Bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ trưởng Bộ Công thương đề nghị cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Đào Hồng Lan khẳng định, tỷ lệ người sử dụng thuốc lá điện tử (TLĐT) và thuốc lá nung nóng (TLNN) đang tăng nhanh, đặc biệt giới trẻ. Điều tra tại 34 tỉnh thành vào năm 2020, tỷ lệ TLĐT của người trưởng thành từ 15 tuổi trở lên tăng 18 lần từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020, trong đó tập trung cao nhất từ 15-24 tuổi…

Bộ trưởng Bộ Y tế cũng phân tích về những tác hại của việc sử dụng TLĐT và TLNN, đặc biệt là đối với giới trẻ. Trong đó có nhiều tác hại làm ảnh hưởng đến tim, gan, phổi… đặc biệt là ảnh hưởng đến vấn đề loạn thần. Năm 2023 đã có 1.234 người điều trị bệnh liên quan TLĐT, TLNN… Cả nước cũng ghi nhận khoảng 40.000 người mỗi năm mắc các bệnh ảnh hưởng tới sức khoẻ do thuốc lá thường.

Cũng theo Bộ trưởng, hiện nay TLNN, TLĐT vẫn trôi nổi trên thị trường, dù không cho phép kinh doanh nhưng với lợi nhuận hấp dẫn, việc buôn lậu mặt hàng này vẫn phức tạp. Bộ Y tế cũng đã báo cáo Chính phủ phải có giải pháp mạnh mẽ hơn để ngăn chặn việc buôn bán mặt hàng này, mong muốn sớm có nghị quyết của Quốc hội về ngăn chặn TLNN, TLĐT trước khi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá được sửa đổi. Bộ Y tế mong cấm TLNN, TLĐT để bảo vệ sức khỏe người dân.

Theo Bộ trưởng, nguyên nhân chính khiến TLĐT và TLNN vẫn còn tràn lan trên thị trường là do chưa có quy định pháp luật về việc kinh doanh các sản phẩm này. Mặc dù vậy, để thu lợi nhuận, nhiều công ty đã lợi dụng các hình thức tiếp thị tinh vi và sản phẩm có thiết kế bắt mắt để thu hút người tiêu dùng. Tình trạng nhập lậu TLĐT và TLNN cũng góp phần làm gia tăng tình trạng này, gây nhiều khó khăn trong công tác quản lý.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ trưởng đề xuất có nghị quyết của Quốc hội liên quan đến việc cấm TLĐT, TLNN trước khi Luật Phòng chống tác hại thuốc được Quốc hội xem xét và sửa đổi trong thời gian tới.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, qua lấy ý kiến của các bộ, ngành đa phần rất ủng hộ đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội có những giải pháp cấm sử dụng TLĐT và TLNN.

Bộ Y tế cũng đã tổ chức đánh giá tác động làm căn cứ khoa học; đã tổ chức công bố tác hại của TLNN, TLĐT. Các giải pháp này là những giải pháp mang tính chất căn cơ để cung cấp các bằng chứng, căn cứ pháp lý để Chính phủ quyết định các giải pháp phòng chống tác hại của TLNN, TLĐT.

Cũng tại phiên chất vấn chiều 11/11, Đại biểu Lê Hoàng Anh, đại biểu đoàn Gia Lai, dẫn báo cáo của Bộ Công an cho biết tình trạng tẩm ướp ma túy trong TLĐT, TLNN đang tăng mạnh mà khó kiểm soát. Vì vậy, Bộ Công an muốn cấm nhập khẩu cũng như phân phối và quảng cáo dạng thuốc lá này, nhưng Bộ Công Thương muốn nghiên cứu thí điểm thêm để quản lý tốt hơn.

"Không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm các loại thuốc lá này. Theo Bộ trưởng thì các nhóm lợi ích này có vận động thành công ở Việt Nam hay không? Trách nhiệm của Bộ Y tế tham mưu ra sao mà đến nay Chính phủ chưa có quan điểm rõ ràng về vấn đề này?", đại biểu Lê Hoàng Anh đặt câu hỏi và đồng thời chuyển câu hỏi này đến Bộ trưởng Công Thương.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, kinh doanh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, được điều chỉnh bởi Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá. Trong khi đó, TLĐT, nung nóng là loại thuốc lá thế hệ mới, chưa được điều chỉnh trong luật nên thời gian qua có khoảng trống pháp lý lớn.

Cuối năm 2019 - 2020, thiếu công cụ pháp lý quản lý thuốc lá thế hệ mới trong khi nó đã và đang len lỏi, phát triển khá mạnh ở thị trường của Việt Nam, Bộ Công Thương đề xuất và được Chính phủ cho phép xây dựng chính sách thí điểm với TLNN.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, quá trình nghiên cứu, lấy ý kiến có bộ ngành đồng ý, cũng có bộ phản đối, như Bộ Y tế. Sau nhiều bàn thảo, Bộ Công Thương thống nhất với Bộ Y tế rằng TLĐT, nung nóng là loại có hại cho sức khoẻ, phải cấm. 

“Chúng tôi kiên trì đề xuất sớm ban hành khung khổ pháp lý để cấm sản phẩm này chứ chưa bao giờ Bộ Công Thương, trong đó có cá nhân tôi đề xuất là tiếp tục thí điểm đề án quản lý thuốc lá mới, như đại biểu Hoàng Anh nói. Đại biểu nhớ lâu nhưng chưa đúng bản chất, tình hình”, ông Nguyễn Hồng Diên nói và cho biết, thời gian qua Bộ Công Thương luôn từ chối cấp phép kinh doanh và cấp đăng ký với loại sản phẩm này.

Để quản lý mặt hàng này, ông Nguyễn Hồng Diên thống nhất và đề nghị sớm ban hành chính sách quản lý chặt chẽ với sản phẩm TLĐT để khắc phục khoảng trống pháp lý. Đây là cơ sở để các cấp ngành vào cuộc, quản lý chặt chẽ mặt hàng này.