Sắp áp dụng hình thức công chứng online trên toàn quốc
Từ ngày 01/7/2025, công chứng online chính thức áp dụng trên cả nước theo Luật Công chứng 2024, đánh dấu bước tiến lớn khi cho phép thực hiện công chứng điện tử trực tiếp hoặc trực tuyến, tạo thuận lợi cho các giao dịch của người dân ở xa.
Theo khoản 1 Điều 65 Luật Công chứng 2024, công chứng điện tử được chia thành hai hình thức là công chứng trực tiếp và công chứng trực tuyến. Công chứng điện tử trực tiếp yêu cầu người yêu cầu công chứng có mặt để thực hiện giao dịch trước sự chứng kiến của công chứng viên. Sau đó, công chứng viên cùng tổ chức hành nghề công chứng sẽ sử dụng chữ ký số để tạo ra văn bản công chứng điện tử. Trong khi đó, công chứng điện tử trực tuyến cho phép các bên không cần có mặt tại cùng một địa điểm. Giao kết được thực hiện thông qua phương tiện trực tuyến dưới sự chứng kiến trực tiếp của công chứng viên, và văn bản công chứng cũng được ký bằng chữ ký số.
Hiện tại, theo quy định tại khoản 1 Điều 48 Luật Công chứng 2014, người yêu cầu công chứng và các bên tham gia hợp đồng hoặc giao dịch phải ký trực tiếp trước mặt công chứng viên, nên chưa thể thực hiện công chứng online. Quy định hiện hành chỉ có một trường hợp ngoại lệ là đối với tổ chức tín dụng hoặc doanh nghiệp đã đăng ký mẫu chữ ký tại tổ chức hành nghề công chứng. Trong trường hợp này, người yêu cầu công chứng có thể ký trước vào hợp đồng hoặc giao dịch. Công chứng viên sau đó sẽ đối chiếu chữ ký trong hợp đồng với mẫu chữ ký đã đăng ký trước khi thực hiện công chứng.
Với thay đổi từ ngày 01/7/2025, các bên tham gia giao dịch sẽ không cần có mặt tại cùng một địa điểm mà vẫn có thể thực hiện công chứng thông qua phương tiện trực tuyến. Quy định này tạo ra sự linh hoạt và hiện đại hóa quy trình công chứng, đáp ứng nhu cầu trong bối cảnh giao dịch điện tử ngày càng phát triển.
Quy định về văn bản công chứng từ ngày 01/7/2025
Luật Công chứng 2024 cũng cập nhật các quy định liên quan đến văn bản công chứng, đặc biệt là văn bản công chứng điện tử. Theo Điều 64 Luật Công chứng 2024, văn bản công chứng điện tử là một dạng chứng thư điện tử được lập theo các nguyên tắc về giao dịch điện tử. Văn bản này có giá trị thi hành đối với các bên liên quan và là cơ sở để thực hiện các thủ tục tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Giá trị của văn bản công chứng điện tử cũng tương tự như văn bản công chứng truyền thống. Những tình tiết, sự kiện trong văn bản không cần chứng minh, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên bố vô hiệu. Văn bản công chứng điện tử có hiệu lực từ thời điểm được ký bằng chữ ký số của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng. Ngoài ra, giá trị pháp lý của văn bản công chứng điện tử được đảm bảo theo các quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 6 Luật Công chứng 2024.
Điểm đáng chú ý là việc chuyển đổi giữa văn bản công chứng điện tử và văn bản giấy sẽ được thực hiện theo quy định pháp luật về giao dịch điện tử. Nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện của pháp luật, văn bản được chuyển đổi sẽ có giá trị như bản gốc. Tuy nhiên, đối với những văn bản mà pháp luật yêu cầu chỉ tồn tại dưới một hình thức duy nhất, việc chuyển đổi sẽ không được thực hiện.
Như vậy, từ ngày 01/7/2025, công chứng online không chỉ mang lại sự tiện lợi mà còn đảm bảo giá trị pháp lý đầy đủ, đánh dấu một bước tiến lớn trong hiện đại hóa lĩnh vực công chứng tại Việt Nam.
