Vẻ đẹp văn hóa và tâm linh của di tích Đền - Chùa Y Sơn

Nằm giữa cảnh sắc sơn thủy hữu tình, nơi đây không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là điểm nhấn quan trọng trong bản đồ di sản văn hóa quốc gia.

Núi Y Sơn, còn gọi là núi IA, tựa viên ngọc bích giữa vùng đồng bằng Bắc Giang. Nơi đây không chỉ lưu giữ những câu chuyện truyền thuyết ly kỳ về Đức Thánh Hùng Linh mà còn gắn liền với các dấu ấn kiến trúc đặc sắc từ thời Hậu Lê, Tây Sơn đến triều Nguyễn.

Đền Y Sơn được xây dựng theo lối kiến trúc "nội công ngoại quốc" với các hạng mục công phu như: Tiền tế, Trung đường và Hậu cung. Chùa Y Sơn, ban đầu thuộc đất Thù Sơn, tổng Quế Trạo, lại gắn liền với những câu chuyện về Đức Thánh Hùng Linh Công, Thánh Phụ và Thánh Mẫu, mang sắc thái tín ngưỡng dân gian kết hợp Phật pháp Đại Việt.

Khu Di tích lịch sử văn hóa đền Y Sơn còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện cách mạng. Ngay từ năm 1940, trên đỉnh núi IA (Núi IA cùng với Chùa IA và Đền IA là một khu danh lam thắng cảnh đẹp nhất huyện Hiệp Hòa cùng với các di tích lịch sử cổ có từ thời Hùng Vương thứ 6) đã xuất hiện cờ đỏ búa liềm của Đảng. Ngày 22/02/1940, nhân ngày hội Ia, ông Lê Hoàng - Ủy viên Trung ương Đảng xứ Bắc Kỳ đã diễn thuyết tuyên truyền cách mạng. Ngày 12/7/1945, ông Lê Quang Đạo - cán bộ cách mạng đã chủ trì tổ chức nhân dân 3 huyện Hiệp Hòa (Bắc Giang), huyện Phú Bình, Phổ Yên (Thái Nguyên) mít tinh biểu dương lực lượng chuẩn bị tổng khởi nghĩa tháng 8/1945… Năm 1966, dân quân xã Hòa Sơn trực chiến trên đỉnh núi Ia, dùng súng bộ binh bắn rơi 01 máy bay phản lực Mỹ và được Nhà nước tặng thưởng Huân chương chiến công hạng Ba.

Trong những năm gần đây, quần thể di tích đã được quan tâm tôn tạo, bảo tồn, đảm bảo gìn giữ các giá trị kiến trúc, điêu khắc cùng hệ thống đồ thờ, tượng Phật có giá trị nghệ thuật cao. Trải qua thời gian, khu di tích ngày càng khang trang và đẹp nhưng vẫn giữ và mang đậm nét tôn nghiêm vốn có từ cổ xưa.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Phổ biến Pháp luật Việt Nam, ông Ngô Văn Sử -  Chủ tịch UBND xã Hòa Sơn cho biết : “Chúng tôi luôn coi di tích Đền-Chùa Y Sơn là trái tim văn hóa của địa phương. Không chỉ giữ vai trò kết nối cộng đồng, nơi đây còn là biểu tượng của sự trường tồn lịch sử và truyền thống. Chính quyền xã đang tích cực phối hợp với các ngành, các cấp để bảo tồn và phát huy giá trị di tích, đồng thời thúc đẩy du lịch văn hóa tâm linh gắn với phát triển kinh tế địa phương”.

Chị Hoàng Thu Hương, một du khách đến từ Hà Nội, bày tỏ: “Tôi thực sự ấn tượng bởi vẻ đẹp cổ kính và không khí linh thiêng nơi đây. Đặc biệt, những nghi lễ truyền thống trong hội đền-chùa Y Sơn mang lại cảm giác gần gũi với cội nguồn dân tộc. Đây là điểm đến mà tôi chắc chắn sẽ quay lại khi có dịp tới Bắc Giang.”

Anh Lê Đức Nam, du khách đến từ Hải Phòng, nhận xét: “Tôi rất thích cảnh quan ở đây, vừa thanh bình vừa thiêng liêng. Tuy nhiên, tôi hy vọng có thêm các biển chỉ dẫn và dịch vụ hỗ trợ du khách để trải nghiệm tốt hơn.”

Bên cạnh những nỗ lực từ chính quyền và nhân dân địa phương, cần có thêm sự chung tay từ các cấp lãnh đạo và du khách để gìn giữ lâu dài giá trị của khu di tích. Việc tổ chức các lễ hội như hội Y Sơn không chỉ giúp bảo tồn văn hóa mà còn mở ra cơ hội thu hút du khách, qua đó nâng cao đời sống kinh tế và tinh thần của người dân nơi đây.

Thăm Di tích lịch sử, văn hóa Đền - Chùa Y Sơn, du khách sẽ tận mắt được  chiêm ngưỡng những hiện vật, đồ thờ quý hiếm, được thưởng thức phong cảnh non xanh nước biếc, sơn thủy hữu tình, được tận hưởng hương đồng gió nội khi leo núi dưới tán những cánh rừng thông, xanh rờn, mát rượi. Từ trên đỉnh núi được nhìn thấy quang cảnh non xanh nước biếc, sơn thủy hữu tình của các tỉnh lân cận.

Khi tới thăm quan khu Di tích lịch sử, văn hóa Đền - Chùa Y Sơn, du khách càng thêm yêu hơn quê hương, đất nước, hồn Việt từ quá khứ, hiện tại và tương lai. Những giá trị về lịch sử, văn hóa và kiến trúc mà di tích đền - chùa Y Sơn mang lại là tài sản vô giá. Hy vọng rằng, với sự quan tâm đúng mức, nơi đây sẽ tiếp tục là điểm sáng trong bản đồ văn hóa Việt Nam, góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc cho các thế hệ mai sau.

Một số hình ảnh Đền - Chùa Y Sơn: