Xu hướng du lịch farmstay: Giá trị hưởng thụ cho doanh nghiệp và du khách

Khái niệm farmstay và đất sử dụng đa mục đích

Tại buổi toạ đàm số 1, Nhà hoạch định Phạm Thanh Tùng cho biết farmstay loại hình du lịch gắn với nông trại đang hoạt động, nơi du khách không chỉ lưu trú mà còn trực tiếp trải nghiệm các hoạt động sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt đời sống nông thôn. Điểm khác biệt của farmstay so với homestay, ecolodge hay glamping nằm ở sự gắn kết giữa “farm” (nông trại sản xuất nông nghiệp) và “stay” (lưu trú) nhằm nâng cao giá trị nông sản thông qua câu chuyện trải nghiệm.

Tuy nhiên để tham gia loại hình kinh doanh này, cần tìm hiểu về khái niệm đất sử dụng đa mục đích được quy định trong Luật Đất đai 2024, là việc sử dụng một phần diện tích đất cho mục đích phụ trợ ngoài mục đích chính. Ví dụ: đất nông nghiệp kết hợp thương mại - dịch vụ; đất ở kết hợp năng lượng; đất có mặt nước kết hợp du lịch - dịch vụ. Đây chính là cơ sở pháp lý cho farmstay phát triển như một mô hình khai thác đất đa giá trị.

Tiềm năng du lịch nông nghiệp tại Việt Nam

Ông Phạm Thanh Tùng cũng phân tích về những lợi thế đặc biệt để phát triển farmstay tại Việt Nam:

- Vị trí địa lý: Trung tâm Đông Nam Á, thuận lợi về đường bộ, đường biển và hàng không.
- Địa hình & thiên nhiên: Đa dạng từ núi, đồng bằng, ven biển; có 181 khu bảo tồn, 34 vườn quốc gia và 3 công viên địa chất toàn cầu UNESCO.
- Tài nguyên văn hoá - nhân văn: 54 dân tộc, 8 di sản thế giới, 130 di tích quốc gia đặc biệt, cùng truyền thống hiếu khách.
- Nông nghiệp & dược liệu: Hệ sinh thái phong phú, lao động nông nghiệp dồi dào, kinh nghiệm canh tác lâu đời và sản phẩm nông sản xuất khẩu giá trị cao.

Tuy nhiên, nông sản Việt chủ yếu vẫn ở dạng thô, giá trị gia tăng chưa cao. Du lịch nông nghiệp, đặc biệt qua farmstay, có thể trở thành giải pháp “xuất khẩu tại chỗ” và nâng tầm thương hiệu nông sản.

So sánh mô hình farmstay với các loại hình khác

Tham luận của các chuyên gia chỉ ra sự khác biệt rõ nét:
- So với homestay: Farmstay gắn liền sản xuất nông nghiệp, còn homestay tập trung vào trải nghiệm văn hóa địa phương.
- So với ecolodge: Farmstay hướng đến nông nghiệp và đời sống nông thôn, ecolodge chú trọng bảo tồn và phát triển bền vững.
- So với glamping/bungalow: Farmstay nhấn mạnh trải nghiệm nông trại, trong khi glamping hay bungalow tập trung vào nghỉ dưỡng tiện nghi.

Sự phân biệt này giúp farmstay khẳng định vị thế riêng, không chỉ là du lịch nông thôn mà là sự tích hợp nông nghiệp - lưu trú - trải nghiệm.

Tại tọa đàm, bà Kanchana - Giám đốc KMG Capital (tại Thái Lan) - nhận định: mô hình farmstay ở Thái Lan phát triển sớm và đa dạng hơn so với Việt Nam. Tuy nhiên, xét về lợi thế tự nhiên như địa hình, thổ nhưỡng và khí hậu, Việt Nam có nhiều ưu điểm vượt trội. Điểm mạnh của Thái Lan là khả năng nhanh nhạy trong việc biến những hạn chế thành lợi thế để khai thác hiệu quả.

Lợi ích kinh tế - xã hội - môi trường

Theo phân tích, mô hình đất đa mục đích trong farmstay mang lại nhiều giá trị:
- Kinh tế - xã hội: Tạo việc làm, tăng thu nhập cho nông hộ, thúc đẩy kinh tế nông thôn, giữ gìn và phát triển văn hoá truyền thống.
- Du lịch: Đón đầu xu hướng trải nghiệm sâu, đa dạng hóa sản phẩm du lịch Việt Nam, gắn kết du lịch với nông nghiệp và các ngành phụ trợ.
- Nông nghiệp: Gia tăng tiêu thụ nông sản, bán với giá cao hơn, xây dựng thương hiệu nông sản quốc gia.
- Môi trường: Khuyến khích nông nghiệp sạch, sử dụng vật liệu xanh, bảo tồn hệ sinh thái.
- Chính trị - quốc gia: Góp phần đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Nhận định & định hướng

Phân tích của diễn giả Phạm Thanh Tùng - Nhà hoạch định cho thấy:
- Việt Nam đang sở hữu lợi thế hiếm có để phát triển farmstay.
- Cần khung pháp lý rõ ràng hơn cho đất đa mục đích, đặc biệt trong lĩnh vực farmstay - nông nghiệp - du lịch tích hợp.
- Muốn farmstay bền vững, phải song hành giữa hoạch định - đầu tư - đào tạo - bảo tồn.

Đây chính là nền tảng để tiếp tục đi sâu, đặc biệt là về quy hoạch & pháp lý cho farmstay.

Góc nhìn pháp lý và quy hoạch từ chuyên gia Trần Công Thủy

Cơ sở pháp lý cho đất đa mục đích

Theo chuyên gia Trần Công Thủy, Luật Đất đai 2024 và các nghị định hướng dẫn đã lần đầu tiên định nghĩa rõ ràng về “sử dụng đất kết hợp đa mục đích”. Điều này tạo hành lang pháp lý cho các mô hình farmstay, nông nghiệp kết hợp dịch vụ – du lịch. Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều thách thức:

- Khái niệm “sử dụng kết hợp” còn mới, cần được cụ thể hóa bằng thông tư và hướng dẫn thi hành.
- Nguy cơ lạm dụng: nhiều dự án có thể lợi dụng khái niệm farmstay để phân lô, bán nền trá hình.
- Quy định về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) cho các công trình đa mục đích cần rõ ràng hơn, tránh mâu thuẫn giữa “mục đích chính” và “mục đích phụ trợ”.

Vấn đề quy hoạch và quản lý

Ông Thủy nhấn mạnh rằng farmstay không thể phát triển tự phát mà phải gắn với quy hoạch sử dụng đất địa phương và chiến lược phát triển nông thôn - du lịch tỉnh/thành phố. Một số khuyến nghị:
- Tích hợp farmstay vào quy hoạch chung về nông thôn mới, du lịch sinh thái, phát triển kinh tế xanh.
- Xác định vùng khuyến khích và vùng hạn chế đầu tư farmstay (ví dụ: khu vực bảo tồn, đất rừng phòng hộ).
- Xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia về farmstay (môi trường, kiến trúc, văn hóa, an toàn PCCC, phòng chống thiên tai).

Đề xuất chính sách

Chuyên gia Trần Công Thủy đưa ra 3 nhóm giải pháp pháp lý - chính sách:

1. Hoàn thiện hành lang pháp lý: bổ sung các quy định chi tiết trong Luật Du lịch, Luật Kinh doanh Bất động sản và các nghị định liên quan.
2. Cơ chế ưu đãi & kiểm soát: vừa tạo điều kiện (ưu đãi tín dụng, thuế, đất đai) vừa giám sát chặt chẽ để tránh biến tướng.
3. Đào tạo và truyền thông: nâng cao nhận thức cho chủ đầu tư, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư về farmstay đúng nghĩa.

“Farmstay trước hết phải là farm (nông trại thật sự), sau đó mới đến stay (dịch vụ lưu trú). Pháp luật cần tạo hành lang cho sáng tạo, nhưng cũng phải đủ chặt chẽ để bảo vệ đất nông nghiệp, cộng đồng và môi trường” - Trần Công Thủy.

Chuỗi tạo đàm “Đất sử dụng đa mục đích trong du lịch nông nghiệp” với sự tham gia của các chuyên gia hoạch định, nhà quản lý, doanh nghiệp do Tạp chí Phổ biến và tham vấn Pháp luật Việt Nam phối hợp với Defarm, KMG Capital đồng tổ chức đã có buổi 1 với phần trình bày của các nhà hoạch định và chuyên gia trong lĩnh vực du lịch trang trại.

Tạp chí Phổ biến và tham vấn Pháp luật Việt Nam độc quyền tổng hợp đăng tải thông tin nội dung của các buổi toạ đàm, cung cấp kiến thức và thông tin tới độc giả về chủ đề đang rất được nhiều người đầu tư đất đai quan tâm.

Chương trình toạ đàm sẽ tiếp tục diễn ra trong 3 buổi nữa tại trụ sở Tạp chí Phổ biến và Tham vấn pháp luật Việt Nam. Mời bạn đọc tiếp tục theo dõi để tìm hiểu về mô hình du lịch nông nghiệp đang có xu thế được rất nhiều du khách trong và ngoài nước ưa chuộng này.