Đề nghị xây dựng bảng lương và chế độ phụ cấp mới cho ngành y

Ngày 2/12, Quốc hội thảo luận tại hội trường góp ý về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. 

Góp ý về nội dung tại Điều 3 dự thảo Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ sự đồng thuận với quy định xếp lương bác sĩ từ bậc 2 và mức phụ cấp ưu đãi nghề 100% đối với các lĩnh vực mang tính đặc thù.

Tuy vậy, ông đề nghị Ban soạn thảo cần xem xét bổ sung phụ cấp trách nhiệm nghề nghiệp dựa trên vị trí công tác thay vì chỉ căn cứ chuyên ngành. Lý do được đại biểu nêu rõ là tại tuyến y tế cơ sở cũng như ở các đơn vị hồi sức, chống độc, cường độ trực, áp lực công việc và rủi ro nghề nghiệp đều ở mức rất cao. Nếu không có phụ cấp trách nhiệm phù hợp thì khó bảo đảm duy trì và tạo động lực nghề nghiệp lâu dài. Đại biểu cho rằng đây là yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực y tế, vốn đang là thách thức lớn nhất của ngành.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Trần Kim Yến, đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh, đánh giá quy định xếp lương bác sĩ từ bậc hai tuy giúp cải thiện thu nhập ban đầu nhưng không giải quyết gốc rễ tình trạng thu nhập thấp. Đại biểu dẫn chứng hàng loạt bất cập trong chế độ tiền lương và phụ cấp thời gian qua để nhấn mạnh quan điểm này. Thực tiễn cho thấy nhân viên y tế nghỉ việc với số lượng lớn, khoảng cách thu nhập giữa khu vực công và tư ngày càng giãn rộng; bác sĩ phải đối diện với rủi ro nghề nghiệp cao nhưng mức thu nhập lại không tương xứng, khiến giải pháp nâng bậc lương ban đầu khó đủ sức giữ chân nguồn nhân lực chất lượng trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.

Đại biểu cũng chỉ ra rằng phụ cấp ưu đãi nghề 100% hiện mới áp dụng cho một số chuyên khoa đặc thù, trong khi các lĩnh vực có mức nguy hiểm tương đương như cấp cứu, hồi sức chống độc, truyền nhiễm, chống dịch, xét nghiệm lại chưa được hưởng. Điều này có nguy cơ tạo ra sự bất bình đẳng giữa các khoa, giảm động lực cho những người làm việc trong môi trường áp lực cao. Đối với y tế cơ sở và y tế dự phòng, phụ cấp hiện tại bị đánh giá là quá thấp, không đủ hấp dẫn để thu hút và giữ bác sĩ tại tuyến xã. Việc thiếu 8.000 bác sĩ, chỉ đạt 42% nhu cầu trong khi đội ngũ này gánh nhiệm vụ kép dự phòng và điều trị, cho thấy mức phụ cấp hiện hành không tương xứng với khối lượng và rủi ro công việc.

Đại biểu lưu ý thêm rằng Điều 3 dự thảo Nghị quyết vẫn chưa đề cập đến cơ chế bảo vệ nhân viên y tế trước các tình huống bạo hành, trách nhiệm pháp lý nặng nề hay áp lực do thiếu nhân sự, cũng chưa nói đến chính sách bảo đảm thu nhập tăng thêm trong bối cảnh nhiều đơn vị tự chủ tài chính gặp khó và việc thanh toán bảo hiểm y tế còn chậm, khiến động lực làm việc của đội ngũ y tế bị suy giảm nghiêm trọng.

Từ những bất cập được nêu, đại biểu Trần Kim Yến kiến nghị hoàn thiện Điều 3 theo hướng xây dựng bảng lương đặc thù ngành y tế, gắn với yếu tố rủi ro, chất lượng và thâm niên, đồng thời áp dụng phụ cấp theo vị trí việc làm thay vì trả theo bằng cấp. Bà cũng đề nghị mở rộng phụ cấp ưu đãi nghề 100% cho các vị trí có nguy cơ cao như hồi sức chống độc, truyền nhiễm, chống dịch, cấp cứu, xét nghiệm nhằm bảo đảm công bằng giữa các chuyên khoa có mức nguy hiểm tương đương. Một nội dung khác được đại biểu nhấn mạnh là nâng phụ cấp y tế cơ sở và dự phòng lên mức 100% thống nhất trên toàn quốc, xem đây là ưu tiên đặc biệt; đối với vùng khó khăn có thể cộng thêm phụ cấp thu hút từ 30% đến 50%. Đại biểu đồng thời đề xuất bổ sung các cơ chế bảo vệ nhân viên y tế như bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp bắt buộc, hỗ trợ pháp lý, bảo vệ an toàn và hỗ trợ tâm lý cho các khoa có áp lực cao. Ngoài ra, việc bảo đảm nguồn chi phụ cấp từ ngân sách, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ của bệnh viện, cùng với yêu cầu bảo hiểm y tế phải thanh toán đúng hạn để đảm bảo thu nhập tăng thêm cũng được đại biểu nhấn mạnh.

Giải trình những vấn đề được đại biểu nêu, Bộ trưởng Y tế, Đào Hồng Lan cho biết chính sách đối với nhân viên y tế thời gian qua còn nhiều khó khăn. Trong quá trình xây dựng Nghị quyết 72, Bộ Chính trị đã cho phép lựa chọn một số đối tượng và các mức để bảo đảm tăng dần chế độ phụ cấp cho nhân viên y tế. Bộ trưởng nêu rõ: “Bên cạnh việc triển khai này, còn có những nhiệm vụ thường xuyên. Ví dụ, hiện nay Bộ Y tế cũng đang trình Chính phủ liên quan đến việc xây dựng Nghị định về chế độ đặc thù, như chế độ phụ cấp trực, các chế độ phụ cấp khác đối với nhân viên y tế thôn bản. Điều này thuộc thẩm quyền của Chính phủ và hiện nay Nghị định đang được trình lên Chính phủ. Có những việc cần phải đưa vào nghị quyết 72 để hướng dẫn tiếp theo tinh thần của Nghị quyết, và có những việc là việc thường xuyên thì Bộ Y tế đang làm”.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh việc tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách vừa theo định hướng của Nghị quyết 72, vừa theo chức năng quản lý nhà nước thường xuyên, nhằm từng bước cải thiện điều kiện làm việc, thu nhập và bảo vệ đội ngũ nhân viên y tế – lực lượng nòng cốt trong hệ thống chăm sóc sức khỏe nhân dân.