hợp nhất để hoạt động hiệu quả hơn, đồng thời sẽ kết thúc hoạt động của công đoàn viên chức và công đoàn lực lượng vũ trang. Việc đóng góp công đoàn phí của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động cũng sẽ được giảm.
Ban Chấp hành Trung ương yêu cầu hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan trước ngày 30/6 để đảm bảo các quy định mới có hiệu lực từ 1/7. Trong thời gian chuyển tiếp, các cơ quan liên quan cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo hoạt động không bị gián đoạn, phù hợp với lộ trình sắp xếp, sáp nhập.
Theo dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 11 địa phương sẽ giữ nguyên hiện trạng, bao gồm Hà Nội, Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. 52 địa phương còn lại sẽ thực hiện việc sáp nhập. Các thành phố trực thuộc Trung ương giữ nguyên hiện trạng là TP HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ.
Một số phương án sáp nhập đang được xem xét kỹ lưỡng, chẳng hạn Đà Nẵng với Quảng Nam, Bắc Giang với Bắc Ninh, Hải Phòng với Hải Dương, hay Lào Cai với Yên Bái. Sau khi Trung ương thông qua, Chính phủ và các địa phương sẽ xây dựng phương án chi tiết, bao gồm tên gọi và địa điểm trung tâm hành chính mới, để trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 5-6.
Việc tái tổ chức bộ máy lần này phản ánh một tầm nhìn chiến lược nhằm tạo ra sự đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống nhân dân.
