Ý nghĩa lịch sử ngày Quốc tế Lao động 1/5

Bối cảnh khắc nghiệt của kỷ nguyên công nghiệp hóa

Cuối thế kỷ XIX chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp ở các cường quốc như Mỹ và châu Âu. Bên cạnh những tiến bộ vượt bậc về kinh tế và công nghệ, giai đoạn này cũng phơi bày một mặt tối đầy bất công và khổ cực dành cho tầng lớp công nhân. Họ trở thành lực lượng lao động chính, vận hành guồng máy sản xuất khổng lồ, nhưng lại phải đối mặt với điều kiện làm việc vô cùng khắc nghiệt. Những ca làm việc kéo dài từ 10 đến 16 tiếng mỗi ngày, trong môi trường tồi tàn, thiếu thốn các biện pháp bảo vệ sức khỏe và an toàn lao động, đã trở thành hiện thực phũ phàng.

Sự bóc lột tàn tệ này đã đẩy người lao động đến bờ vực của sự kiệt quệ về thể chất và tinh thần. Họ không chỉ bị tước đoạt thời gian dành cho gia đình và các hoạt động xã hội mà còn phải đối mặt với nguy cơ bệnh tật và tai nạn lao động thường trực. Trong bối cảnh ấy, nhu cầu bức thiết về việc cải thiện điều kiện làm việc, đặc biệt là giảm giờ làm, đã trở thành tiếng nói chung, thôi thúc phong trào đấu tranh mạnh mẽ của giai cấp công nhân.

Ngọn lửa đấu tranh bùng cháy tại Chicago

Bước ngoặt lịch sử trong phong trào lao động quốc tế diễn ra vào ngày 1 tháng 5 năm 1886 tại thành phố Chicago, Hoa Kỳ. Hàng chục nghìn công nhân đã đồng loạt xuống đường biểu tình, mang theo khát vọng cháy bỏng về một ngày làm việc 8 giờ. Cuộc biểu tình này không chỉ là hành động tự phát mà là kết quả của một quá trình vận động và tổ chức bền bỉ của các tổ chức công đoàn và những nhà hoạt động vì quyền lợi người lao động.

Tuy nhiên, tiếng nói chính đáng của người lao động đã vấp phải sự đàn áp dã man từ phía chính quyền và giới chủ. Các cuộc biểu tình bị giải tán bằng vũ lực, nhưng tinh thần đấu tranh của công nhân Chicago không hề suy giảm. Hai ngày sau, hơn 6.000 công nhân tiếp tục tổ chức bãi công, mít tinh và biểu tình, nhưng một lần nữa, họ lại trở thành mục tiêu của sự đàn áp tàn bạo của cảnh sát. Vụ việc đẫm máu ngày 3 tháng 5 đã khiến 9 công nhân thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương nặng, gây ra một làn sóng phẫn nộ trong dư luận và càng làm gia tăng quyết tâm đấu tranh của người lao động.

Đỉnh điểm của phong trào là cuộc mít tinh khổng lồ diễn ra vào ngày 4 tháng 5 năm 1886 tại quảng trường Haymarket để phản đối hành động đàn áp của cảnh sát. Một quả bom đã bất ngờ phát nổ, gây ra thương vong cho cả cảnh sát và người biểu tình. Vụ việc này đã bị giới cầm quyền lợi dụng để đàn áp mạnh mẽ phong trào công nhân, hàng loạt người đấu tranh bị bắt giữ và xét xử một cách bất công. Mặc dù nhiều thủ lĩnh của phong trào đã bị kết án tử hình một năm sau đó, nhưng sự hy sinh của họ đã không vô ích. Cuối cùng, dưới áp lực mạnh mẽ của phong trào công nhân và sự ủng hộ của dư luận tiến bộ, giới chủ đã buộc phải nhượng bộ và chấp nhận yêu sách về giảm giờ làm. Báo cáo từ Liên đoàn Lao động Mỹ đã ghi nhận đây là "một cuộc nổi dậy mạnh mẽ và toàn diện chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ."

Sự ra đời của Ngày Quốc tế Lao động

Ba năm sau những sự kiện bi thảm nhưng đầy ý nghĩa ở Chicago, vào ngày 20 tháng 6 năm 1889, Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế Cộng sản II, dưới sự lãnh đạo của nhà tư tưởng vĩ đại Frederic Engels, đã thông qua một nghị quyết mang tính lịch sử: Lấy ngày 1 tháng 5 hàng năm làm ngày biểu dương lực lượng và đấu tranh chung của tầng lớp vô sản trên toàn thế giới. Quyết định này không chỉ là sự tưởng nhớ những người đã ngã xuống trong cuộc đấu tranh ở Chicago mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ về tinh thần đoàn kết và ý chí đấu tranh bất khuất của giai cấp công nhân quốc tế.

Từ đó, ngày 1/5 chính thức trở thành Ngày Quốc tế Lao động, một biểu tượng cho ngày đấu tranh của giai cấp công nhân, ngày hội của nhân dân lao động toàn cầu. Lần đầu tiên Ngày Quốc tế Lao động được tổ chức trên quy mô quốc tế là vào năm 1890, với sự tham gia hưởng ứng của đông đảo người lao động ở nhiều quốc gia trên thế giới. Đến năm 1920, dưới sự phê chuẩn của nhà lãnh đạo vĩ đại V.I. Lênin, Liên Xô (cũ) trở thành quốc gia đầu tiên chính thức cho phép người dân được nghỉ làm vào ngày này, thể hiện sự tôn trọng và ghi nhận đối với những đóng góp của giai cấp công nhân. Từ đó, Ngày Quốc tế Lao động 1/5 dần được nhiều quốc gia trên thế giới công nhận và thực hiện như một ngày lễ quan trọng.

Ngày Quốc tế Lao động tại Việt Nam

Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đã sớm hòa mình vào dòng chảy chung của phong trào lao động quốc tế. Ngày Quốc tế Lao động đầu tiên tại Việt Nam được tổ chức vào năm 1930, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình giác ngộ và tập hợp lực lượng của giai cấp công nhân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và giải phóng giai cấp.

Sau khi giành được độc lập, ngày 1 tháng 5 năm 1946 đã trở thành một dấu mốc lịch sử đặc biệt. Lần đầu tiên trong lịch sử nước ta, Ngày Quốc tế Lao động được tổ chức kỷ niệm mít tinh trọng thể tại Hà Nội, thủ đô của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Sự kiện này đã thu hút sự tham gia của 20 vạn nhân dân lao động, thể hiện sức mạnh to lớn và tinh thần đoàn kết của giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam trong công cuộc xây dựng một xã hội mới, công bằng và dân chủ.

Ý nghĩa sâu sắc và trường tồn

Ngày Quốc tế Lao động 1/5 mang trong mình những ý nghĩa lịch sử và xã hội sâu sắc, vượt xa khỏi giá trị của một ngày nghỉ lễ thông thường. Đây là dịp để:

 * Biểu dương sức mạnh và ý chí kiên cường của lực lượng lao động: Ngày 1/5 là minh chứng cho sức mạnh đoàn kết và ý chí đấu tranh bất khuất của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong cuộc chiến vì quyền lợi chính đáng của mình. Nó khẳng định vai trò không thể thiếu của lực lượng lao động trong sự phát triển của mọi quốc gia và xã hội.

* Tưởng nhớ và tri ân những người đã hy sinh: Ngày này là dịp để tưởng nhớ những người đã ngã xuống trong các cuộc đấu tranh vì quyền lợi của người lao động, từ những công nhân Chicago năm 1886 đến hàng triệu người lao động trên khắp thế giới đã và đang góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.

 * Nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác và đoàn kết: Ngày 1/5 là lời kêu gọi tinh thần đoàn kết giữa những người lao động trên toàn thế giới, không phân biệt quốc tịch, nghề nghiệp hay địa vị xã hội. Sự hợp tác và đoàn kết là sức mạnh to lớn để bảo vệ quyền lợi và đấu tranh cho một xã hội công bằng hơn.

 * Khẳng định cam kết đối với các giá trị của lao động: Ngày này là cơ hội để thế giới cùng nhau khẳng định cam kết vững chắc đối với những giá trị cao đẹp của lao động, tôn vinh những đóng góp to lớn của người lao động trong việc tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội.

 * Thúc đẩy mục tiêu phát triển bền vững và xã hội thịnh vượng: Trong bối cảnh phát triển kinh tế và công nghệ hiện đại, tinh thần của Ngày Quốc tế Lao động 1/5 vẫn tiếp tục là nguồn động lực quan trọng, thúc đẩy lực lượng lao động toàn cầu hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và xây dựng một xã hội thịnh vượng, nơi mọi người được sống và làm việc trong điều kiện tốt nhất.

Ngày Quốc tế Lao động 1/5 năm 2025, chúng ta kỷ niệm một chặng đường dài của những cuộc đấu tranh giành thắng lợi. Dù bối cảnh thế giới đã có nhiều thay đổi, những thách thức mới đã xuất hiện, nhưng tinh thần bất khuất và khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn của người lao động vẫn luôn cháy bỏng. Việc hiểu rõ ý nghĩa lịch sử của ngày lễ này không chỉ giúp chúng ta trân trọng những thành quả đã đạt được mà còn tiếp thêm sức mạnh để tiếp tục đấu tranh cho một tương lai tươi sáng hơn, nơi quyền lợi và phẩm giá của người lao động được tôn trọng và bảo vệ một cách đầy đủ. Hãy để mỗi ngày 1/5 trở thành một lời nhắc nhở về sức mạnh của đoàn kết và khát vọng vươn lên của những người lao động trên toàn thế giới.