Báo chí cách mạng Việt Nam: 100 năm đồng hành cùng dân tộc trong kỷ nguyên mới

Nhắc lại lời của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Kỷ nguyên mới cũng đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới, cao hơn đối với báo chí cách mạng, đòi hỏi báo chí cũng phải phát triển tương xứng, vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm với nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại”, Bộ trưởng chia sẻ tầm nhìn và giải pháp để báo chí Việt Nam phát triển vững mạnh trong kỷ nguyên số.

Ngòi bút tiên phong trong dòng chảy lịch sử

Trong cuộc trò chuyện, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định, hành trình 100 năm qua, báo chí luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt từ Đảng và Nhà nước. Ông nhắc lại: “Tại Hội thảo khoa học quốc gia ‘100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam đồng hành cùng sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc’, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các nhà khoa học đã đánh giá cao những đóng góp to lớn của báo chí cách mạng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kiến thiết và phát triển đất nước”.

Ngay từ những ngày đầu thành lập, dưới sự dẫn dắt của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, các tờ báo như Thanh Niên, Tranh Đấu, Độc Lập, Cứu Quốc... đã tích cực tuyên truyền, giáo dục và vận động cách mạng, góp phần quan trọng vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, đặt nền tảng tư tưởng chính trị cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân.

Trong thời kỳ đổi mới, báo chí tiếp tục đóng vai trò tiên phong, định hướng cải cách thể chế và mở đường cho các đột phá trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Từ vai trò là tiếng nói chính trị, tư tưởng của Đảng, báo chí đã dần phát triển thành một phần quan trọng của các ngành công nghiệp văn hóa, ngày càng chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.

Bộ trưởng nhấn mạnh: "Trong chặng đường vẻ vang đó, chúng ta không thể quên sự hy sinh của những nhà báo đã ngã xuống vì độc lập, tự do của dân tộc. Những đóng góp ấy là một phần không thể nào quên của lịch sử báo chí nước nhà".

Thách thức và cơ hội trong quản lý báo chí thời hiện đại

Đánh giá về công tác quản lý nhà nước, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, sự ra đời của Luật Báo chí năm 2016 là một bước ngoặt lớn, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để quản lý và phát triển báo chí. Chính phủ và các Bộ đã ban hành hơn 31 văn bản quy phạm pháp luật nhằm giữ định hướng chính trị, nâng cao chất lượng và huy động nguồn lực cho báo chí.

Tuy nhiên, báo chí hiện đang đối mặt với nhiều thách thức lớn trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu. Theo Bộ trưởng, sự bùng nổ của truyền thông số và không gian mạng khiến việc kiểm soát, định hướng thông tin trở nên phức tạp, trong khi tin giả, thông tin xuyên tạc lan truyền nhanh chóng. Báo chí chính thống đang mất dần thị phần và sức ảnh hưởng.

Ông cũng chỉ rõ: "Kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp của một bộ phận người làm báo chưa theo kịp với sự phát triển của công nghệ số và chuẩn mực xã hội, đòi hỏi cần nghiêm túc nâng cao đạo đức và trách nhiệm xã hội của người làm báo". Đồng thời, việc thiếu cơ chế xác thực và nhãn hiệu số cho báo chí chính thống đang làm suy giảm vai trò định hướng của báo chí cách mạng.

Hướng đi mới: Thể chế, hạ tầng, nhân lực làm trụ cột phát triển

Về giải pháp phát triển, Bộ trưởng nhấn mạnh rằng "kỷ nguyên số vừa đặt ra thách thức lớn, vừa mở ra nhiều cơ hội mới cho báo chí Việt Nam". Ông phân tích, sự chuyển dịch của độc giả từ phương thức truyền thống sang nền tảng số đòi hỏi báo chí phải thay đổi tư duy, từ sản xuất theo quy trình cũ sang quy trình số hóa, đa phương tiện.

Công nghệ số mang lại cơ hội làm báo đa phương tiện, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) để tự động hóa quy trình biên tập, cá nhân hóa nội dung và phân tích xu hướng dư luận. "Nếu khai thác tốt, công nghệ sẽ giúp báo chí đột phá cả về hình thức lẫn nội dung mà không đánh mất bản sắc", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Để phát triển báo chí, cần tập trung vào ba trụ cột: thể chế, hạ tầng và nhân lực.

Thứ nhất, về thể chế, Luật Báo chí sửa đổi sẽ đảm bảo quyền tự do báo chí theo Hiến pháp 2013, đồng thời làm rõ ranh giới giữa quyền tự do báo chí và trách nhiệm xã hội. Cần hoàn thiện các quy định liên quan đến hoạt động báo chí trên không gian mạng, xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả nhằm ngăn chặn hiện tượng “truyền thông đội lốt báo chí” hoặc “báo chí hóa hoạt động truyền thông doanh nghiệp”.

Thứ hai, về hạ tầng, Bộ trưởng cho rằng cơ sở hạ tầng báo chí hiện đại cần tích hợp công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo. Không gian làm việc của báo chí không chỉ là nơi ngồi viết, mà phải trở thành tòa soạn hội tụ - nơi dữ liệu, hình ảnh, âm thanh, văn bản được kết nối và tối ưu hóa.

Thứ ba, về nhân lực, đầu tư cho đội ngũ báo chí là đầu tư cho tương lai. Người làm báo hiện đại không chỉ giỏi nghiệp vụ, mà cần làm chủ công nghệ, có tư duy toàn cầu, hiểu biết đa ngành và giữ vững đạo đức nghề nghiệp. Bộ trưởng nhắc lại lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Người làm báo cách mạng cần phải gần dân, hiểu dân, học dân, nói tiếng nói của dân và viết để phục vụ dân".

Gửi gắm tới những người làm báo

Nhân dịp 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng gửi lời chúc mừng và tri ân tới đội ngũ những người làm báo. Ông đặc biệt trân trọng những nhà báo viết về lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch, nhấn mạnh rằng: "Người làm báo không chỉ phản ánh thực tại, mà còn nâng niu hồn cốt dân tộc, tỏa sáng trí tuệ và nhân cách mỗi con người Việt Nam".

Bộ trưởng kỳ vọng: "Hãy viết với trái tim rung động trước cái đẹp, với đôi mắt biết nhìn sâu vào bản sắc và với tinh thần tiên phong của báo chí cách mạng. Chính các bạn sẽ góp phần làm rạng rỡ chân dung một Việt Nam hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa, đang từng ngày vươn tới thịnh vượng, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh và hạnh phúc".

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam - dấu mốc đặc biệt quan trọng của một hành trình đồng hành cùng dân tộc, tôi xin gửi đến những người làm báo cả nước những lời chúc mừng tốt đẹp nhất. Tôi đặc biệt trân trọng những cây bút đang lặng thầm dấn thân giữa đời sống văn hóa, thể thao và du lịch - nơi mỗi câu chuyện không chỉ phản ánh thực tại, mà còn nâng niu hồn cốt dân tộc, tỏa sáng trí tuệ và nhân cách mỗi con người Việt Nam.

Người làm báo trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch không chỉ là đưa tin, không chỉ là hành trình kiếm tìm vẻ đẹp, đánh thức những mạch nguồn văn hóa, mà còn lặng lẽ chạm tới giá trị vô hình nhưng bất biến. Mỗi bước chân, mỗi trạm dừng nghỉ của nhà báo sẽ là những câu chuyện đẹp, những hồi ký, những phát hiện, những suy ngẫm, những phản biện chính sách, và cũng có thể là một khúc nhạc quê hương, một không gian di sản, lễ hội hay trong tiếng hò reo của một trận đấu thể thao, ánh mắt xúc động của du khách khi được thưởng thức những không gian văn hóa, nghệ thuật dân gian, ẩm thực đậm đà bản sắc Việt Nam… - những lát cắt tinh tế để góp phần nâng niu, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

(Bộ trưởng NGUYỄN VĂN HÙNG)