Ban hành Luật AI – Cú hích chiến lược đưa Việt Nam bứt phá dẫn đầu đổi mới sáng tạo ASEAN
Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 đưa Việt Nam thành trung tâm đổi mới sáng tạo AI hàng đầu ASEAN. Để hiện thực hóa mục tiêu này, việc sớm ban hành Luật AI là bước đi cấp thiết, tạo hành lang pháp lý cho sự phát triển an toàn, bền vững.
Cần sớm ban hành Luật AI để thúc đẩy phát triển an toàn
Trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu ngày nay không còn đơn thuần là lĩnh vực công nghệ, mà đã trở thành yếu tố cốt lõi định hình chủ quyền số, năng lực cạnh tranh và vị thế quốc gia trong kỷ nguyên mới.
Chiều 10/9, tại Hội thảo “Chiến lược AI và Kiến trúc dữ liệu quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp” do IGNITE phối hợp với Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia tổ chức, Tiến sĩ Trần Văn Khải - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, khẳng định: “AI đang là động lực phát triển, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức lớn. Khung pháp luật hiện hành chưa đủ sức điều chỉnh toàn diện những vấn đề AI đem lại.
Vì vậy, việc sớm ban hành Luật AI là hết sức cần thiết, nhằm thúc đẩy phát triển an toàn, kiểm soát rủi ro và bảo vệ quyền lợi người dân".
Theo Tiến sĩ Trần Văn Khải, Nghị quyết 57 đã đặt mục tiêu Việt Nam đến năm 2030 nằm trong nhóm dẫn đầu Đông Nam Á về AI. Để hiện thực hóa, cần gấp rút xây dựng hành lang pháp lý, trong đó giai đoạn 2025–2026 là thời điểm phù hợp để ban hành Luật AI, qua đó định hướng và quản lý công nghệ đột phá này.
“Kho báu dữ liệu” và ba định hướng chiến lược
Cũng tại hội thảo, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương – Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an), Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia nhận định, với dân số đông và tốc độ chuyển đổi số nhanh, Việt Nam đang sở hữu một 'kho báu dữ liệu' khổng lồ.
Để biến tiềm năng thành sức mạnh, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương đề xuất ba định hướng then chốt:
Trước hết, cần xây dựng hệ thống quản trị dữ liệu thống nhất, đặt trên bốn trụ cột: thể chế, công nghệ, quy trình và con người, nhằm đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả.
Thứ hai, phải phát triển năng lực khai phá dữ liệu toàn diện, biến dữ liệu thô thành tri thức và giá trị phục vụ hoạch định chính sách, phát triển kinh tế – xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Cuối cùng, cần hình thành hệ sinh thái dữ liệu bền vững, gắn kết Nhà nước, doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học và người dân để mọi chủ thể cùng tiếp cận, chia sẻ và hưởng lợi.
Luật AI - trụ cột pháp lý song hành cùng chiến lược quốc gia
Tiến sĩ Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia nhấn mạnh: “Việt Nam không đứng ngoài cuộc cách mạng AI toàn cầu. Chúng ta tiếp cận với tinh thần quyết đoán và công bằng. Chiến lược AI quốc gia định hướng phát triển toàn diện, đột phá, còn Luật AI sẽ là khung pháp lý tiên tiến, bảo đảm phát triển an toàn. Hai trụ cột này song hành, hỗ trợ lẫn nhau để đưa Việt Nam trở thành cường quốc AI trong khu vực và trên thế giới".
Luật AI được xây dựng trên bảy nguyên tắc cốt lõi, bảo đảm phát triển an toàn, bền vững và có trách nhiệm:
Linh hoạt và thích ứng: Khung pháp lý có thể điều chỉnh theo sự phát triển của công nghệ.
Chủ động hội nhập: Tham gia định hình “luật chơi” toàn cầu.
Lấy con người làm trung tâm: Mọi ứng dụng AI phải phục vụ lợi ích con người.
Quản lý theo rủi ro: Phân loại và giám sát AI theo mức độ rủi ro.
Tự chủ và hợp tác mở: Độc lập về công nghệ nhưng tích cực hợp tác quốc tế.
Phát triển bao trùm: AI phải mang lại lợi ích cho mọi tầng lớp xã hội.
Vun trồng đổi mới sáng tạo: Khuyến khích nghiên cứu và phát triển AI.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đặc biệt nhấn mạnh, Luật AI của Việt Nam cần luật hóa các chính sách quan trọng như: phát triển AI nhân văn, tôn trọng quyền riêng tư và giá trị đạo đức; quản lý rủi ro và bảo đảm minh bạch (bao gồm dán nhãn nội dung do AI tạo ra để ngăn ngừa tin giả); xây dựng hạ tầng dữ liệu; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cho phép thử nghiệm sandbox; đồng thời xác định rõ trách nhiệm pháp lý của tổ chức, cá nhân phát triển.
Tại sự kiện, các diễn giả đều có chung quan điểm rằng AI và dữ liệu không còn là lĩnh vực công nghệ thuần túy, mà là nhân tố cốt lõi quyết định chủ quyền, sức cạnh tranh và vị thế quốc gia trong kỷ nguyên mới. Việt Nam chỉ có thể tận dụng được “kho báu dữ liệu” và tiềm năng AI khi biết biến tầm nhìn thành luật pháp, chiến lược và hành động cụ thể, thay vì chỉ dừng lại ở khẩu hiệu.
Hội thảo “Chiến lược AI và Kiến trúc dữ liệu quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp” (ASDA 1) được đánh giá là diễn đàn chuyên sâu, nơi các nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan hoạch định chính sách cùng trao đổi, phân tích và tìm kiếm sự đồng thuận về định hướng chiến lược phát triển AI và kiến trúc dữ liệu quốc gia trong giai đoạn tới.
