Hiểu đúng về bách phân vị điểm thi THPT 2025: Công cụ mới để xét tuyển

Bách phân vị là gì và được hiểu như thế nào?

Bách phân vị là phương pháp so sánh vị trí của một thí sinh trong phân bố điểm thi chung, thay vì chỉ nhìn vào điểm số tuyệt đối.

Ví dụ, một thí sinh đạt phân vị 90 (P90) nghĩa là có điểm số cao hơn 90% số thí sinh còn lại. Nguyên tắc này giúp xác định “thứ hạng” tương đối giữa các thí sinh ở những kỳ thi khác nhau – một cách tiếp cận phổ biến trong khảo thí chuẩn hóa trên thế giới.

Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi điểm thi đến từ nhiều nguồn – như điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm bài thi đánh giá tư duy, hoặc kết quả học tập ở bậc phổ thông (xét tuyển tài năng). Việc chuyển đổi điểm giữa các nguồn theo phương pháp bách phân vị sẽ dựa trên phân bố điểm thực tế và bảo đảm không ưu ái một tổ hợp nào.

Lý do áp dụng

Theo Bộ GD-ĐT, việc sử dụng bách phân vị là một bước tiến trong cải cách tuyển sinh nhằm tránh bất cập khi quy đổi điểm giữa các tổ hợp có độ khó khác nhau. Trước đây, có ý kiến cho rằng cùng một mức điểm nhưng mức độ cạnh tranh ở các tổ hợp A00 (Toán - Lý - Hóa) và C00 (Văn - Sử - Địa) lại rất khác nhau, dẫn đến sự bất bình đẳng không mong muốn.

Phương pháp bách phân vị sẽ giúp giải quyết vấn đề này bằng cách đánh giá “vị trí tương đối” của từng thí sinh, từ đó quy đổi ra mức điểm tương đương ở các tổ hợp khác. Cách làm này được kỳ vọng sẽ hạn chế sự chênh lệch không hợp lý, đồng thời tạo điều kiện cho các trường đại học linh hoạt hơn trong tuyển sinh.

Đại học Bách khoa Hà Nội: Quy đổi điểm cụ thể theo phân vị

Đại học Bách khoa Hà Nội là một trong những đơn vị tiên phong áp dụng phương pháp bách phân vị vào tuyển sinh. Nhà trường đã công bố bảng phân vị điểm chuẩn năm 2024 giữa các phương thức xét tuyển gồm: xét điểm thi tốt nghiệp THPT, kỳ thi đánh giá tư duy (TSA) và xét tuyển tài năng (XTTN). Dữ liệu được tổng hợp từ ba năm tuyển sinh gần nhất để xây dựng một khung quy đổi tương quan.

Cụ thể, ví dụ ngành Kỹ thuật Vi điện tử & Công nghệ nano có điểm chuẩn THPT (A00) năm 2024 là 27,68, tương ứng với phân vị khoảng 27.55–28.46. Từ đây, thí sinh sẽ được quy đổi ra mức điểm tương đương ở bài thi TSA (69.88–76.23 điểm) và XTTN diện 1.2 (72.88–78.50 điểm). Tương tự, điểm chuẩn TSA hoặc XTTN của các ngành khác cũng được nội suy từ bảng phân vị gốc.

Quy đổi điểm giữa các tổ hợp: Không còn "tổ hợp dễ dãi" hay "khó khăn"

Bảng bách phân vị do Bộ GD-ĐT công bố mới đây cho thấy sự chênh lệch đáng kể giữa các tổ hợp xét tuyển.

Các mức quy đổi này cho thấy nếu chỉ nhìn vào điểm tuyệt đối thì thí sinh rất dễ hiểu lầm về “độ cạnh tranh” của từng tổ hợp. Với phương pháp bách phân vị, thí sinh sẽ có một cái nhìn rõ ràng hơn về thứ hạng thật sự của mình trên toàn bộ phổ điểm – yếu tố quan trọng nhất trong tuyển sinh đại học.

Tác động đến thí sinh và công tác tuyển sinh

Việc áp dụng bách phân vị mang tính công bằng cho sinh viên khi chọn phương thức xét tuyển khác nhau.

Ví dụ, nếu một thí sinh đạt 85/100 trong kỳ thi đánh giá tư duy, nhưng đề khó hơn năm trước, thì điểm này có thể tương đương với phân vị 95 – tức vẫn thuộc top 5% thí sinh cao điểm nhất, và có thể quy đổi tương ứng sang điểm thi THPT để xét tuyển.

Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay, khi các trường đại học ngày càng đa dạng hóa phương thức tuyển sinh như xét học bạ, kỳ thi riêng, phỏng vấn, thay vì chỉ dựa vào điểm thi THPT.

Bách phân vị không chỉ là một thuật ngữ thống kê đơn thuần mà là công cụ hiệu quả để chuẩn hóa và đảm bảo công bằng trong bối cảnh tuyển sinh đa dạng hiện nay. Với việc áp dụng chính thức từ năm 2025, thí sinh và phụ huynh cần hiểu rõ ý nghĩa, cách tính để có chiến lược chọn phương thức xét tuyển phù hợp.